Morgunblaðið - 19.04.2001, Blaðsíða 36

LISTIR
36 FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
UM ÁRAMÓTIN lét
Haukur J. Gunnarsson
af starfi leikhússtjóra
héraðsleikhússins í
Tromsø í Noregi eftir
fjögurra ára starf en
áður hafði hann stýrt
samíska þjóðleikhúsinu
í Tromsø í sex ár. „Mér
fannst þetta orðinn
hæfilega langur tími á
leikhússtjórastóli og nú
langar mig til þess að
snúa mér heill og
óskiptur að leikstjórn
að nýju,“ segir Haukur
í samtali við Morgun-
blaðið en hann er
staddur hér á landi til
að taka sér „langþráð frí“ eins og
hann orðar það.
Íslenskt leikhúsáhugafólk rekur
vafalaust minni til sýninga sem
Haukur hefur sett upp í íslenskum
leikhúsum, síðast stýrði hann upp-
færslu Leikfélags Akureyrar á Spor-
vagninum Girnd árið 1995 en á ní-
unda áratugnum stýrði hann
sýningum í Þjóðleikhúsinu á borð við
Roshomon og Kirsuber á Norður-
fjalli, hvorttveggja japönsk verk sem
vöktu athygli. Haukur stundaði
framhaldsnám í leikstjórn í Bret-
landi og Japan á áttunda áratugnum
en settist fljótlega að í Noregi og
hefur starfað þar að mestu síðan.
„Ég reikna með að búa áfram í
Noregi þar sem ég er orðinn vel
kunnugur leikhúslífinu en sem leik-
stjóri er nauðsynlegt að fara á milli
staða og að mörgu leyti er betra að
vera staðsettur í Skandinavíu en á
Íslandi.“
Hann segir að Skandinavía sé þó
alls ekki eitt atvinnusvæði fyrir leik-
húsfólk þar sem hvert land fyrir sig
byggi á ákveðinni hefð og sjálfstæði
leikhúslífsins í hverju landi sé mikið.
„Það er talsverður munur á milli
landanna hvað leikhúsið varðar og
t.d. er danskt leikhús frábrugðið því
sænska og norska, svo dæmi sé tek-
ið. Leikstjórar í lausamennsku verða
að hafa persónuleg tengsl við leik-
hússtjóra til þess að
geta komið sér áfram
og svo er auðvitað
nauðsynlegt að leik-
hússtjórarnir þekki
eitthvað til fyrri verka
manns. Sjálfur þekki
ég það úr starfi mínu
sem leikhússtjóri að
ráða ekki óþekkta
menn nema að mjög vel
athuguðu máli.“
Haukur hefur fylgst
nokkuð vel með ís-
lensku leikhúsi í heim-
sóknum sínum hingað
og segir stórkostlegt að
sjá hversu góðir ís-
lenskir leikarar séu.
„Ég hef einnig séð margar frábærar
leiksýningar hér á undanförnum ár-
um en tel mig geta greint vissa þró-
un í átt að því sem kallað er „leik-
stjóraleikhús“. Það virðist vera
ákveðin tilhneiging til ofhleðslu í
leikstjórn sem er öfugt við þróunina
annars staðar á Norðurlöndunum.
Margt af því sem ég hef séð hefur þó
verið mjög spennandi og það er frá-
bært að upplifa þann gríðarlega
áhuga á leikhúsi sem er hér meðal
fólks. Hér eru allir að fara í leikhús
og allir eru tilbúnir að tala um leik-
hús. Þetta er algjört einsdæmi.“
Hann segist að sjálfsögðu vera
þess albúinn að starfa hér heima ef
tækifæri byðist. „Ég ætla að vera í
fríi næstu vikurnar og er búinn að
taka að mér verkefni í gamla leik-
húsinu mínu, Samíska þjóðleikhús-
inu, í haust. Það er leikgerð eftir
gamalli norskri skáldsögu, Lajla eft-
ir J.A. Friis. Þetta er rómantísk saga
um ástir samískrar stúlku og norsks
manns. Þetta verður stórt verkefni
fyrir leikhúsið og sýningin verður
leikin á tveimur tungumálum, sam-
ísku og nýnorsku. Lengra inn í fram-
tíðina sé ég nú ekki á þessari
stundu,“ segir Haukur og segist
njóta þess til fullnustu að lesa bara
leikrit sem hann langar til að lesa
„ … og hafa næði til þess að hugsa
bara um einn hlut í einu“.
„Langar að snúa
mér óskiptur að
leikstjórn“
Haukur J.
Gunnarsson
Haukur J. Gunnarsson hættur sem
leikhússtjóri í Tromsø í Noregi
STOFNFUNDUR Samtaka um leik-
minjasafn verður haldinn í Iðnó
næstkomandi laugardag kl. 15. Að
stofnun samtakanna standa um 20
félög, samtök og stofnanir á sviði leik-
listar.
Dagskrá stofnfundarins verður
þannig að Sveinn Einarsson, leik-
stjóri og dr. Jón Viðar Jónsson, leik-
húsfræðingur, flytja erindi og Ólafur
J. Engilbertsson, leikmyndahöfund-
ur, flytur skýrslu undirbúnings-
nefndar.
Auk hefðbundinnar dagskrár
stofnfundarins verður boðið upp á
tónlistaratriði, uppákomur og leik-
lestur. Fundurinn er opinn öllum sem
hafa áhuga á málefninu og vilja ger-
ast stofnfélagar.
Ólafur Engilbertsson sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að Félag leik-
mynda- og búningahöfunda hefði að
undanförnu leitað samráðs við önnur
fagfélög í leiklist og leiklistarstofnan-
ir um stofnun safns um leiktjöld, leik-
muni, búninga, líkön, teikningar og
aðra muni sem hafa leiklistarsögulegt
gildi, og hefja kerfisbundna skrán-
ingu þeirra. „Félagið hefur frá stofn-
un árið 1994 haft að markmiði að efla
skilning á faginu og efla rannsóknir á
því. Í þeim tilgangi stofnaði félagið
rannsóknasjóð á sl. ári. Markmið
sjóðsins eru einkum þau að stuðla að
frumskráningu muna einsog líkana,
búninga, teikninga og annarra muna
sem bjarga þarf frá glötun. Félagið
hefur undanfarið unnið að því að
stofnuð verði samtök um leikminja-
safn á Íslandi. Margir hafa viðrað
nauðsyn þessa á undanförnum árum,
en þörfin er brýn meðal leikmynda-
og búningahöfunda og brúðugerðar-
fólks þar sem dæmi eru um að lík-
önum, teikningum o.fl. höfundaverk-
um hafi verið hent því enginn var til
að taka við þeim.
Á undanförnum mánuðum hefur
félagið kynnt málið þjóðminjaverði
og menntamálaráðherra, m.a. með
fulltingi Bandalags íslenskra lista-
manna, og hefur málefnið hlotið já-
kvæðar undirtektir. Nýlega ákvað
menntamálaráðuneytið að styrkja
undirbúning að leikminjasafni og er
nú svo komið að öll helstu fagfélög í
leiklist og allar helstu leiklistarstofn-
anir landsins hafa sameinast um það
markmið að stofna Samtök um leik-
minjasafn.“
Að sögn Ólafs er hugmyndin sú að í
fyrstu verði aðaláherslan lögð á
skráningu leikminja. „Gert er ráð fyr-
ir að leikminjar verði skráðar í Sarp,
skráningarkerfi Þjóðminjasafnsins.
Lögð verður áhersla á þess konar
skráningu og lítið umfang til að byrja
með og að geymsluhúsnæði verði
fengið þegar nauðsyn krefur.“
Ólafur minnir á að hugmynd um
leikminjasafn sé ekki ný af nálinni.
„Þessi hugmynd hefur af og til skotið
upp kollinum. Fyrir fjórum árum var
sýning á leikmunum, búningum o.þ.h.
í kjallara Borgarleikhússins og fóru
þá fram nokkrar umræður um stofn-
un slíks safns m.a. að frumkvæði
Helga Sigurðssonar á Árbæjarsafni,
sem lýsti yfir miklum áhuga á við-
fangsefninu. Í Borgarleikhúsinu hef-
ur Jón Þórisson lagt mikla vinnu í
söfnun muna, en segir einungis vanta
fjármuni og aðstöðu til að setja safn á
laggirnar. Gunnar Bjarnason í Þjóð-
leikhúsinu hefur rætt um nauðsyn
leikminjasafns í gegnum árin og eins
Björn G. Björnsson, sýningahönnuð-
ur og fyrsti forstöðumaður leik-
myndadeildar Sjónvarps. Jón Viðar
Jónsson viðraði nauðsyn Leiklistar-
sögusafns í fyrsta bindi að Safni til
sögu íslenskrar leiklistar er kom út
fyrir um þremur árum og Sveinn Ein-
arsson hefur um árabil unnið að ritun
íslenskrar leiklistarsögu og unnið að
varðveislu muna tengdum henni.
Marga fleiri mætti nefna, þ.á m.
ýmsa aðila innan Félags íslenskra
leikara,“ segir Ólafur að lokum.
Stofnfundur samtaka
um leikminjasafn
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Módel af leikmyndum hafa mörg farið forgörðum en eru þó oft eina heimildin um heildarútlit sýninga.
TEIKNILISTIN er vanmetinn
tjáningarmáti þótt hún sé gjarnan
undirstaða annarrar myndlistar, og
reyndar frumforsenda allra hluta
sem búnir eru til. Þannig er teiknun
langmikilvægasta tegund myndlistar
og jafnframt eitt merkasta fag sem
menn ástunda. Á Íslandi hefur teikn-
un sjaldnast notið sannmælis, trúlega
vegna þess að innlendur iðnaður á sér
svo stutta sögu. Enn rekur marga í
rogastans þegar þeim er bent á mik-
ilvægi teikninga í sköpunarferli allra
hluta. Það er eins og þeir hafi ekki
áttað sig á því hvernig iðnvarningur
verður til.
Ásmundur Ásmundsson rissar án
afláts þó svo að fæstar myndanna séu
undirbúningsteikningar. Bunkar af
teikningum í stærðunum A-fjórir
gera honum erfitt að ákvarða hvað
skuli upp á vegg og hvað ekki. Fyrir
sýningu sína á Gangi, Rekagranda 8,
kaus hann því að fá gesti á boðslista
sýningastaðarins til að velja eina
teikningu og mátti sú teikning ekki
vera hin sama og einhver annar gest-
ur valdi. Með þessu velti Ásmundur
kvölinni af valinu yfir á gesti sína og
sendi um leið óvænta hendingu inn í
sýningu sína.
Það er skemmst frá því að segja að
Ásmundur er góður teiknari, og ætti
það svo sem síst að koma á óvart svo
laginn og lunkinn listamaður sem
hann er. Eins og svo margir rýmis-
kærir listamenn býr innra með hon-
um mikil og sterk hugsýn sem hann
bregður upp með fáum en afgerandi
dráttum. Þannig geta einfaldar
áherslur lifnað í meðförum hans og
gefið til kynna mun meir en línuspilið
segir til um.
Þá er gaman að sjá að Ásmundur
ræður yfir stílrænni breidd sem
skerpist með ólíkum teiknimiðlum.
Með blýanti teiknar hann allt öðruvísi
en með bleki eða penna, og munurinn
á grófu rissi og fínlegum línufléttum
ljær myndum hans þunga þar sem
þær hanga saman á veggnum. Eins
og hvatvísum lista-
mönnum er oft eigin-
legt hafa teikningar
Ásundar gjarnan yfir-
bragð hálfkærings,
hálfkveðinnar vísu eða
kæruleysis, líkt og lista-
maðurinn væri ekki að
hugsa mikið um það
sem flyti undan penna
hans. En þannig ein-
kenni skyndiafgreiðslu
má oft finna í teikning-
um bestu listamanna,
allt frá Beuys aftur til
Munch eða Daumier
svo dæmi séu tekin.
Meðfram slíku hraða-
kroti eru svo nákvæmar
og næmlega gerðar
teikningar þar sem fín-
legt mynstur, eða við-
kvæmar línur ráða för
svo einna helst minnir á
grafík. Það sem teikn-
ingar Ásmundar eiga
þó sameiginlegt er
óborganleg fyndnin þar
sem slagkrafturinn
gengur annaðhvort út
yfir allan þjófabálk eða
vegur salt á mörkum
háðs og hárfínnar
glettni. Megi þessi sýn-
ing verða öðrum til eftirbreytni svo
vegur íslenskrar teiknilistar vænkist
sem fyrst.
Teikning
sem árátta
MYNDLIST
G a l l e r í G a n g u r ,
R e k a g r a n d a 8
Til 6. maí. Opið eftir samkomulagi
í síma 5518797.
TEIKNINGAR –
ÁSMUNDUR
ÁSMUNDSSON
Ljósmynd/Halldór Björn Runólfsson
Hluti af teiknisýningu Ásmundar Ásmunds-
sonar í Galleríi Gangi við Rekagranda.
Halldór Björn Runólfsson
Hafnarborg
Myndlistarsýningu Stein-
unnar Helgadóttur í Sverrissal
Hafnarborgar lýkur á mánu-
dag. Sýningin hefur yfirskrift-
ina Í gegnum glerið og er ljós-
myndir af stelpum og
myndbandi þar sem stelpa les
texta um heimsmet kvenna.
Sýningin er opin alla daga
nema þriðjudaga frá kl. 11–17.
Sýningu
lýkur
SÝNINGIN Alþýðulist í Þor-
lákshöfn verður opnuð í dag,
fimmtudag, kl. 15. Sýningin er
liður í hátíðahöldum í bænum,
en þess er minnst að 50 ár eru
frá því að núverandi búseta
hófst í Þorlákshöfn. Sýningin
er samsýning þrjátíu Þorláks-
hafnarbúa sem sýna málverk,
grafík, ljósmyndir, leirmuni,
glermuni, útsaum, bútasaum,
myndverk í tré, stein og járn.
Sýningunni lýkur 13. maí.
Alþýðulist
í Þorláks-
höfn