Morgunblaðið - 05.01.2001, Blaðsíða 14

HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
14 FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FYLGIFISKAR þess eftir-
spurnar- og spennuástands
sem einkennt hefur fasteigna-
markaðinn á höfuðborgar-
svæðinu undanfarin misseri
birtast Húseigendafélaginu á
þann hátt að þangað berast að
jafnaði tvö mál á dag frá fjöl-
skyldum sem hafa orðið fyrir
tjóni vegna þess að þær fá
ekki eignir afhentar á tilskild-
um tíma eða í nýkeyptum
eignum leynast gallar.
Sigurður Helgi Guðjóns-
son, formaður og fram-
kvæmdastjóri Húseigendafé-
lagsins, segir ástandið
afhjúpa knýjandi þörf fyrir
löggjöf um fasteignaviðskipti;
líklega hafi hundruð fjöl-
skyldna á höfuðborgarsvæð-
inu þurft að leita húsaskjóls
hjá ættingjum eða á leigu-
markaðinn vegna þess að
byggingarverktakar hafa
ekki staðið við samninga hvað
varðar afhendingardag.
Sigurður Helgi sagði að í
raun kæmu þrenns konar mál
til kasta Húseigendafélags-
ins; mál vegna fjöleignarhúsa,
mál vegna húsaleigu og mál
vegna fasteignaviðskipta. Í
gegnum árin hefðu mál í fjöl-
eignarhúsum verið langflest
en undanfarin misseri hefði
orðið mikil breyting á og mál
vegna fasteignaviðskipta
væru nú ríkjandi. Annars
vegar er um að ræða mál
vegna galla á fasteignum og
hins vegar tjón kaupenda
vegna dráttar byggingar-
verktaka á afhendingu.
Hálsbólga múrara dregur
dilk á eftir sér
„Það hefur verið svo mikil
þensla og eftirspurn að ekk-
ert hefur mátt út af bregða og
þess eru dæmi að múrari
megi ekki fá hálsbólgu án
þess að það dragi dilk á eftir
sér og allt fari úrskeiðis,“
sagði Sigurður Helgi.
„Hingað kemur fólk, sem
var að kaupa draumahúsið
samkvæmt teikningum og á
að vera búið að fá það afhent,
en þá er fína húsið bara hola í
jörðinni og fólkið komið á
hrakhóla, liggur inni á ætt-
ingjum, fjölskyldur tvístrað-
ar, búslóðin í gámum og verið
að keyra börnin milli hverfa í
skóla. Það eru mikil mannleg
vandræði sem hafa komið upp
úr þessu.“
Fegnir riftun
Sigurður Helgi sagði að
ástandið brygði ljósi á vand-
kvæði vegna skorts á lögum
um fasteignaviðskipti. Nú-
gildandi réttur byggist á
dómafordæmum, lögjöfnun
frá lögum um lausafjárkaup
og meginreglum laga.
„Öflugasti réttur aðila að
kaupsamningi, ef hinn aðilinn
stendur sig ekki, er riftun en
þetta ástand, sem nú hefur
ríkt, hefur snúið riftuninni
við,“ sagði Sigurður Helgi.
„Ef kaupandi fer að ybba sig
við byggingarmeistara og
segist ætla að rifta verður
hann guðslifandi feginn því
hann getur selt eignina á
hærra verði í þessari spennu
sem verið hefur. Kaupendur
slíkra eigna hafa oft verið í
verulega erfiðri afstöðu vegna
þess að í samninga um íbúðir
eða hús í smíðum vantar yf-
irleitt ákvæði sem tryggja
hagsmuni kaupenda varðandi
afhendingartíma og annað og
í þeim eru ekki ákvæði um fé-
víti eða dagsektir. Þetta
byggist á því að fasteignasal-
ar sem útbúa samninga eru
oft að selja tugi eða hundruð
íbúða fyrir sama aðila og þótt
þeir eigi að gæta hagsmuna
beggja aðila segir sig sjálft að
þeir eru hallari undir þá sem
borga sölulaunin, ég tala ekki
um ef sá aðili stendur undir
rekstri fasteignasölunnar að
miklu leyti. Fasteignasalinn á
að gæta hagsmuna beggja en
meðvitað eða ómeðvitað gerir
hann það ekki, bæði við samn-
ingsgerðina í upphafi og líka
þegar koma upp mál vegna
afhendingardráttar.“
Sigurður Helgi sagði dæmi
þess að væntanlegum kaup-
endum, sem gerðu kröfu til
þess að ákvæði um dagsektir
eða slíkt yrði bætt í kaup-
samninga, væri vísað á dyr á
fasteignasölum.
Einnig sagði Sigurður
Helgi að pressan sem er á
markaðnum hefði valdið því
að ekki hefði verið vandað
eins til einstakra verkþátta og
því hefði málum vegna galla í
fasteignum einnig fjölgað.
„Kaupendur sætta sig
kannski við eitthvað sem er í
raun ófullnægjandi vegna
þess að neyðin er svo mikil og
fólk hrópar húrra yfir því að
komast inn.“
Málum vegna galla á not-
uðu húsnæði hefur einnig
fjölgað, að sögn Sigurðar
Helga, vegna spennunnar á
markaðnum. Hamrað hafi
verið á því að margir kaup-
endur væru um hverja íbúð
og „fólk hefur orðið að
stökkva á eign einn, tveir og
þrír, án þess að tími væri til
að skoða, af því að það var
einhver sem vildi kaupa íbúð-
ina frá þeim. Það hefur valdið
því að menn hafa keypt kött-
inn í sekknum. Áður voru
svona mál tiltölulega fátíð en
nú er það nánast daglegt
brauð að það komi inn svona
fyrirspurnir til okkar“.
Lögin skrifuð í skýin
Sigurður Helgi sagði að
Húseigendafélagið hefði lengi
barist fyrir setningu laga um
fasteignaviðskipti sem taka á
málum t.d. varðandi nýbygg-
ingar til að leysa af hendi þau
óskráðu lög sem nú gilda. „Í
raun og veru veit enginn hvað
snýr upp né niður á þessu
nema einhverjir lögfræðingar
sem hafa verið á kafi í þessum
málaflokki; réttindin, skyld-
urnar og lögin eru skrifuð í
skýin. Það er talin þörf á 80
greina löggjöf ef þú ert að
kaupa sófaborð eða skó en ef
þú ert að kaupa íbúð má það
allt vera óljóst. Það sprettur
alls kyns misskilningur upp
úr því að það vantar skýr
lagaákvæði; hlutir sem verða
að málum en væri hægt að
koma í veg fyrir með skýrri
löggjöf.“
Hann sagði að dómsmála-
ráðherra hefði fyrir um ári
skipað sérfræðing til að semja
slíkt frumvarp. Húseigenda-
félaginu þætti framgangur
málsins hins vegar hægur.
Byggingarverktaki, sem
ekki afhendir eign á umsömd-
um tíma, verður ábyrgur fyrir
þeim kostnaði sem kaupand-
inn verður fyrir, t.d. við að út-
vega sér nýtt húsnæði. „En
þegar fjölskylda er komin út
um hvippinn og hvappinn,“
sagði Sigurður Helgi, „verður
fólk og fjölskyldur fyrir tjóni
sem aldrei verður bætt að
fullu. Sumt fólk er hreinlega
fullt af örvæntingu.“ Sigurður
Helgi sagði hins vegar að
vegna lagaleysisins væru eng-
ar flýtileiðir til að leysa málin.
„Þessi mál eru seinrekin og
dýr, sérstaklega gallamálin.
Mjög fljótt fara hagsmunir að
týnast undir kostnaði. Eftir
langa mæðu kemur dómsnið-
urstaða og einhver vinnur
frækilegan lögfræðilegan sig-
ur en tapar fjárhagslega.“
Fjöldi fjölskyldna hefur lent í vanda vegna dráttar á afhendingu og galla í fasteignum
Tvö mál á dag berast
Húseigendafélaginu
Höfuðborgarsvæðið
STJÓRN Stangaveiðifélags
Reykjavíkur telur að nokkuð
skorti á tillögur hóps, sem
gerði tillögur um aðgerðir til
varðveislu lax- og silungsáa í
Reykjavík, hvað varðar sér-
tækar aðgerðir fyrir Elliða-
árnar sem taki mið af rann-
sóknum sem kynntar voru í
fyrra.
Eins og greint var frá í
Morgunblaðinu í gær hefur
þriggja manna starfshópur,
sem komið var á laggirnar til
að gera tillögur um aðgerðir
til varðveislu lax- og silungsáa
í Reykjavík, nú lokið störfum.
Vatnasvæðin, sem starfshóp-
urinn fjallaði um, voru Elliða-
ár, Úlfarsá, Bugða, Hólmsá,
Suðurá, Elliðavatn og Leir-
vogsá. Meirihluti hópsins
lagði til að allt forræði í mál-
efnum lax- og silungsvatna-
svæða í borgarlandinu færðist
til umhverfis- og heilbrigðis-
nefndar en Orkuveita Reykja-
víkur annaðist þó áfram um-
sjón Elliðaánna.
Morgunblaðið hafði sam-
band við Bjarna Ómar Ragn-
arsson, formann Stangaveiði-
félags Reykjavíkur, og innti
hann eftir fyrstu viðbrögðum
stjórnar félagsins.
„Við fögnum allri málefna-
legri umræðu um Elliðaárnar
og vatnasvæði Reykjavíkur
og nágrennis og stjórnin er
ánægð með að hópurinn skuli
nú hafa lokið störfum,“ sagði
Bjarni. „Við teljum þó að
nokkuð skorti á tillögur hóps-
ins um sértækar aðgerðir fyr-
ir Elliðaárnar, í samræmi við
niðurstöður rannsókna sem
kynntar voru í fyrra. Árnar
eiga í vanda, sem taka verður
á ef ekki á illa að fara. Margar
góðar tillögur koma fram hjá
hópnum og við getum tekið
undir þær flestar.“
Stangaveiðifélag Reykjavíkur um tillögur um lax- og silungsveiðiár
Árnar í vandaReykjavík
ÞESSI einkennilegu ský náð-
ust á mynd hinn 18. desemb-
er síðastliðinn og hefur ef-
laust margur velt fyrir sér
hvað þar væri á ferðinni. Að
sögn Guðmundar Hafsteins-
sonar veðurfræðings nefnist
þetta Kelvin-Helmholtz-
bylgjur, og heitir eftir
tveimur mönnum sem könn-
uðu þetta fyrirbæri á sínum
tíma.
„Það er ekkert óalgengt
að sjá einhver merki um
þessar bylgjur, en þetta er
óvenju fallegt dæmi,“ sagði
Guðmundur um myndina.
„Þær myndast á mörkum
tveggja loftstrauma, þegar
tiltölulega létt loft streymir
yfir þyngra loft. Vindhrað-
inn er miklu meiri í efra lag-
inu. Þetta er ekki ósvipað og
öldur sem myndast á vatni,
þegar vindur blæs yfir
vatnsflöt og að sumu leyti
hliðstætt fyrirbæri. Það má
semsagt draga þá ályktun að
það hafi verið hvassari vind-
ur í einhverju lagi í and-
rúmsloftinu og það hittist
svo vel á að það var akkúrat
þarna í skýjabreiðu, í 7–8 km
hæð eða svo, þannig að hún
sýnir bylgjuhreyfinguna sem
myndast. Bylgjurnar sjálfar
eru út af fyrir sig algengar;
þetta er t.d. algengasta or-
sökin fyrir ókyrrð í flug-
vélum, en til að þær sjáist
þarf rakinn að vera á réttum
stað,“ sagði Guðmundur.
Ljósmynd/H.N.
Skýjareipi
yfir Stýri-
manna
skólanum
Höfuðborgarsvæðið
ÞÓTT ekki séu allir ánægð-
ir með kuldana sem verið
hafa síðustu daga, eru
margir sem fagna þeim
enda eru þeir forsenda
þess að hægt að leika sér í
ísknattleik á tjörnum, eins
og þessir piltar voru að
gera í blíðviðrinu fyrir
skemmstu. Morgunblaðið/Ásdís
Kátir í
kuldanum
Seltjarnarnes