Frjáls verslun - 01.03.1997, Síða 44

Eiginkona Jóns og húsfreyja á Stóra-Kroppi heitír Regula Brem og er frá Sviss.
Heimilishundarnir tveir eru Sanktí-Bernharðshundar sem eru táknrænir fyrir
heimaland hennar. Hér sitja þau hjónin á tröppunum á Kroppi ásamt Barra og
hvolpinum Stubbi.
leiðslu síðustu áratugi. Eitt af því sem gerir þetta kleift er
aukið frelsi í viðskiptum með mjólkurkvóta en fyrstu árin
sem kvótakerfi var við lýði í landbúnaði voru verulegar
hömlur á framsali hans milli jarða og bænda. Jón segir að
æskileg stærð á mjólkurbúi, og sú sem hann stefnir að til
að full hagkvæmni náist, sé um 300 þúsund lítrar. I dag eru
nokkur félagsbú á landinu með svo stóran kvóta.
Jón kom í landbúnaðinn úr heimi verðbréfa og viðskipta.
I fimmtán ár var hann búsettur í Sviss þar sem hann starf-
aði í elsta banka landsins, síðari hluta ferilsins sem yfir-
maður verðbréfadeildar. 1992 kom hann heim til íslands til
starfa hjá Kaupþingi og tók þannig þátt í mótun íslenskra
verðbréfaviðskipta. Eftir tvö ár þar söðlaði hann um og
hvarf aftur heim í sveitina en Jón er fæddur og alinn upp á
Guðnabakka í Borgarfirði. Vegna þessa óvenjulega starfs-
ferils hefur Jón um margt sérstakar skoðanir á íslenskum
landbúnaði, atvinnulífi og verðbréfasölu.
NÝSKÖPUN Á FORNU MENNTASETRI
Stóri-Kroppur er landnámsjörð. Þekktasti ábúandi
jarðarinnar á undan Jóni var Kristleifur Þorsteinsson fræði-
maður sem bjó á Stóra-Kroppi í 60 ár og ritaði ómetanleg
heimildarrit um byggðir og bú í Borgarfirði. Þórður
Kristleifsson, sonur hans, er meðal elstu núlifandi Islend-
inga, þekktur söngvari og tónlistarkennari. Kristleifur lést
á Stóra-Kroppi í hárri elli 1952 og er jarðaður þar. Þannig
var Stóri-Kroppur á sinn hátt menntasetur í héraði á
svipaðan hátt og Reykholt fyrr á öldum. Andrés
Jóhannesson, systursonur Kristleifs, bjó á Stóra-Kroppi allt
til ársins 1977 þegar hann brá búi. Þegar Jón keypti jörðina
í árslok 1993 var hún í ágætu ásigkomulagi en enginn
búskapur var þá á Kroppi.
„Okkar uppbygging hér á Stóra-Kroppi er eina
nýsköpunin í þessari grein landbúnaðar síðan kvótakerfið
var sett á,“ sagði Jón í samtali við Fijálsa verslun.
„Mitt fyrsta verk var að kaupa
upp mjólkurkvóta hér innan
svæðisins og kaupa vélar og
skepnur. Mjólkurframleiðsla hér
er um 150 þúsund lítrar. Við erum
hér einnig með örfá hross en
ætlum að losa okkur við þau. Eg vil
ekki dreifa kröftunum heldur ein-
beita mér að mjólkurframleiðslu.
Eg er almennt þeirrar skoðunar að
íslenskir bændur fáist við of margt
í einu.“
Jón á Stóra-Kroppi var mikið í
sviðsljósinu á síðasta ári þegar
miklar deilur stóðu um fyrir-
hugaða vegarlagningu en þær
áætlanir gerðu ráð fyrir því að
vegur yrði lagður þvert yfir tún og
ræktað land á Kroppi. Miklar deil-
ur, átök og flokkadrættir fylgdu í
kjölfarið og þetta varð meðal
annars ástæða þess að Jón festi
kaup á Artúni á Rangárvöllum.
„Þetta er ein af betri bújörðum landsins og þarna er
auðvelt að sjá fyrir sér búskap í ffamtíðinni. Við vildum
ekki hætta við búskap þótt illa horfði um tíma.“
Nú um stundir er hlé á deilum um vegarstæði. Lögð
hefur verið fram ný tillaga frá Vegagerðinni sem Jón segist
vel geta sætt sig við en enn er formlegri umfjöllun um hana
ekki lokið á öllum stjórnsýslustigum.
„Kjarni málsins er sá að það er prinsípmál að mannvirki
skuli ekki eyðileggja ræktað land þar sem ekki er þörf á
því.“
Næsta skref í uppbyggingu búskapar á Stóra-Kroppi er,
að mati Jóns, að byggja nýtt fjós í stað þess gamla sem er
30 ára gamalt. Ymis ljón eru í veginum hvað varðar
skilmála og íjármögnun því Stofnlánadeild landbúnaðarins
lánar bændum ekki fé til þess að byggja stærri íjós en 36
kúa. Jón vill helst að nýja fjósið rúmi 80 kýr. Hann hefur
einnig nýjar hugmyndir um einangrun og ýmsan frágang
flóssins sem mun lækka byggingarkostnað verulega.
Töluvert hefur verið keypt og selt af mjólkurkvóta síð-
ustu ár og verð hans hefur stigið mjög. Þróunin hefur orðið
sú að mjólkurbændum fækkar og búin stækka.
MENN GERA 0F MIKLAR KRÖFUR TIL FJÁRFESTINGA
Mjólkurframleiðsla á landinu öllu er um 103 milljónir
lítra og hefur náð jafnvægi eftir samdrátt undanfarinna ára.
Það gerist í auknum mæli að kaupfélög og mjólkursamlög
styrki bændur til að kaupa mjólkurkvóta til þess að halda
hlut síns héraðs eða samlagssvæðis. Þetta hefur Kaupfélag
Skagfirðinga gert lengst allra og Mjólkurbú Flóamanna og
nú síðast bættist KEA í hópinn. Verðið hefur stigið úr 110-
120 krónum á hvern lítra upp í 170-180 krónur. Það liggur
því beinast við að spyija verðbréfasalann: Er þetta góð fjár-
festíng?
„Þetta er spurning sem er rétt að velta fyrir sér. Verðið, sem
ég keyptí kvótann, á var lægst 105 og hæst 130. Hvað varðar
44