Morgunblaðið - 05.01.2001, Blaðsíða 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 2001 27

  


   

  

    
     
 ! " ##



   

  



  

 

 


 
   
!" 
  #  

    $%  

  % 
   
    


&
' "(!"
(  $ )" 
"      

 * 

 '

 "  

   

 &

 $%   & '



( " )
VINSÆLDIR léttrar Vínartón-
listar hér á landi láta greinilega
ekki að sér hæða þegar Sinfón-
íuhljómsveitin hyggst fylla stærsta
samkomuhús lýðveldisins í þrí-
gang. Jafnframt vekur undraverð
ending vínarvalsanna til umhugs-
unar um hversu lítið virðist á boð-
stólum af vandaðri hljómsveitar-
tónlist frá okkar tíma með
almennri tilhöfðun.
Kvikmyndum, útvarpi og sér-
staklega sjónvarpi hefur oft verið
kennt um minnkandi tónleikaað-
sókn á ofanverðri 20. öld og kunna
einnig að hafa tekið fyrir þá ný-
sköpun í skemmtitónlist sem
hljómskálasnillingar eins og Ro-
bert Farnon og Leroy Anderson
stóðu að um miðja öldina. Þá hefur
og verið bent á hvað rekstur sin-
fóníuhljómsveita er orðinn þyngri
en áður var og samkeppnin við
sjónrænu fjölmiðlana erfiðari. En
með tilliti til þess, hvað þó reynist
unnt að styrkja af einnota fram-
úrstefnuverkum, vekur eftir á að
hyggja óneitanlega undrun, hversu
litlu fé er varið til sköpunar á nú-
tíma millitónlist. Eða hvert eiga
hlustendur að venda í dag, þegar
klassíkinni sleppir, sem elzt hafa
úr unglingapoppi en geðjast hvorki
að framsæknum djassi né módern-
ískri fagurtónlist? Hin fádæma
tryggð almennings við 150 ára af-
þreyingartónlist góðborgarastétt-
ar í Vín gefur flestu fremur óræka
vísbendingu um að tónskáld og
stofnanir okkar tíma hafi í raun
skilið meirihluta hlustenda eftir á
köldum klaka.
Varla þvældust þó slíkar hug-
leiðingar fyrir manngrúanum sem
sótti fyrstu af þremur vínartónleik-
unum í Laugardalshöllinni í gær
enda mun hefðin fyrir að skemmta
sér við ljúflingsdillur Straussanna
um áramót þegar orðin blýföst í
sessi, líkt og aðventutónlistin í des-
ember og passíur Bachs um páska.
Efstur á blaði var Jóhann Strauss
yngri (1825-99), arftaki Jóhanns
eldri (1804-49) sem ásamt Josef
Lanner (1801-43) hleypti valsaæð-
inu af stað um alla álfu upp úr
1830. Sinfóníuhljómsveitin lék
fyrst blúndusvífandi forleik að
óperettunni Das Spitzentuch
(1880) og hraðpolkann Express,
þar sem stjórnandinn greip í fiðl-
una að hætti Boskoskys og fjölda
fyrirrennara. Arndís Halla Ás-
geirsdóttir söng glettnislega inn-
komu greifynjunnar úr Wienerblut
(1899), „Grüss dich Gott, du liebes
Nesterl“ og hljómsveitin lék renni-
legan vals, Die Schönbrunner, eina
lag Josefs Lanner á þessum tón-
leikum. Sperl-Galopp eftir Jóhann
eldri var herská en fremur þunn
tónsmíð. Áhugi vínardanshöfunda
á nýjustu tækni og vísindi, sbr.
„Express“, „Extrapost“ og
„Durchs Telephon“ kom fram í síð-
asttalda polkanum eftir Jóhann jr.,
þar sem valsakóngurinn bað óvænt
fyrir áramótakveðju um GSM-tæki
stjórnandans. Óperukórinn söng
þvínæst O habet acht úr Sígauna-
baróninum (1885); dável heppnað
utan smá tilhlaups til feilinnkomu.
Eftir Schatzwalzer, sem var
meðal bitastæðari númera kvölds-
ins og einnig eftir Jóhann yngri,
var komið að Ævintýrum Hoff-
manns eftir Jacques Offenbach,
þar sem Arndís Halla söng aríu Ol-
ympiu, Les Ouiseaux dans la char-
mille, með bravúr, þó að annars
bláeðlileg söngkonan virtist þar
ekki laus við að vera svolítið vél-
ræn og jafnvel upptrekkt á köflum.
Síðast fyrir hlé söng KÍÓ An der
schönen blauen Donau, keisarann
meðal valsa, og var hvorki í fyrsta
né síðasta skipti sem þessi af-
bragðsgóði kór skilaði þvílíku
dagsverki að óskandi væri að hann
gæti einhvern tíma látið ljós sitt
frekar skína í söngför um helztu
óperusvið álfunnar.
Með síðustu stóru vínarópe-
rettutónskáldunum var Franz
Lehár (1870-1948), meistari
kannski vinsælasta verksins í geir-
anum, Kátu ekkjunnar (1905). Það-
an voru tekin Introduktion, Dans
og Vilja-söngurinn með kór og ein-
söng Arndísar. Í þessum seinni
hluta tónleikanna var eins og
hljómsveitin, sem framan af virtist
eilítið kraftlaus, hefði tekið fulla
gleði sína því nú small hvert atriði
á fætur öðru eins og klukka. Í
Weiber-marsinum sungu gleði-
mennirnir Sigurður Björnsson,
Guðbjörn Guðbjörnsson, Steinarr
Magnússon, Snorri Wium og
Hjálmar Pétursson og skemmtu
sér auðsjáanlega ekki síður en
áheyrendur.
„Grísettur“ í Grisetten-Lied
sungu Ágústa Sigrún Ágústsdóttir,
Bryndís Jónsdóttir, Hulda Dögg
Proppé, María Jónsdóttir, Sigur-
laug Jóna Hannesdóttir og Sigur-
laug Knudsen við einsöng Arndísar
Höllu og sópandi can-can pilsaþyt
sem vakti mikla kátínu.
Að afloknum Lehár var komið
að yngsta syni Jóhanns eldri, Ed-
uard Strauss (1835-70), eftir hvern
var leikinn galoppinn Mit Extra-
post. Næstyngstur þeirra bræðra
var Josef (1827-70) og var eftir
hann leikinn polkinn Pläpper-
mäulchen! en auglýstur vals,
Sphärenklänge, féll niður án skýr-
inga. Arndís söng að því loknu
hláturaríuna frægu, Mein Herr
Marquis úr Leðurblöku Jóhanns
yngri frá 1874 með mjúkum eleg-
ans og flört við stjórnandann,
ásamt kliðfríðum kór í viðlagi.
Síðasta atriði tónleikanna söng
sextett þeirra Sigurlaugar Knud-
sen (Rosalinde), Arndísar Höllu
(Adele), Nönnu Maríu Cortes (Or-
lofsky), Snorra Wium (Eisenstein),
Hjálmars Péturssonar (Falke) og
Ólafs Sveinssonar (Frank), nánar
tiltekið Kampavínsfínalinn úr Leð-
urblökunni, „Bróðir þú og mín
sæta systir þú“ („Brüderlein“) úr
lokakafla 2. þáttar, og heppnaðist
það með miklum glæsibrag.
Í heild var fagmennskuleg fágun
og fjör yfir þessum tónleikum.
Stjórnandinn kunni sitt fag fram í
fingurgóma og kynnti af alúð og
þónokkrum húmor og ekki spillti
heldur fyrir hvað hljómburður
virtist nú loksins orðinn þokkalega
viðunandi í Laugardalshöllinni sem
lengst af hefur þótt til annars hæf-
ari en hljómlistarflutnings.
VínarfjörTÓNLISTL a u g a r d a l s h ö l l i n
Vínartónlist eftir Straussfeðga,
Lanner, Offenbach og Lehár.
Arndís Halla Ásgeirsdóttir
sópran, Kór Íslenzku óperunnar
(kórstjóri: Garðar Cortes) og
Sinfóníuhljómsveit Íslands.
Stjórnandi: Peter Guth. Fimmtu-
daginn 4. janúar kl. 19:30.
VÍNARTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
www.mbl.is