Frjáls verslun - 01.08.1995, Qupperneq 74

BRÉF FRÁ ÚTGEFANDA
ÁVINNINGUM ÞARF AÐ
HALDA
Flestir eru vafalaust sammála því að sá stöðug-
leiki, sem ríkt hefur í efnahagsmálum á Islandi allt
frá gerð þjóðarsáttarsamninganna, eigi stærstan
þátt í því að heldur virðist vera að rofa til í efnahags-
Iífi landsmanna og þess sjást teikn að þjóðaskútan sé
nú aftur farin að sigla upp í vindinn eftir að hafa verið
á lengra og hraðara lensi en dæmi eru um í sögu
lýðveldisins. Kaupmáttur launa hefur heldur skán-
að, þótt enn sé hann fjarri því að vera viðunandi og
raunar er hann svo slakur að fjölmargar íslenskar
fjölskyldur hafa rétt í sig og á. Þá má einnig ætla að
sú mikla atvinnuleysishrina, sem yfir þjóðina hefur
gengið, sé nú einnig að minnka og hagur fyrirtækja
hafi skánað það mikið að þau geti farið að huga að
auknum landvinningum og þar með skapist fleiri
störf.
Þessar staðreyndir ættu að leiða til þess að íslend-
ingar gætu verið bjartsýnni en undanfarinn hálfan
áratug, að fólk gæti almennt trúað því að betri tímar
væru í vændum og reyndi að þreyja þorrann. En
raunveruleikinn er allur annar. Ekki er annað sýnna
en að enn eitt uppþotið á vinnumarkaðnum sé fram-
undan, að enn sé hætta á því að sá ávinningur, sem
við erum búin að hafa svo mikið fyrir að ná, verði
þurrkaður út í einni svipan og að verðbólgudraugur-
inn, sem við héldum að við værum búin að kveða
niður, muni vakna upp að nýju með viðeigandi hörm-
ungum og hruni. Þótt það sé stutt síðan að hann lék
hér lausum hala virðast margir einfaldlega vera bún-
ir að gleyma tilvist hans og því hvernig hann lék
efnahagslífið.
Ástæða þess óróa, sem nú gætir á vinnumarkaðn-
um, er öllum ljós. Úrskurður kjaradóms um laun- og
launakjör alþingismanna og æðstu embættismanna
ríkisins var algjörlega á skjön við það sem almenn-
ingur í landinu má búa við og breytir engu þótt þar
hafi verið um einhverja uppsöfnun að ræða. Kjör
fólks hér eru í rauninni púðurtunna og með umrædd-
um úrskurði var borinn eldur að henni. Sjálfsagt má
endalaust deila um lögmæti og siðferðislegan grunn
verkalýðshreyfingarinnar fyrir því að segja upp
kjarasamningum nú. Vitanlega á sú meginregla að
gilda, í þessum samningum sem öðrum, að þeir skuli
standa, en það má ljóst vera að þrýstingur á verka-
lýðsforystuna er á þeim nótum að hún hefur ekki afl
til þess að standa hann af sér.
Sennilega verður aldrei fundin skynsamleg eða
réttlát leið til þess að skipta þjóðarkökunni milli
launþega og raunar allra landsmanna. Á því sviði
erum við raunar í einskonar hringekju sem virkar
eins og eilífðarvél. Ég hef áður Iýst þeirri skoðun
minni í þessum pistlum að vinnulöggöfin eigi þar
stærsta sök á málum. Verkalýðsforystan hefur alltaf
sett niður hælana ef umræður um breytingar á þeirri
löggjöf hefur skotið upp kollinum, vitandi vits um
það að án samþykkis hennar væri vonlítið að gera
nauðsynlegar umbætur. Ég hef stundum velt því
fyrir mér af hverju þessi tregða stafar og helst komist
að þeirri niðurstöðu að verkalýðsiðnaðurinn sé orð-
inn það umfangsmikill og hagsmunagæsla orðin það
ríkur þáttur í starfseminni að allar breytingar væru
ógnun. Hin gallaða vinnulöggjöf hefur beinlínis boð-
ið upp á það sem verið hefur að gerast að undanförnu
- að tiltölulega fámennar stéttir geti, aðstöðu sinnar
vegna, hrifsað til sín meira en aðrir og þannig mun
áfram verða, ef löggjafavaldið tekur ekki af skarið
með róttækum breytingum á vinnulöggjöfinni.
Sá órói, sem nú er á vinnumarkaðnum, er að mörgu
leyti skiljanlegur. En allir verða þó að átta sig á því
að ávinningur af átökum getur enginn orðið. Það
eina, sem slíkt hefði í för með sér, væri að éta það upp
sem áunnist hefur og stefna málum í það horf sem
viðgekkst hér í tvo áratugi. Og verði það raunin hafa
menn rækilega skotið sig í fótinn. í raun er eina
hugsanlega aðgerðin til þess að lægja þær öldur sem
risið hafa að ríkisvaldið láti af einhverju sínu, t.d.
með lækkun skatta eða tolla. En ólíklegt verður þó
að teljast að mikið komi úr þeirri átt, til þess er
ríkishítin orðin of stór og má ekkert missa.
wm
74