Morgunblaðið - 11.05.2001, Blaðsíða 14

HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
14 FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
STEFNT er að því að hefja
mikla uppbyggingu í Skugga-
hverfi á næsta ári eins og
fram kom hér í blaðinu í
fyrradag og er í því sambandi
m.a. gert ráð fyrir að rífa um
40 hús á svæðinu. Helmingur
þeirra er á reit sem afmarkast
af Lindargötu, Frakkarstíg,
Hverfisgötu og Vitastíg og
um tuttugu eru vestan við
þann reit.
Samkvæmt upplýsingum
frá borgarskipulagi mun að-
eins eitt hús á fyrri reitnum
verða varðveitt, en það er lítið
nýuppgert timburhús sem
stendur á horni Vitastígs og
Hverfisgötu. Morgunblaðið
hafði samband við þrjá íbúa
sem málið varðar og leitaði
viðbragða við þessum áform-
um borgaryfirvalda.
„Í lausu lofti“
Ásdís Þórhallsdóttir leik-
stjóri býr að Lindargötu 34.
Hún kvaðst í samtali við
Morgunblaði hafa talið sig
vera búna að kaupa sér þarna
framtíðarhúsnæði og sagði
verst að vita ekkert fyrir víst
hvað yrði í framtíðinni.
„Ég fór nú á þennan fund
sem haldinn var 3. apríl í
Borgarbókasafninu, þar sem
borgaryfirvöld ætluðu að
kynna okkur þessi mál, og ég
verð að segja að það varð
mjög skondinn fundur, fyrir
utan það að vera mjög illa
skipulagður,“ sagði Ásdís. „Í
upphafi hans var tekið fram
að það væri mjög naumur tími
til ráðstöfunar og því ekki
heppilegt að vera með mikið
af spurningum. Það út af fyrir
sig er auðvitað fáránlegt.
Upplifun mín af fundinum var
annars í stuttu máli sú að ég
byggi á einhverju hamfara-
svæði og íbúar þar fengju
engu að ráða og ekkert um
þetta að segja. Og áfallahjálp-
in átti þá að felast í því að
fulltrúi borgarinnar myndi
hjálpa okkur við að selja eign-
irnar okkar.“
Hún sagði bæklinginn sem
101 Skuggahverfi hefði gert
ákaflega einkennilegan. „Allt
orðalagið í honum er eins og
upp úr einhverri ævintýra-
bók. Ef maður rýnir í textann
kemur berlega í ljós að setn-
ingarnar þýða í raun ekki
neitt.“
En hvernig kemur þetta við
þig?
„Ja, það er náttúrulega
ljóst að ég er ekkert endilega
til í að búa á einhverju bygg-
ingasvæði þar sem verið er að
reisa einhver háhýsi. Eins og
staðan er í dag eru eignir okk-
ar ekki inni á fasteignamark-
aði. Ef ég vildi selja núna er
ég hrædd um að það myndi
ganga brösuglega; eða hver
myndi annars vilja kaupa af
mér? Og hver ætlar að meta
eignina? Svo er líka alls óvíst
við hvað ætti að miða. Á að
fara eftir brunabótamati eða
einhverju öðru? Svör við
þessu hafa hvergi komið
fram.“
Ásdís sagði að fleira flækti
málið. „Mörg þessara húsa
eru það gömul að þau standa
á eignalóðum. Þannig er t.d.
með húsið mitt; þetta er
eignalóð með byggingarétti.
Mig minnir að það hafi komið
fram á þessum fundi að um
14.000 fermetrar af þessu
svæði sé í þannig einkaeigu.
Við þessu var heldur engin
svör að fá.“
Þá sagði Ásdís það hafa
komið fram á fundinum að að
borgin ætlaði að stofna fram-
kvæmda- og fjárfestingasjóð
og búið væri að huga að því
hverjir yrðu þar í stjórn. Sjóð-
urinn ætlaði að bjóðast til að
kaupa upp eignir íbúanna og
síðan væri hugmyndin að
fulltrúi sjóðsins aðstoðaði við
sölu eignanna.
„Maður er algjörlega í
lausu lofti. Og eins og ég
nefndi áðan leið mér á fund-
inum helst eins og ég byggi á
einhverju snjóflóðasvæði og
tilkynnt væri að skriðan
kæmi, en ekki væri vitað ná-
kvæmlega hvenær,“ sagði Ás-
dís að lokum.
Hverfi í mikilli
uppbyggingu
Björn Þór Vilhjálmsson býr
að Hverfisgötu 39 sem er
fimm hæða steinhús. Hann
segir að undanfarin fimm ár
hafi íbúðirnar þar verið í stöð-
ugri endurnýjun. „Sameignin
var gerð upp fyrir um tvær
milljónir króna í fyrrasumar
og sjálf lögðum við sambýlis-
kona mín í dýrar endurnýjan-
ir á okkar íbúð fyrir tveimur
árum,“ sagði Björn.
Hann sagði að nú ríkti hins
vegar mikil óvissa um fram-
haldið. „Maður fer að efast
um sjálfsögð réttindi sín sem
borgarbúa. En um leið eru
íbúar svæðisins hissa á þess-
um fyrirætlunum. Árni Þór
Sigurðsson segir í Morgun-
blaðinu að flestir borgarbúar
séu sammála um að hverfið
þurfi einhverja upplyftingu
og nefnir það sem forsendu
fyrir þessum afdrifaríku að-
gerðum. Það er rétt, að hverf-
ið þarf upplyftingu, en það
sem færri vita er að hverfið
hefur verið í mikilli uppbygg-
ingu undanfarin ár. Fólk hef-
ur verið að kaupa eignir hér í
hverfinu og gera heilu húsin
skemmtilega upp, með því
markmiði að búa hér til lang-
frama.“
Að mati Björns er mikil-
vægt að hlúa að þessari nátt-
úrulegu uppbyggingu eins og
hann kallar það. „Til þess eru
margir möguleikarsem vel
mættu vera djarfir að ein-
hverju leyti. En vegna þess-
ara fyrirhuguðu framkvæmda
hefur uppbyggingin stöðv-
ast.“
Björn sagði að í stað þess
að hvetja fólk til að gera upp
húsin virtist borgin vera að
kaupa þau með því markmiði
að eignast lóðir sem þau
stæðu á. „Ég tel að hugmynd-
in um að ryðja burt því gamla
rótgróna borgarumhverfi sem
hér er fyrir hendi og hefur
alla möguleika á því að þróast
í lifandi og verðmætt hverfi
hér í miðbænum sé afleit. Mér
finnst engin huggun í því að
það eigi að varðveita eitt eða
tvö friðuð hús. Það býr saga í
öllu hverfinu, bæði bygging-
arsöguleg og menningarleg.
Mér finnst borgarstjórnin,
þar sem nú situr fólk sem
barðist fyrir verndun Torf-
unnar á sínum tíma, vera að
gera óbætanleg mistök ef
þessar fyrirætlanir ná fram
að ganga.“
Að sögn Björns nægir að
líta til Svíþjóðar til að sjá að
borgin er á rangri braut. Þar
séu menn sammála um að
mikil skipulagsleg slys hafi
átt sér stað í borgum þar á
sjöunda og áttunda áratugun-
um, þegar gömul hverfi í mið-
borgunum voru rifin og ný,
snyrtileg, steypt hverfi byggð
í staðinn. „Reyndin var sú að
allt borgarlíf var drepið niður
í þessum hverfum, þau hafa
aldrei náð að lifna við. Nú hef-
ur áherslan hins vegar beinst
að verndun og endurnýjun
gamalla hverfa, sem hafa orð-
ið mjög verðmæt fyrir vikið,
og er Hagahverfið, sem er
gamalt verkamannahverfi í
Gautaborg, gott dæmi um
það. Ég held að borgarstjórn-
in og borgarbúar þurfi að
taka meðvitaða afstöðu til
þessa máls áður en þetta óaft-
urkallanleg skref verður tek-
ið,“ sagði Björn.
Í sjokki yfir þessum
ósköpum
Brynja Helga Kristjáns-
dóttir býr að Hverfisgötu 55
sem hún sagði orðið hálfgert
ættarsetur fjölskyldunnar.
Hún sagði áform borgaryfir-
valda vera mikið áfall. „Ég er
auðvitað alveg í sjokki yfir
þessum ósköpum,“ sagði
Brynja og kvaðst tæpast eiga
orð til að lýsa vanþóknun
sinni á þessum gjörningi.
„Húsið okkar brann fyrir
nokkrum árum og við erum
nýlega búin að endurnýja það.
Við erum orðin það fullorðin
að við veltum fyrir okkur á
sínum tíma hvort við gætum
nokkuð verið að standa í að
byggja það upp á ný og ákváð-
um því að kanna hvort borgin
vildi kaupa það, en töluðum
þar fyrir daufum eyrum því
enginn hafði áhuga. Þá slóg-
um við til og endurbyggðum
húsið. Núna erum við komin
inn og erum alsæl og þá dyn-
ur þetta yfir núna.“
Brynja sagði húsið varð-
veita sögu fjölskyldunnar og
var hún sjálf fædd í húsinu.
„Amma mín keypti það árið
1910. Þá var húsið þrjú her-
bergi og eldhús en hún byggði
ofan á og við það. Síðan bjó
móðir mín hér og svo ég og
börnin mín.“
Nú sér hún hins vegar fram
á að þurfa að fara úr húsinu.
„Ég hefði aldrei trúað því að
það væri hægt að gera svona
lagað við fólk og eigur þess,“
sagði Brynja og spyr að lok-
um: „Er þetta hægt?“
Íbúar ósáttir við fyrirhuguð áform borgaryfirvalda um niðurrif gamalla húsa
Óvissan
verst
Morgunblaðið/Jim Smart
Ásdís Þórhallsdóttir, Björn Þór Vilhjálmsson og Brynja Helga Kristjánsdóttir eru ósátt við
fyrirhuguð áform um niðurrif húsa í Skuggahverfi. Hér eru þau framan við nýuppgert hús
við Veghúsastíg, sem mun hverfa ef svo fer sem horfir.
Skuggahverfi
FRAMKVÆMD landfylling-
ar í Arnarnesvogi ber að fara í
frekara umhverfismat að mati
Náttúruverndar ríkisins.
Stofnunin telur að mats-
skýrsla sú, sem unnin var fyrir
framkvæmdaraðila, geri ekki
nægjanlega grein fyrir hugs-
anlegum umhverfisáhrifum
landfyllingarinnar.
Í umsögn til Skipulags-
stofnunar tíundar Náttúru-
vernd þau atriði sem hún telur
athugaverð við framkvæmdir
og umhverfismatsskýrslu þá
sem verkfræðistofan Hönnun
vann fyrir Björgun ehf og
Bygg ehf, framkvæmdaaðila
verksins. Er fyrst þar að
nefna atriði er varða efnistöku
vegna framkvæmdanna en
Náttúruvernd gagnrýnir að í
matsskýrslunni séu eingöngu
nefndir efnistökustaðir í sjó
og staðsetning þeirra sýnd á
korti en efnistökustaðir á
landi séu ekki tilgreindir og
telur Náttúruvernd það ófull-
nægjandi. Þá sé í matsskýrslu
ekki gert ráð fyrir neinum at-
hugunum á umhverfisáhrifum
efnistökunnar.
Náttúruvernd bendir á að í
skýrslunni hafi gróður ekki
verið greindur til tegunda á
fyrirhuguðu framkvæmda-
svæði en að vísað sé til bók-
arinnar „Innnes – Náttúrufar,
minjar og landnýting“ varð-
andi það atriði. Í bókinni sé
hins vegar ekki gerð sérstök
grein fyrir gróðri í Arnarnes-
vogi og því sé um ófullnægj-
andi upplýsingar að ræða. Þá
segir í umsögn Náttúruvernd-
ar: „Þar sem áætlað er að fjar-
lægja allan gróður á svæðinu,
að undanskildum gróðri í
fjöruborði vestan landfylling-
ar, væri eðlilegt að leita eftir
álitsgerð Náttúrufræðistofn-
unar Íslands varðandi plöntu-
tegundir í Arnarnesvogi.“
Úttekt á fuglalífi
ófullnægjandi
Að mati Náttúruverndar
mun fjaran í Arnarnesvogi
ekki skemmast meira við
framkvæmdirnar en orðið er
með núverandi landfyllingu.
Sama gildir um leirur og sjáv-
arfitjur. Hins vegar megi ætla
að einhver mengun verði í sjó
af völdum smábáta en á slíkt
er ekki minnst í skýrslu fram-
kvæmdaraðila. Þá vanti í
skýrsluna umræðu um áhrif
fyrirhugaðrar ylstrandar á líf-
ríkið í voginum.
Í umsögn Náttúruverndar
er töluvert rætt um áhrif á
fuglalíf í voginum og telur
stofnunin að vinnubrögð fram-
kvæmdaaðila varðandi úttekt
á fuglalífi fyrir matsskýrslu
séu ófullnægjandi. Þar kemur
fram að um sé að ræða einn
helsta dvalarstað fugla á Inn-
nesjum á veturna og að vog-
urinn sé hluti af stærra svæði
sem sé á skrá Alþjóðafugla-
verndarsamtakanna um al-
þjóðlega mikilvæg fuglasvæði.
Til að fá fullnægjandi upplýs-
ingar sé mikilvægt að fugla-
talningar séu gerðar frá
hausti fram á sumar og standi
slík talning nú yfir. „Hins veg-
ar bíða framkvæmdaaðlilar
ekki eftir að rannsóknum ljúki
og setja fram matsskýrslu
með bráðabirgðayfirliti yfir
fuglalíf í voginum. Í því kemur
fram að mörgum spurningum
er enn ósvarað,“ segir í um-
sögninni.
Fleira er gagnrýnt í um-
sögn Náttúruverndar, svo
sem fullyrðingar um litla há-
vaðamengun af völdum báta-
umferðar og vöktunaráætlun
varðandi raunveruleg áhrif
framkvæmdarinnar. Í niður-
stöðum umsagnarinnar lýsir
Náttúruvernd því áliti sínu
hvað íbúðarbyggð snertir að
ef nægjanlegt byggingarland
sé til í landi Garðabæjar ætti
að meta þá kosti umfram land-
fyllingarkostinn. Það megi
telja þær leirur og voga sem
eftir eru ósnertar á höfuð-
borgarsvæðinu.
Umsögn Náttúruverndar ríkisins vegna umhverfismats landfyllingar í Arnarnesvogi
Matsskýrsla framkvæmd-
araðila ófullnægjandi
Morgunblaðið/Ásdís
Náttúruvernd segir að úttekt á fuglalífi sé ófullnægjandi í matsskýrslu framkvæmdaraðila.
Garðabær