Frjáls verslun - 01.09.1999, Blaðsíða 49

VIRKJANIR
F I j ó t s d a I s v i r k j u n , fjárhæðir í milljörðum króna
Forsendur
Undirbúningur (þegar greiddur)................. -3
Stofnkostnaður (ógreiddur).................... -25
Rekstrarkostnaður/stofnkostnaði..............0,8%
GWst/ári.....................................1.250
Rafmagnsverð aurar/kwst........................ 88
Reiknivextir................................... 6%
Endingartími.................................45 ár
Tekjur og gjöld á núvirði
Stofnkostnaður.................................. -25
Rekstrarkostnaður................................ -3
Tekjur........................................... 18
Afkoma aðfrátöldum undirbúningskostnaði......... -10
Undirbúningur (þegar greiddur)................... -3
Heildarafkoma (tap)............................. -13
Heimildir: Landsvirkjun, eigin útreikningar
orku og ætti að vera landsmönnum hvatning til að
flana ekki að neinu í rafmagnssölumálum, timinn
vinnur með þeim.
Mældu rétt... Þó að opinber arðsemisathugun
hafi ekki verið gerð á Fljótsdalsvirkjun hafa Þjóð-
hagsstofnun og fleiri látið frá sér tölur um áhrif fram-
kvæmdanna á hagvöxt. I grein í Morgunblaðinu 24.
nóvember 1998 gerði Tryggvi Felixson hagfræðing-
ur og aðstoðarskátahöfðingi nokkrar kurteislegar at-
hugasemdir við tölur sem Finnur Ingólfsson iðnaðar-
ráðherra nefndi á fundi. Daginn eftir birtist í blaðinu
bráðskemmtilegt svar ráðherrans, sem sagði meðal
annars: „Enn ber þó nokkuð á óvandaðri umfjöllun
um orkufrekan iðnað. Ein slík grein birtist í Morgun-
blaðinu í gær þegar Tryggvi Felixson, embœttismað-
ur í þjónustu ríkisstjórnarinnar (leturbreyting mín),
reynir að gera tölur mínar um þjóðhagsleg áhrif frek-
ari stóriðjuframkvæmda tortryggilegar....“ Þetta var
í fyrsta skipti af þremur í greininni sem Finnur minnti
Tryggva á hjá hveijum hann starfaði. Tryggvi vann
um þessar mundir i íjármálaráðuneytinu. Þetta lýsir
þeim vanda sem þeim hagfræðingum er á höndum,
sem efast um hag af stóriðju- og virkjanaframkvæmd-
um. Ekki er nóg með að Þjóðhagsstofnun og ráðu-
neyti vinni hörðum höndum að þvi að koma upp stór-
iðju hér á landi. Bankarnir, þar sem helst er að finna
hagfræðinga utan ríkisstofnana, eru nú komnir á kaf
í undirbúning álvers á Reyðarfirði.
1 Landsvirkjun hefur greitt í ábyrgðargjald 0,15-0,25% af
skuldbindingum rikisins vegna hennar. Þetta er aðeins
brot af verðmæti ábyrgðarinnar, sem lækkar vexti fyrir-
tækisins um eitt eða íleiri prósent.
2 Sjá til dæmis Frjálsa verslun, 9. tölublað 1998: Garðyrkju-
maður græðir á landsölu.
3 Björn Th. Björnsson (1987): Þingvellir staðir og leiðir, 2.
útgáfa, bls. 126, Bókaútgáfa Menningarsjóðs.
4 Samtal við Þorstein Hilmarsson, upplýsingafulltrúa
Landsvirkjunar, 17. október.
5 Sjá Pearce, D.W. (1994): The Environment í Layard og
Glaister (ritstj.): Cost-Benefit Analysis, 2. Útg.,
Cambridge University Press.
„...hver orhuveita ...fór í framhvæmdir...í trausti þess að hún ætti viðhomandi
markað og gæti alltaf velt kostnaðinum á neytendur..“ Samkvæmt lögum
má orkusala til stóriðju ekki leiða til hærra rafmagnsverðs til almennings-
veitna en ella myndi verða. Ymis rök eru fyrir því selja rafmagn til stóriðju við
lægra verði en til almenningsveitna. Orkunotkun stóriðju er jöfn og krefst því
tiltölulega minna afls en sala til almennings. Stóriðjan kemur líka inn í heilu
lagi, þannig að virkjanir eru ekki illa nýttar í mörg ár. Fyrir tíu árum taldi
Landsvirkjun að langtímakostnaður á kwst væri 25-30% lægri þegar virkjað
væri fyrir stóriðju en fyrir almenning. Þá var gert ráð fyrir að þessi hlutföll
myndu endurspeglast í orkuverði hér á landi fljótlega upp úr aldamótum. Arið
1998 var mjög langt í land. Þá kostaði rafmagn til stóriðju að meðaltali 88 aura
á kwst, sem fyrr segir, en til almenningsrafveitna 2 krónur og 80 aura á kwst -
meira en þrefalt meira. Þetta bendir til að almennir rafmagnsnotendur niður-
greiði rafmagnskostnað stóriðju hér á landi. I þessu sambandi er fróðlegt að
lesa ávarp Jóhannesar Geirs Sigurgeirssonar, stjórnarformanns Landsvirkjun-
ar, á samráðsfundi 23. apríl 1999. Þar ræðir hann ástæður þess að sala á raf-
magni var gefin frjáls í Noregi: „I viðræðum okkar Landsvirkjunarmanna við
þarlenda forráðamenn í raforkugeiranum kom fram að helsta forsendan fyrir
þeim breytingum sem þeir fóru i fyrir um áratug síðan var hið svæðis- og sveit-
arfélagabundna skipulag sem þar var á framleiðslunni. Slíkt skipulag gerði það
að verkum að hver orkuveita fyrir sig fór í framkvæmdir út frá sínum forsend-
um og í traustí þess að hún ættí viðkomandi markað og gætí alltaf velt kostn-
aðinum á neytendur á sínu svæði.“ Skyldi vera kominn tími tíl þess að gefa raf-
magnssölu frjálsa á Islandi líka? 33
49