Morgunblaðið - 11.05.2001, Blaðsíða 29

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2001 29
DÖNSKU olíufélögin eru undir mikl-
um og vaxandi þrýstingi vegna ásak-
ana um að þau hafi haft samráð um
bensínverð. Svipar málinu til Svíþjóð-
ar þar sem sænsku neytendasamtök-
in hafa stefnt Statoil, Norsk Hydro,
Ok-Q8, Preem Petroleum og Shell
fyrir samráð og krefja fyrirtækin um
7,5 milljarða bætur til neytenda.
Ein þeirra sem hafa góða yfirsýn
yfir málið er Birgit Petesen hjá
dönsku neytendaupplýsingunum.
Hún birtir upplýsingar um bensín-
verð á Netinu svo að neytendur geti
séð hvar ódýrast sé að fylla á tankinn.
Niðurstaða hennar er að ekki leiki
nokkur vafi á samráði, hvort heldur er
þegar verðið hækkar eða lækkar.
Þegar fyrsti tölvupósturinn berist um
verðbreytingar sé þess ekki langt að
bíða að hin olíufélögin sendi póst um
hið sama. „Þetta er eiginlega dálítið
fyndið því í hvert skipti sem eitthvert
olíufélaganna sker sig úr er ástæðan
sú að upphæðin hefur verið slegin vit-
laust inn. Rétta verðið er alltaf það
sama og hjá hinum félögunum, segir
Rasmussen í samtali við Politiken.
Blaðið hefur eftir heimildarmanni
hjá einu olíufélaganna að haft sé sam-
ráð í síma og að farið sé eftir heims-
markaðsverði og gengi bandaríkja-
dollars. Breytingar á öðru hvoru verði
oftar en ekki, þó ekki alltaf, til breyt-
inga á olíu- og bensínverði. Fullyrðir
heimildarmaðurinn að öll olíufélögin
hafi samráð þótt það sé ólöglegt en að
ekkert fyrirfinnist á blaði um slíkt.
Blaðið hefur eftir öðrum heimildar-
manni að heimsmarkaðsverð endur-
speglist ekki í bensínverðinu til
danskra kaupenda, þótt breytingar á
því séu skálkaskjól til að hækka verð.
Upphæðin segi einungis til um hvaða
verð yfirmenn olíufélaganna vilji fá í
vasa sinn. Bensínfélögin hafa vísað
fullyrðingum um samráð á bug en
dönsku neytendasamtökin telja hins
vegar fulla ástæðu til að kanna hvort
neytendur hafi greitt of hátt verð fyr-
ir bensín. Þá hefur Berlingske Tid-
ende birt greinaröð þar sem olíufélög-
in eru sökuð um að hafa haft samráð
um afslátt á bensínverði.
Dönsk olíufélög sök-
uð um verðsamráð
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
Mannréttindadómstóll Evr-
ópu fordæmdi í gær tyrknesk
stjórnvöld fyrir margvísleg
mannréttindabrot á Kýpur
allt síðan tyrkneski herinn
lagði undir sig norðurhluta
eyjarinnar 1974. Það voru
stjórnvöld á Kýpur eða í
gríska hlutanum sem höfðuðu
málið og var úrskurðurinn
studdur atkvæðum 16 dómara
af 17.
Sem dæmi um mannrétt-
indabrotin er nefnt, að marg-
ir Grikkir, um 1.500 manns,
hurfu eftir innrás Tyrkja og
aðrir voru hraktir frá heim-
ilum sínum. Tyrkjastjórn,
sem sækist eftir aðild að Evr-
ópusambandinu, hélt ekki
uppi neinum vörnum í málinu
og sagði, að tyrkneski hlutinn
á Kýpur væri sjálfstætt ríki.
Það viðurkenna þó engir
nema Tyrkir sjálfir.
Menn á Mars
innan 20 ára
DANIEL Goldin, yfirmaður
NASA, bandarísku geimvís-
indastofnunarinnar, sagði í
gær, að menn yrðu farnir að
spranga um á Mars innan 20
ára. Sagði hann þetta er
minnst var 40 ára afmælis
bandarískra geimferða. „Sú
kynslóð, sem nú lifir, mun
verða vitni að ferðum manna
til annarra reikistjarna. Við
munum smíða vélmenni, sem
send verða til stjarna utan
sólkerfisins, og að því mun
koma, að mennirnir fylgi í
kjölfarið. Við höfum verið
innilokuð á jörðinni of lengi
en það á fyrir okkur að liggja
að byggja fleiri en eina reiki-
stjörnu,“ sagði Goldin.
NASA ætlar að senda
geimfar til Mars 2007 og
Goldin sagði, að á næstu ár-
um myndi verða leyst úr þeim
„miklu heilsufarslegu vanda-
málum“, sem fylgja því að
dveljast á reikistjörnunni
rauðu. Helsta verkefni næsta
Marsfars verður að mæla
geislun og kanna hvort vatn
er þar að finna en þetta
tvennt getur skorið úr um
hvort menn eiga yfirleitt
nokkurt erindi til þessa ná-
granna okkar.
Zimbabwe
gjaldþrota
STJÓRNVÖLD í Zimbabwe
eru hætt að greiða af erlend-
um lánum og þar á meðal lán-
um, sem þau fengu hjá Al-
þjóðagjaldeyrissjóðnum.
Thomas Dawson, talsmaður
sjóðsins, staðfesti það í gær.
Talið er, að erlendar skuldir
Zimbabwe séu um 450 millj-
arðar íslenskra króna.
Er efnahagslífið í landinu
að hruni komið vegna óstjórn-
ar og óaldar, sem Robert
Mugabe forseti og stjórn
hans hafa kynt undir. Hefur
hann stutt við flokka upp-
gjafahermanna, sem hafa lagt
undir sig bújarðir hvítra
bænda og myrt marga þeirra.
Að undanförnu hafa þessir
flokkar látið greipar sópa um
fyrirtæki í eigu hvítra manna
og bækistöðvar alþjóðlegra
hjálparstofnana. Stjórnin get-
ur varla lengur séð lands-
mönnum fyrir rafmagni og
víða er engin sorphirða vegna
þess að olíu- og bensínlaust
er að verða í landinu.
STUTT
Tyrkir
fordæmdir STJÓRNENDUR Boeing-flugvélaverksmiðjanna til-
kynntu í gær að ákveðið hefði
verið að flytja höfuðstöðvar fyr-
irtækisins til Chicago frá
Seattle, þar sem það hefur ver-
ið staðsett frá stofnun árið
1916.
Hafa borgirnar Chicago,
Dallas og Denver barist um að
fá fyrirtækið til sín allt frá því
að tilkynnt var í mars að til
stæði að flytja aðalskrifstofuna.
Mun flutningurinn koma til
framkvæmda í september.
Flugvélaframleiðsla verður
áfram í Seattle.
Boeing
flytur til
Chicago