Morgunblaðið - 29.03.2001, Blaðsíða 1

74. TBL. 89. ÁRG. FIMMTUDAGUR 29. MARS 2001 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 29. MARS 2001
STJÓRN Ariels Sharons í Ísrael rétt-
lætir sprengjuárásir á stöðvar líf-
varðarsveita Yassers Arafats, leið-
toga Palestínumanna, með því að
embættismenn hans séu flæktir í
starfsemi hryðjuverkamanna. Þyrlur
Ísraela gerðu árásir á stöðvar lífvarð-
arins, er nefnist Liðssveit 17, í Ram-
allah á Vesturbakkanum og sex stöð-
um á Gaza í gær. Karlmaður og kona
féllu og um 60 manns særðust.
Í gærmorgun fórust tveir ísraelsk-
ir unglingar er maður, sem talið er að
hafi verið úr röðum sjálfsmorðssveita
islömsku samtakanna Hamas,
sprengdi sjálfan sig í loft upp með
naglasprengju við bensínstöð í Ísrael
skammt frá þorpinu Sdeh Hemet í
miðhluta landsins. Unglingarnir voru
að bíða eftir brynvörðum strætis-
vagni sem flutti nemendur í skóla.
Maður er hringdi í Reuters-frétta-
stofuna sagði að skæruliðahópur á
vegum Hamas hefði staðið fyrir til-
ræðinu og varaði við því að fleiri árás-
ir væru á döfinni.
Sharon segir að Arafat beri ábyrgð
á hryðjuverkunum vegna þess að
leiðtoginn reyni ekki að afstýra of-
beldisverkum. Talsmaður Sharons,
Raanan Gissin, hét því í samtali við
CNN að hinna föllnu yrði hefnt en
hvatti um leið Ísraela til að sýna þol-
inmæði og sjálfsstjórn.
„Embættismenn Palestínustjórnar
taka mikinn þátt í hryðjuverkum, of-
beldisverkum og hvatningum til of-
beldis,“ sagði í yfirlýsingu Ísraels-
stjórnar í gær. Þar sagði ennfremur
að þyrlusveitirnar hefðu gert mark-
vissar árásir „á leiðtoga Liðssveitar
17 sem tengjast hermdarverkum“.
Framvegis yrði lögð áhersla á að tak-
ast á við leiðtoga hryðjuverkamanna
en ekki óbreytta borgara.
Fundi leiðtoga Arababandalagsins
lauk í gær í Amman, höfuðborg Jórd-
aníu. Samþykkt var að veita stjórn
Arafats fjárstuðning og Ísraelar voru
fordæmdir fyrir að standa ekki við
gerða samninga. Írakar neituðu að
samþykkja tillögur um að viðskipta-
legum refsingum Sameinuðu þjóð-
anna gegn þeim yrði aflétt gegn því
að Íraksstjórn fullnægði skilyrðum
SÞ sem meðal annars kveða á um að
kúveiskum föngum verði veitt frelsi.
Ísraelskar þyrlur ráðast á lífvarðarsveitir Arafats
Hefna sprengjutil-
ræða Hamas-liða
Jerúsalem, Amman. Reuters, AFP.
AP
Palestínumenn brenna fána Bandaríkjanna í Hebron í gær en þá var gerð útför 11 ára gamals drengs er féll
þegar til vopnaviðskipta kom milli ísraelskra hermanna og palestínskra skæruliða á þriðjudag.
lostið, minnugt þess sem það hafði séð í sjónvarp-
inu frá árásum Serba á Albana í Kosovo,“ sagði
bæjarráðsmaðurinn Bejzad Iseni.
„Við sýnum þó enn þolinmæði, getum ekki ann-
að, en mennirnir uppi í fjöllum, þeir misstu hana,“
sagði ungur maður, Ismail Veseli.
Einn þeirra sem tapað hafa þolinmæðinni er
Hysni Saqiri, þingmaður Lipkovo-héraðs, sem
sagði sig úr einum stjórnarflokkanna, Lýðræðis-
flokki Albana, í gær. Gekk hann til liðs við skæru-
liða, hvatti aðra Albana til að gera slíkt hið sama
og sagði að sig yrði héðan í frá að finna á víglín-
unni. Varaformaður flokksins, Menduh Taci, vís-
aði því á bug að flokkurinn myndi segja sig úr
stjórninni vegna átakanna og hvatti Saqiri til að
skipta um skoðun. Taci lýsti þessu yfir í Lipkovo,
en þangað kom hann til að „gefa íbúum héraðsins
von“ og biðja þá lengstra orða að halda aftur af
sér. „Fólk verður að treysta okkur til að binda
enda á þetta, flokkurinn fer hægar í sakirnar en
skæruliðar en okkar leið er hættulaus,“ sagði Taci.
Hvatti hann sem fyrr til þess að hvorir tveggja
legðu niður vopn, herinn og skæruliðar.
MAKEDÓNSKI herinn hóf í gær áhlaup á alb-
anska skæruliða í nágrenni höfuðborgarinnar
Skopje og í austurátt til borgarinnar Kumanovo.
Var stórum svæðum lokað af, m.a. landamærunum
til Kosovo, og er óvíst hvenær þau verða opnuð
aftur. Mikill sprengjugnýr heyrðist í gærmorgun
og svo aftur síðdegis en enn er of snemmt að segja
til um árangur áhlaupsins. Stevo Benderovski,
talsmaður innanríkisráðuneytisins, kvaðst í sam-
tali við Morgunblaðið telja að um lokaáhlaup
makedónska hersins hefði verið að ræða, þótt
hann viðurkenndi jafnframt að útilokað væri að
her og lögregla næðu fullu valdi á landamærahér-
uðunum sem eru í skógi vöxnu fjalllendi.
Á meðal þeirra staða þar sem áhlaup var gert er
bærinn Lipkovo skammt suður af serbnesku
landamærunum. Svæðið er eingöngu byggt Alb-
önum og var fólk reitt og óttaslegið í gær. „Herinn
lét ekki vita fyrirfram af því að hann væri vænt-
anlegur í þorpið, nokkuð sem hefur tíðkast í báð-
um heimsstyrjöldunum. Skyndilega birtust um
200 hermenn hér í gærkvöldi og óðu um allt með
byssur á lofti. Fólk, einkum börnin, var skelfingu
Makedónski herinn gerir úrslitaáhlaup í landamærahéruðunum
Loka öllum leiðum til Kosovo
Morgunblaðið/Thomas Dworzak
Menduh Taci (t.h.), varaformaður Lýðræð-
isflokks Albana í Makedóníu, skorar á skæru-
liða og stjórnarherinn að leggja niður vopn.
Skopje. Morgunblaðið.
YFIRMAÐUR bandarísku umhverf-
isverndarstofnunarinnar (EPA),
Christine Todd Whitman, segir að
bandarísk stjórnvöld hyggist ekki
fylgja Kyoto-bókuninni frá 1997 eins
og hún sé nú. „Nei, við höfum engan
áhuga á að löggilda þann sáttmála,“
hefur The New York Times eftir
Whitman í gær. Ari Fleishcer, tals-
maður George Bush Bandaríkjafor-
seta, sagði á hinn bóginn rangt að
gera því skóna að Bandaríkjamenn
myndu ekki taka þátt í fundi Samein-
uðu þjóðanna í sumar um bókunina.
Bush forseti tilkynnti í bréfi til öld-
ungadeildarþingmanns, er birt var
14. mars, að hann myndi ekki fara
fram á að bandarískum iðnfyrirtækj-
um yrði skylt að draga úr losun
koltvísýrings vegna þess að slíkt
myndi verða bandaríska hagkerfinu
of dýrt.
Í bréfinu sagðist Bush ennfremur
vera andvígur Kyoto-bókuninni
vegna þess að í henni væru þróun-
arlönd undanþegin því að draga úr
losun gróðurhúsalofttegunda og hún
myndi hafa skaðleg áhrif á banda-
rískt efnahagslíf.
Eftir að Bush hafði sent bréfið
hafði embættismaður í Hvíta húsinu
samband við utanríkisráðuneytið og
spurði hvað það gæti gert til að losa
Bandaríkin úr Kyoto-samkomulag-
inu. Hefur Washington Post þetta
eftir heimildarmanni í Hvíta húsinu.
Utanríkisráðuneytið svaraði því til,
að Colin Powell utanríkisráðherra
myndi gera Sameinuðu þjóðunum
bréflega grein fyrir að það yrði gert.
Kyoto-bókunin kveður á um að
efnuð iðnríki skuli draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda um 5,2% fyrir
2010, miðað við losunina eins og hún
var 1990.
Bókunin „andvana fædd“
Condoleezza Rice, þjóðaröryggis-
ráðgjafi Bandaríkjanna, tjáði sendi-
herrum Evrópusambandsins í Wash-
ington í síðustu viku að bókunin hefði
verið „andvana fædd“. Bandaríkja-
stjórn væri að endurskoða stefnu
sína í andrúmslofts- og umhverfis-
málum, en það lægi ljóst fyrir að
Bandaríkin gætu ekki skuldbundið
sig Kyoto-ákvæðunum og gætu aldr-
ei staðfest sáttmálann.
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra sagði í gær að ómögulegt væri
að segja til um hvort stefnubreyting
Bandaríkjamanna myndi hafa ein-
hver áhrif á það hvernig þessi mál
þróuðust.
„Það talar hvert ríki fyrir sig. Við
höfum haft okkar stefnu og fylgjum
henni,“ sagði Siv. Hún kveðst enn-
fremur telja mikilvægt að ríki heims
nái samkomulagi sem fyrst svo að
hægt verði að hrinda Kyoto-bókun-
inni í framkvæmd.
Staðfesta
ekki
Kyoto-
bókunina
Washington. AFP.
Bandaríkjastjórn
GENGI hlutabréfa á bandarískum
fjármálamarkaði lækkaði allmikið í
gær vegna frétta af verulega minni
hagnaði ýmissa stórfyrirtækja. Gekk
hækkunin síðustu daga að mestu til
baka. Dow Jones-hlutabréfavísitalan
lækkaði í gær um 1,6% og Nasdaq
um 6%. Nokkur lækkun varð einnig í
Evrópu en aftur á móti hækkun í As-
íu. Nortel, sem framleiðir ýmsan
fjarskiptabúnað og tölvuframleið-
andinn Palm vöruðu við verri af-
komu en gert hafði verið ráð fyrir.
Hlutabréf í Palm féllu um nær 50%.
Verðfall á
mörkuðum
New York. AFP, Reuters.
Á SUMUM sjúkrahúsum í Nor-
egi eru ákveðnar tegundir af að-
gerðum aðeins framkvæmdar
nokkrum sinnum á ári og sjúk-
lingarnir eru þar í meiri hættu
en á sjúkrahúsum þar sem
starfsmenn hafa meiri reynslu,
að sögn Aftenposten.
Lögð verður fram opinber
skýrsla í Ósló í dag þar sem gerð
er grein fyrir niðurstöðum á
rannsókn á tengslum milli tíðni
aðgerða og lífslíkna. Fjallað er
um skurðaðgerðir og aðra með-
höndlun vegna ýmissa sjúk-
dóma, þ.á m. brjóstakrabba-
meins, hjartasjúkdóma og
alnæmis og bornar saman upp-
lýsingar frá mörgum löndum.
Per Teisberg, prófessor á
Ríkisspítalanum, segist ekki
halda að ástandið í þessum efn-
um sé öðruvísi í Noregi en ann-
ars staðar. Norðmenn mega
samkvæmt lögum velja stofnun.
„Ég sé fyrir mér að í framtíðinni
muni jafnt læknir sem sjúkling-
ur velja með gæði sjúkrahúss í
huga,“ segir Teisberg sem álítur
að athyglin hafi um of beinst að
biðlistum í stað gæða.
Sjúkrastofnanir
Reynslan
afdrifarík