Morgunblaðið - 11.05.2001, Blaðsíða 54

UMRÆÐAN
54 FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FORSETI borgar-
stjórnar, Helgi Hjörv-
ar, og helsti fyrirtækja-
leiðtogi R-listans hefur
í málaflutningi sínum
um ýmsa þætti borgar-
mála í æ ríkara mæli
tileinkað sér að búa til
sýndarveruleika um
stöðu einstakra mála,
fyrirtækja eða einstak-
linga, sem er víðs fjarri
öllum sannleika og
staðreyndum. Slíkur
málflutningur var og er
stundaður af kommún-
istaleiðtogum og ein-
ræðisherrum, í fyrstu
með ágætum árangri
en til lengdar lætur fólk ekki blekkj-
ast. Síðustu dæmin um slíkan mál-
flutning Helga eru ummæli hans í
fjölmiðlum um fjárhagslega stöðu
Línu.Net, túlkun á niðurstöðu at-
kvæðagreiðslunnar um framtíð inn-
anlandsflugs í Vatnsmýrinni, ótrú-
lega óskammfeilin ummæli um
Davíð Oddsson forsætisráðherra og
nú nýlega um ófremdarástandið í
félagslegum leiguíbúðarmálum hjá
borginni.
Biðlistar lengjast stöðugt
Í frétt Ríkisútvarpsins þann 6. maí
sl. fjallar Helgi um hinn gríðarlega
vanda sem blasir við vegna langra
biðlista eftir félagslegum leiguíbúð-
um hjá borginni. 552 manns eru á
biðlistum í dag og hafa á síðari árum
aldrei verið jafnmargir. 377 eru á
biðlista eftir eins til tveggja her-
bergja íbúðum, eftir þriggja her-
bergja íbúðum 122 og í bið eftir fjög-
urra herbergja íbúðum og stærri
voru 53. Helgi sagði það fagnaðar-
efni að vegna mikilla kaupa
Félagsbústaða hf á leiguíbúðum
væri biðtími eftir þriggja herbergja
íbúðum að heita hæfilegur, þ.e. 13–
14 mánuðir en óhæfilegur hjá þeim
sem bíða eftir eins til
tveggja herbergja íbúð
eða rúmlega 25 mánuð-
ir. Biðtími þessa hóps
hefði þó minnkað frá
1999 eða úr 32 mánuð-
um.
Með þessari fram-
setningu ætlaðist Helgi
til að niðurstaða hlust-
enda yrði sú að veru-
legur árangur hefði
náðst í þessu mikil-
væga máli. Staðan er á
hinn bóginn allt önnur
og vandinn eykst með
degi hverjum. Biðtími
eftir þriggja herbergja
íbúðum og stærri hefur
lengst frá 1999 til 2000 og heldur
áfram að lengjast. Á milli viðmiðun-
arára í þeirri úttekt sem gerð var
vegna biðtímans, þ.e. 1999 og 2000,
fjölgaði um 100 manns á biðlistum
eftir félagslegu leiguhúsnæði eða úr
u.þ.b. 400 í tæp 520. Skyldi ástæðan
fyrir styttingu biðtíma þessa stóra
hóps sem bíður eftir eins til tveggja
herbergja íbúð vera þessi mikla
aukning nýrra umsókna á viðmiðun-
artímabilinu sem að sjálfsögðu stytt-
ir meðalbiðtíma umsækjenda.
Hrikalegar afleiðingar
Staðreyndin er sú að R-listinn eða
Biðlistinn hefur ekki frá upphafi
valdaferils síns staðið við hástemmd
kosningaloforð um sérstakt átak í
leiguíbúðamálum og fækkun á bið-
listum. Þvert á móti hefur biðlistinn
lengst um u.þ.b. 40%. Aðgerðir R-
listans í skipulags- og lóðamálum
hafa átt stóran þátt í þessari þróun.
Lóðaskortur í Reykjavík, uppboð á
lóðum sem leitt hefur til hækkunar
lóðaverðs um 140% hefur hækkað
byggingarkostnað verulega. Í fram-
haldinu hefur söluverð íbúða hækk-
að, fasteignamat hækkar og fast-
eignagjöld hækka. Gríðarlegar
hækkanir á söluverði íbúða síðustu
tvö árin hefur síðan leitt til þess að
húsaleiga á almennum markaði hef-
ur hækkað um 60–70%. Þessi þróun
hefur gert það að verkum að fjöl-
margir hafa ekki möguleika á að
leigja íbúð á almennum markaði og
snúa sér því til Félagsþjónustunnar í
Reykjavík. Ábyrgð R-listans á þess-
ari þróun vísar Helgi algjörlega á
bug og fullyrðir að enginn skortur sé
á lóðum í Reykjavík.
Sökudólgur fundinn
Í lok fyrrgreindrar fréttar segir
forseti borgarstjórnar, Helgi Hjörv-
ar, að biðtíminn sé óhæfilegur hjá
377 manns sem bíða eftir eins til
tveggja herbergja íbúð. Úr vöndu sé
að ráða vegna skipulagsmistaka
fyrri tíðar, þ.e. að ekki hafi við skipu-
lagningu nýrra íbúðarhverfa verið
gert ráð fyrir fleiri minni íbúðum. Í
þetta sinn kann Helgi að hafa rétt
fyrir sér því við skipulagningu eina
íbúðarhverfisins í valdatíð R-listans,
Grafarholtshverfinu, var engin slík
stefnumörkun til staðar.
Stympingar Helga
Hjörvars við sannleikann
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson
Sýndarveruleiki
R-listinn, eða Biðlistinn,
hefur ekki frá upphafi
valdaferils síns, segir
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson, staðið
við hástemmd kosninga-
loforð um sérstakt átak
í leiguíbúðamálum og
fækkun á biðlistum.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Skipulagsmál
Með hugmyndum um
uppfyllingu í Arnarnes-
vogi, sem nemur flatar-
máli tíu fótboltavalla (73
þúsund fermetrar),
virðist tveimur fram-
kvæmdaaðilum, Gunn-
ari og Gylfa hf. og
Björgun hf., hafa verið
falið skipulag byggðar í
Garðabæ. Íbúarnir hafa
að sjálfsögðu talið það
hlutverk bæjaryfirvalda
að leiða skipulagsvinnu
innan bæjarmarka, eins
og þeim ber að gera
samkvæmt skipulags-
lögum. Þá væru hagsmunir bæjarbúa
í heiðri hafðir en verkið ekki falið að-
ilum sem fengið hafa augastað á verð-
mætu náttúrusvæði sem eingöngu
þjónar fjárhagslegum hagsmunum
þeirra. Almennt má telja eðlilegt að fá
óháða ráðgjafa til að vinna deiliskipu-
lag svæða, jafnvel efna til samkeppni
um slík verkefni þar sem varðveisla
náttúruauðlinda væri betur tryggð.
Hlutverk bæjaryfirvalda er að skipu-
leggja byggðina þannig að samræmis
sé gætt í heildarmynd hennar og með
slíkum vinnubrögðum einum mynd-
ast jafnvægi í skipulagi bæjarins. Í
framhaldi af því kemur síðan að fram-
kvæmdaaðilum að hefjast handa. Eitt
sinn var sagt: „Eftir höfðinu dansa
limirnir.“ Við Garðbæingar horfum
upp á það í þessu máli að limirnir
dansa höfuðlausir.
Í 1. grein skipulags- og bygging-
arlaga segir um markmið þeirra: „að
stuðla að skynsamlegri og hag-
kvæmri nýtingu lands
og landgæða, tryggja
varðveislu náttúru og
menningarverðmæta
og koma í veg fyrir um-
hverfisspjöll og ofnýt-
ingu, með sjálfbæra
þróun að leiðarljósi.“
Hugmyndir um uppfyll-
ingu í Arnarnesvogi
þverbrjóta þessi mark-
mið.
Í 2. gr. laganna er að-
alskipulag skilgreint
sem hér segir: „Skipu-
lagsáætlun fyrir tiltekið
sveitarfélag þar sem
fram kemur stefna
sveitarstjórnar um
landnotkun, samgöngu- og þjónustu-
kerfi, umhverfismál og þróun byggð-
ar í sveitarfélaginu á minnst 12 ára
tímabili.“
Í staðfestu aðalskipulagi Garða-
bæjar fyrir tímabilið 1995–2015 er
hvergi að sjá áform um uppfyllingu og
mannvirkjagerð út eftir öllum Arnar-
nesvogi. Hins vegar kemur þar fram
að á skipulagstímabilinu er gert ráð
fyrir því að í Garðabæ verði byggðar
50–65 íbúðir árlega og sagt að sam-
kvæmt lægri tölunni verði íbúafjölg-
un innan við 2% á ári en rúmlega 2%
miðað við 65 íbúða fjölgun. Þessa
áætlun geta menn svo borið saman
við hugleiðingar framkvæmdaaðila
um að reisa 850 íbúðir úti á Arnarnes-
vogi og á bökkunum upp frá voginum.
Það er algerlega byggt á fölskum for-
sendum, sem fullyrt er í skýrslu fram-
kvæmdaaðila um mat á umhverfis-
áhrifum, að hér sé um þéttingu
byggðar að ræða. Þarna er engin
byggð fyrir heldur ósnortin nátt-
úruvin og stefnan því sett á að ganga
á hlut náttúrunnar. Með þéttingu
byggðar er hins vegar átt við að nýta
betur þau svæði sem þegar hafa verið
lögð undir byggð og þar með að þétta
þá kjarna sem fyrir eru, m.a. í þeim
tilgangi að þyrma ósnortnu landi.
Hinn 10. apríl sl. var í Fjölbrauta-
skóla Garðabæjar opið hús til kynn-
ingar á uppfyllingarhugmyndinni og
mati á umhverfisáhrifum. Eins og
venjulega sáu framkvæmdaaðilarnir
og fulltrúar þeirra um framsetningu
og kynningu á hugmyndinni en
fulltrúar bæjarins voru ekki sýnilegir
nema formaður fulltrúaráðs sjálf-
stæðisfélaganna í bænum sem komið
hafði á viðskiptum með iðnaðarlóðirn-
ar fyrir botni vogsins. Áhugamenn
um uppfyllingu út eftir öllum Arnar-
nesvogi hafa haft sig mjög í frammi í
blaðaskrifum undanfarið. Full ástæða
er til að svara þeim kappsfullu fram-
kvæmdamönnum sem stýra þessum
skrifum og leiðrétta ýmsar blekking-
ar sem þar eru hafðar í frammi. Sem
dæmi er teikning húsaraðar, þriggja
til fimm hæða, út eftir Arnarnesvogi,
þar sem Gálgahraunið og Bessastaðir
sjást bera allhátt yfir húsalengjuna úr
5 metra hæð yfir sjó frá Arnarnesi.
Augljóst er að allt þetta hverfur á bak
við þann 15–20 metra háa vegg sem
landfyllingin sjálf og fjölbýlishúsin of-
an á henni mynda.
Umhverfisvernd
Eins og áður segir felst þétting
byggðar ekki í því að fylla upp í nátt-
úruvin sem Arnarnesvog og ryðja þar
upp byggð á stærð við meðalkaup-
stað. Þetta er eina svæðið sem
Garðbæingar eiga að sjó sem fyrir
vikið er dýrmætara en ella. Umhverf-
isvernd mun hafa vaxandi vægi með
hverju ári sem líður og verndarsjón-
armið munu aukast og styrkjast. Allir
sem hugsa raunhæft um náttúru-
vernd munu komast að þessari nið-
urstöðu. Skipulagsmistök verða aldr-
ei bætt. Sérfræðingar hafa undan-
farið kynnt okkur rannsóknir sínar á
tilfinningagreind og náttúrugreind.
Ég held að þeir sem berjast fyrir upp-
fyllingu og húsabyggingum út eftir
öllum Arnarnesvogi verði að teljast
dæmi um fólk sem sneytt er náttúru-
greind. Það er alla vega blint á náttúr-
una og umhverfi sitt.
Skrif útibússtjóra
Búnaðarbankans í Garðabæ
Útibússtjóri Búnaðarbankans hér í
Garðabæ skrifar um uppfyllingarmál-
ið í byrjun aprílmánaðar og gerir það í
embættisnafni. Hann talar um fáa en
háværa menn sem beitt hafi sér gegn
tillögum að nýju bryggjuhverfi í Arn-
arnesvogi. Sérstaklega veitist hann
að Tómasi H. Heiðar fyrir, eins og
hann segir, að leggja heila opnu í
sunnudagsútgáfu Morgunblaðsins,
„blaði allra landsmanna“, undir sínar
eigin skoðanir í nafni Garðbæinga um
þetta mál. Framkvæmdaaðilar hafa
sjálfir hvað eftir annað lagt undir sig
opnur í blaðinu án þess að gerðar
væru athugasemdir við það. Mér er
ekki kunnugt um að Tómas hafi gefið
sig út fyrir að tala í nafni Garðbæinga
en útibússtjórinn telur sig sjálfan
greinilega þess umkominn í fyrr-
nefndri grein. Útibússtjórinn skal
hins vegar vita það að Tómas H. Heið-
ar er einn helsti talsmaður stórs hóps
íbúa við Arnarnesvog og annarra
Garðbæinga sem fært hafa rök gegn
þeirri firru að ráðast í 73.000 fermetra
uppfyllingu og reisa þar geysistóra
íbúðarbyggð.
Útibússtjórinn ætti einnig að vita
það að engin könnun hefur farið fram
um viðhorf bæjarbúa í heild til upp-
fyllingar, stórfelldra húsbygginga og
náttúruröskunar í Arnarnesvogi.
Fylgjendur hugmyndarinnar meðal
bæjarbúa hafa lítið sem ekkert sýnt
sig á þeim kynningarfundum sem
framkvæmdaaðilar hafa staðið fyrir.
Þar hafa nær eingöngu verið and-
mælendur hugmyndarinnar. Ekki
skiptir öllu hvernig skiptingin í meiri-
hluta eða minnihluta kynni að vera.
Fyrir mestu er að þeim sem ábyrgð-
arvaldið er fengið láti rödd skynsem-
innar ráða ákvörðun sinni.
Menn hér í bæ þurfa að svara þeirri
spurningu hvort þeir vilja fara með
strandlengjuna hér eins og farið hef-
ur verið með hana í nágrannasveit-
arfélögum, svo dæmi sé tekið. Mjög
hefur gengið á fjörur og leirur á höf-
uðborgarsvæðinu og hafa þær víðast
hvar verið eyðilagðar. Það eykur enn
mikilvægi þess að varðveita Arnar-
nesvog og önnur þau svæði við
Skerjafjörð sem við eigum enn
ósnortin. Skipulagsyfirvöldum ber að
sjá til þess að ekki sé hugsunarlaust
gengið á hlut náttúrunnar og þess
fólks hér í þéttbýlinu sem hefur til-
finningu fyrir umhverfi sínu.
Arnarnesvogur –
hver stýrir ferðinni?
Hörður
Vilhjálmsson
Náttúruvernd
Skipulagsyfirvöldum
ber að sjá til þess, segir
Hörður Vilhjálmsson,
að ekki sé hugsunar-
laust gengið á hlut nátt-
úrunnar og þess fólks
hér í þéttbýlinu sem
hefur tilfinningu fyrir
umhverfi sínu.
Höfundur er fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri og íbúi við Arn-
arnesvog.
Á NÆSTA ári, árið
2002, er stefnt að því að
halda Landsmót hesta-
manna á Vindheima-
melum í Skagafirði. Í
tilefni, eða réttar sagt í
framhaldi, af athuga-
semdum Valdimars
Kristinssonar í grein
sinni í Morgunblaðinu
4. maí sl. um uppbygg-
ingu á hinni glæsilegu
aðstöðu sem komin er á
Hólum í Hjaltadal og
um staðsetningu lands-
móts langar mig til að
vekja meiri athygli á
þessu máli.
Byrjað var að byggja
upp á Vindheimamelum árið 1970 og
árið 1972 var þar haldið rómað fjórð-
ungsmót og tveimur árum seinna
enn rómaðra landsmót þar sem snill-
ingurinn Náttfari frá Ytra Dalsgerði
heillaði mig sem aðra!
Uppbygging Vindheimamela var
sameiginlegt verkefni hestamanna-
félaganna hér á svæðinu og nánast
hvert einasta handtak sem þar var
unnið var gert í sjálfboðavinnu
félagsmanna, hlutur sem í dag væri
ógerlegt að hugsa sér – þó ekki væri
nema vegna þess að forystusauðina –
eldhugana vantar og við hinir flestir
orðnir gamlir og lasburða!
Hvers vegna Vindheimamelar
voru valdir veit ég ekki – sjálfsagt
hefur þar að einhverju ráðið tog-
streita milli félaganna Léttfeta og
Stíganda en að auki eru melarnir frá
náttúrunnar hendi ákjósanlegir,
landrými, jarðvegur, tjaldstæði og
beitilönd, allt er þetta gott enda var
Landsmótið 1974 gott landsmót!
Landið var leigt til einhvers tíma og
mig grunar að nú séu ekki eftir nema
15–20 ár af leigutíman-
um.
Í áranna rás hefur
smávegis verið gert,
byggt stóðhestahús,
lögð vatnsleiðsla,
byggð salernisaðstaða
en engar stórvægilegar
framkvæmdir hafa
verið gerðar. Viðhaldi
hefur meira og minna
ekki verið sinnt nema
stórmót væru fram-
undan, síðast þegar
landsmót var haldið
þar árið 1990 – sem
sagt á síðustu öld! Hef-
ur vegur og veldi stað-
arins legið jafnt og þétt
niður á við síðan þá.
Um notkun staðarins er það að
segja að þar hafa verið haldnar kyn-
bótasýningar í júní ár hvert og auk
þess síðsumarsýning um verslunar-
mannahelgina. Það var áður fyrr mót
ársins en hin síðari ár hefur það sem
annað á Vindheimamelum visnað og
fölnað.
Auk þess hefur fyrirtækið Hesta-
sport notað aðstöðuna fyrir reiðsýn-
ingar og kynningar á íslenska hest-
inum fyrir útlendinga.
Þar með held ég að í meginatrið-
Opið bréf vegna
Landsmóts hesta-
manna 2002
Ragnar
Eiríksson
Landsmót
Ætlið þið virkilega, spyr
Ragnar Eiríksson, að
láta henda tugum millj-
óna í uppbyggingu á
Vindheimamelum?