Morgunblaðið - 24.03.2001, Blaðsíða 23

LANDIÐ
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. MARS 2001 23
RAGNAR Magnússon, bóndi í Birt-
ingaholti, hefur vakið athygli þeirra
sem fylgjast með framförum í naut-
griparækt en hann hefur náð miklum
árangri í búskapnum. Á síðasta ári
mjólkuðu kýrnar að meðaltali 7.094
kg. Aðeins félagsbúið í Baldursheimi
í Mývatnssveit náði betri árangri,
7.116 kg, en það var einnig á toppn-
um 1999. Ragnar og kona hans,
Marta Jónsdóttir, hófu búskap í
Britingaholti fyrir 5 árum, en Magn-
ús Sigurðsson, faðir Ragnars, hefur
búið þar í mörg ár. Ragnar og Marta
hafa á síðustu árum verið að kaupa
búið af Magnúsi. Auk þess hafa þau
verið að stækka búið.
Ragnar sagði að það væri margt
sem gerði það að verkum að þessi
góði árangur hefði náðst á síðasta
ári. Lykilatriði væri þó að vera með
gott fóður. Hann sagði mikinn mun
vera á gróffóðri eftir því hvort það
kæmi af nýjum eða gömlum túnum.
Allt fóður sem kýrnar í Birtingaholti
fengju væri af nýræktum. Hann
sagðist líka kjósa að hafa fjölbreytni
í fóðri. Þær fengju þess vegna dálítíð
af grænfóðri og há, þ.e. heyi af seinni
slætti.
„Aðalatriðið er þó að kúnum liði
vel og þær nái að éta mikið af góðu
fóðri. Ég gef þeim gróffóður fjórum
sinnum á dag og kjarnfóður fjórum
sinnum á dag. Ég gef þeim einnig
korn einu sinni á dag og svo gef ég
þeim stundum kartöflur. Þær eru
sólgnar í kartöflur,“ sagði Ragnar,
en Magnús faðir hans hefur stundað
kartöflurækt meðfram hefðbundn-
um búskap.
Allt hey í Birtingaholti hefur verið
verkað í rúllur sl. þrjú ár. Ragnar
sagðist leggja mikla áherslu á ný-
ræktun tún. Á síðustu árum hefði
hann sáð grasfræi í 5–15 hektara af
landi árlega. Auk þess sagðist hann
rækta talsvert mikið af korni og
grænfóðri.
Ragnar sagðist leggja áherslu á að
gefa kúm mikið af kjarnfóðri fyrst
eftir burð. „Ég leyfi þeim nánast að
éta kjarnfóður eins og þær geta.
Vandamálið er yfirleitt það að fá þær
til að éta nægilega mikið. Kýrnar
þurfa rosalega mikla orku fyrst eftir
burð til að halda heilsu. Þegar maður
fer með kýrnar svona hátt í nyt eins
og í haust þegar þriðjugur kúnna fór
yfir 40 kíló í dagsnyt er þetta mikill
línudans. Það má ekkert klikka í
fóðruninni ef þetta á að ganga upp.
Sú hætta er alltaf fyrir hendi að þær
fái súrdoða eða einhvern annan sjúk-
dóm.“
Neytendur ráða því hvort við
þurfum norskar kýr
Fyrir nokkrum árum tók gildi ný
og strangari reglugerð um frumu-
tölu í mjólk. Ragnar sagði að hún
gerði það að verkum að bændur
þyrftu að endurnýja kúastofninn
mun hraðar en áður þar sem frumu-
tala í mjólk hækkaði eftir því sem
kýrnar yrðu eldri. Hann sagði að
þetta þýddi aukinn kostnað fyrir
bændur við uppeldi gripa, en á móti
kæmi að júgurheilbrigði kúnna væri
betra og þær mjólkuðu meira.
Ragnar sagði engan vafa leika á að
framfarir hefðu orðið í nautgripa-
ræktinni hér á landi á síðustu árum.
Kýrnar væru að verða betri og
mjólkuðu meira. Það vantaði þó enn
talsvert mikið á að íslensku kýrnar
væru jafn öflugar og erlend kúakyn.
„Eins og staðan er í dag held ég að
við þurfum ekki á norskum kúm að
halda. Innflutningur á erlendum
mjólkurvörum hefur hins vegar ver-
ið að aukast, en hann var mjög mikill
á síðasta ári. Þetta gerir það að verk-
um að það verður erfiðara fyrir okk-
ur að standast verðsamanburð. Að
mínu mati getur því orðið nauðsyn-
legt fyrir okkur að fá hingað erlent
kúakyn ef innflutningurinn eykst
mikið. Neytendur ráða því heilmiklu
um hvað gerist. Manni heyrist flestir
neytendur hafa skoðun á þessu og
fæstir vilja fá hingað norskar kýr, en
manni sýnist of margir vera búnir að
gleyma því þegar þeir fara út í búð til
að kaupa sér mjólkurvörur.
Það er hins vegar alveg klárt að
við náum miklu meira út úr hverjum
grip með innfluttu kúakyni, allt að
50% meira. Húsnæðið nýtist betur
og nýju kyni fylgir heilmikill vinnu-
sparnaður.“
Verð á mjólkurkvóta
í sögulegu hámarki
Á Birtingaholti er gamalt fjós, en í
því er mjaltabás sem Ragnar sagði
mikil bót að. Hann sagði hugsanlegt
að hann endurbætti aðstöðuna á
næstu árum.
Um 185 þúsund lítra mjólkurkvóti
er í Birtingarholti, sem er talsvert
yfir landsmeðaltali. Ragnar sagðist
ekki telja þetta stórt bú. Hann væri
með 30 árskýr, sem þýddi að jafnaði
eru 20–40 kýr mjólkandi.
Ragnar og Marta hófu búskap í
Britingaholti fyrir 5 árum. Frá þeim
tíma hafa þau verið að stækka búið
og m.a. keypt 80 þúsund lítra kvóta.
Hann sagðist hafa áhuga á að kaupa
meiri kvóta, en ekki þó strax, m.a.
vegna þess að verðið á kvótanum
væri allt of hátt. Hann sagði að verð-
ið væri núna í sögulegu hámarki eða
um 230 kr. á lítra. Ragnar sagðist
hafa keypt kvóta á 200 kr. sl. haust.
Fyrir tveimur árum hefði hann
keypt kvóta á 160 kr. og fyrir um
fimm árum hefði hann keypt mjólk-
urkvóta á 130 kr. lítrann. Ástæðan
fyrir þessu háa verði væri mikil eft-
irspurn. Þó að allmargir bændur
væru að hætta búskap eða draga
saman seglin væru enn fleiri sem
vildu kaupa.
Skellti sér til sólarlanda
eftir að slætti lauk
Ragnar kvaðst vera ánægður með
þá ákvörðun að hafa farið út í bú-
skap. „Það er ágætt að vera kúa-
bóndi í dag þótt þetta sé vissulega
erfitt meðan maður er að eignast bú-
ið og stækka það. Þessu fylgir að
talsverð binding en þetta er bara
lífsstíll. Ég er ekkert á háum launum
sem bóndi. Ég er lærður vélsmíða-
meistari og vinn við það með bú-
skapnum. Það gefur mér meira í vas-
ann en þegar ég er að mjólka kýr. Ég
er engu að síður ánægður með þetta
starf. Ég er sjálfs mín herra og starf-
inu fylgir mikið frjálsræði þrátt fyrir
þessa bindingu. Það má ekki gleyma
því að því fylgir mikil binding að
vakna á hverjum morgni til að
stimpla sig inn í vinnu ef maður er
venjulegur launamaður.“
Ragnar sagði að pabbi sinn leysti
sig af frá búskapanum og því kæmist
hann í frí. „Í hittifyrra skelltum við
okkur til sólarlanda í júlí þegar við
vorum búin að heyja. Þegar ég kom
heim fór ég beint í seinni sláttinn. Ég
hugsa að við höfum hneykslað marga
með því að fara í sumarfrí til útlanda
yfir hásumarið, en staðreyndin er sú
að það er auðveldast fyrir okkur að
komast í frí yfir sumartímann. Vinna
kúabóndans er langmest yfir vetr-
artímann. Heyskapurinn er orðinn
svo auðveldur með allri þessari
tæknivæðingu. Í sjálfu sér getum við
klárað fyrri slátt á þremur til fjórum
dögum ef vel viðrar,“ sagði Ragnar.
Kýr Ragnars Magnússonar, bónda í Birtingaholti, mjólkuðu mikið á síðasta ári
Morgunblaðið/RAX
Það eru margir kálfar í Birtingaholti. Feðgarnir Ragnar og Hafþór Ingi með nokkurra vikna kálf á milli sín.
Gefur kún-
um fjórum
sinnum á dag
Kýrnar í Birtingaholti í Hrunamannahreppi
mjólkuðu að meðaltali tæplega 7.100 kg
á síðasta ári. Ragnar Magnússon bóndi
segir að lykillinn að þessum góða árangri
sé að kúnum líði vel og fái nóg að éta. Þess
vegna gefur hann þeim fjórum sinnum á
dag, en að jafnaði hafa íslenskir bændur
látið nægja að gefa tvisvar á dag.