Morgunblaðið - 11.05.2001, Blaðsíða 33

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2001 33
VALA Þórsdóttir, leikari og rit-
höfundur, er nýlega snúin heim úr
vel heppnaðri för á leiklistarhátíð í
Búdapest í Ungverjalandi. Vala fór
þangað ásamt þremur öðrum
félögum í leikhópnum Icelandic
Takeaway Theatre sem hefur sýnt
jöfnum höndum í London og
Reykjavík. Leikhópurinn sýndi
tvær sýningar á hátíðinni, Háaloft
eftir Völu Þórsdóttur og Engla al-
heimsins eftir Einar Má Guð-
mundsson í leikgerð Neils Haighs.
Þetta eru hvort tveggja einleikir
og þau Vala og Neil leika. Leik-
stjóri beggja sýninganna er
Ágústa Skúladóttir.
Háaloft fjallar um unga konu
sem þjáist af geðhvörfum og vakti
mikla athygli þegar það var frum-
sýnt sl. haust í Kaffileikhúsinu.
Örfáum dögum síðar frumflutti
Vala verkið á ensku á IETM-þingi
sem haldið var hér í Reykjavík og
boðið á leiklistarhátíðina í Búda-
pest var bein afleiðing af sýning-
unni á þinginu. „Það voru hér
fulltrúar frá RS9-leikhúsinu í
Búdapest sem vildu endilega fá
sýninguna á hátíðina og eftir að
hafa fengið styrki til fararinnar frá
menntamálaráðuneytinu, Geðrækt
og heilbrigðisráðuneytinu gátum
við þegið boðið,“ segir Vala. „Þetta
var í 7. sinn sem hátíðin er haldin
en í fyrsta sinn sem erlendum leik-
hópum var boðið að vera með og
þarna voru leikhópar víðs vegar að
og samtals voru 45 sýningar á há-
tíðinni, sem stóð í 10 daga.“ Þegar
hátíðinni lauk stóð Icelandic Take-
away Theatre með pálmann í
höndunum því sýningar þess hlutu
verðlaun gagnrýnenda í Búdapest
sem fylgdust grannt með öllum
sýningunum.
Kontrabassi
og leikkona
Í dag kl. 17 ætlar Vala Þórs-
dóttir þó að sýna á sér aðra hlið
þar sem hún kemur fram á tón-
leikum á Kirkjubæjarklaustri
ásamt kontrabassaleikaranum
Dean Ferrell en þau hafa sett
saman efnisskrá fyrir kontrabassa
og leikkonu með ýmiss konar tón-
list og glensi. „Efnisskráin er
hugsuð sem sambland af tónleik-
um, skemmtun og fræðslu,“ segir
Dean þar sem þau Vala voru að
æfa sig í gærdag. Fyrst á efnis-
skránni er Velkomin í kontra-
bassaland eftir bandaríska tón-
skáldið Barney Childs. „Þetta er
tónlist ásamt texta sem Vala flyt-
ur. Síðan spila ég verk eftir
Dragonetti og Vala segir frá hon-
um. Þá spila ég Söng fuglsins sem
er katalónskt þjóðlag. Næst er
Gymnopedie eftir Eric Satie, eitt
af þessum verkum sem flestir
kannast við en vita ekki hvað heit-
ir. Vala les upp ljóð eftir Mallarmé
en ljóðið og tónverkið eiga mjög
vel saman, eru ljóðræn og þeir
Satie og Mallarmé voru samtíma-
menn. Þá flytjum við Prufuspil eft-
ir Jon Deak. Þetta er grínverk fyr-
ir bassa og leikara þar sem Vala
bregður sér í hlutverk kontra-
bassaleikara sem er að prufuspila
fyrir valnefnd. Ég leik nefndina.
Tónleikunum lýkur svo með verk-
inu Síðasti kontrabassinn í Las
Vegas eftir Eugene Kurtz, sem er
verk fyrir kontrabassa og leikara.“
Vala segir að þetta verk hafi þau
Dean flutt á Dögum dimmra
strengja sem haldnir voru í Gerðu-
bergi í fyrra. „ Þetta er verk um
konu sem þráir að eiga mjög náin
samskipti við kontrabassa. Það
gerði svo mikla lukku þar að við
ákváðum að halda samstarfi okkar
áfram og þessi tónleikadagskrá er
útkoman,“ segir Vala.
Þau munu flytja dagskrána í
Pakkhúsinu á Höfn í Hornafirði á
laugardaginn og eftir viku verða
þau á ferðinni í Hveragerði.
Hvort fleiri fái að njóta dag-
skrárinnar er enn óráðið að þeirra
sögn.
Tónleikarnir eru haldnir með
stuðningi FÍT, menningarmála-
nefndar Skaftárhrepps, menning-
armálanefndar Hornafjarðar og
Tónlistarfélags Ölfushrepps.
Morgunblaðið/GolliVala Þórsdóttir leikari og rithöfundur og Dean Ferrell kontrabassaleikari.
Kona sem
þráir
kontrabassa
Vala Þórsdóttir er nýkomin heim frá
leiklistarhátíð í Ungverjalandi með einleik-
inn Háaloft. Í dag og á morgun leikur
hún á móti kontrabassaleikaranum
Dean Ferrell á tónleikum á Kirkju-
bæjarklaustri og Höfn í Hornafirði.
SAMTÖKIN Handverk og hönn-
un, sem starfað hafa um nokkurra
ára skeið, eru nú flutt í ný og nota-
leg húsakynni á efri hæðinni í fal-
lega húsinu við Aðalstræti 12. Vel
við hæfi varð mér hugsað er inn
kom og leit í kringum mig, allt hið
vistlegasta hvert sem augað leit.
Miklir möguleikar um nýtingu
rýmisins þótt ekki sé það mikið
um sig, samt ólíkt meira en í Bern-
höftstorfunni, þar sem samtökin
munu fyrst hafa kynnt sig.
Eins og segir í fyrsta fréttabréfi
samtakana, gefið út í febrúar 2001;
hafa á þeim 5 sýningum sem
haldnar hafa verið frá því að verk-
efnið fékk endurnýjaðan rekstrar-
styrk 1999, rúmlega 100 aðilar
sýnt á vegum þeirra, sumir oftar
en einu sinni. Aðsókn hefur verið
mjög góð og ber hæst sýningin
Nytjalist úr náttúrunni, en áætlað
er að um níu þúsund manns hafi
séð hana. Þetta eru vænar og mik-
ilsverðar fréttir því óumdeilanleg
er þýðing og vægi samtakanna fyr-
ir þjóðarheildina og hagsmuni
þjóðarbúsins, einungis furða að
starfsferill þeirra eigi sér ekki til
muna lengri sögu. Teljast einu
þrepi ofar almennum heimilisiðn-
aði þar sem hann gerist bestur,
sviðið handverk, listiðnaður og
hönnun. Hér skulu gerðar strang-
ar gæðakröfur, markaðssetningin
skipuleg og markviss. Aðsóknin
gefur svo til kynna, að áhugi er
mikill og almennur sem eru þær
burðarstoðir sem mestu skiptir
varðandi allar skapandi athafnir
og viðgang þeirra.
Um að ræða að kynna og mark-
aðssetja það sem einfaldast og
réttast væri að nefna brúkslist,
sem mun alíslenzkt orð yfir hug-
takið, í senn einfalt og skilvirkt, en
við höfum illu heilli ekki nýtt okk-
ur í sama mæli og frændþjóðirnar,
einkum Danir. Í ríki Margrétar
Þórhildar eru menn þó sem óðast
að finna ný og fínni orð yfir hug-
takið, eins og t.d. alþjóðlega sam-
heitið Design, og væri þá lag að
nota sögnina að brúka meir og al-
mennar en áður á heimavelli tung-
unnar, hún er ekki dönskusletta
eins og áður var haldið.
Það sem þessi nytsömu samtök
kynna landsmönnum að þessu
sinni eru þrjú fulldúkuð borð undir
kjörorðinu; „Borðum saman við
fallega búið borð og verum lengi
að því“. Eru orð að sönnu á tímum
hraðans og skyndibitanna, en um
leið afturhvarfs til fyrri siða og
náttúrunnar. Maðurinn er félags-
vera þrátt fyrir allar hagkvæmar
og forvitnilegar nýjungar, ekki má
með öllu fyrnast fyrir samheldni
og fjölskyldubönd, þá er voðinn vís
eins og fram hefur komið.
Óvefengjanlega af hinu góða og
heilbrigða að nálgast allan mat af
virðingu, skilur manninn frá dýr-
um merkurinnar. Furðulegt til að
hugsa, að allar hinar miklu fram-
farir tuttugustu aldar hafa fært
manninn nær villidýrinu hvað mat-
arsiði og umgengni við fæðu varð-
ar. Stór hluti vestrænnar menn-
ingar varð þó til við matarborðið, í
það minnsta af mýkri og notalegri
tegundinni sem ekki má missa sín
án þess að lífræn gildi hljóti skaða
af. Mannlegar þarfir og rennandi
blóð er mikilvægara hraðanum og
reglustrikunni þegar til lengdar
lætur og á einnig við um matarsiði
og sjálft matarborðið. Enneigin
virðingin fyrir skilningarvitunum,
ekki síst bragðlaukunum. Ekki
ýkjalangt síðan sérstök ílát voru
fyrir hvern rétt og sérstök glös
fyrir hvern drykk og er hér mikil
og löng menningarsaga að baki.
Misskilningur að fagurfræðin sé
einungis fyrir efri stéttir og ríkt
fólk, því almættið fór ekki í mann-
greinarálit þegar kom að því að
skapa taugakerfið né næmið fyrir
undrum veraldar. Leyndardómur-
inn felst einnig í því að það er alls
ekki sama hvaða efni koma saman
með vísun til bragðs, ilms og
skynjunar, og þótt mörgum nú-
tímamanninum þyki það undarleg
er það ekki einungis hefðin og van-
inn sem hér ræður. Kannski ein-
faldast að finna mun með því að
drekka gott kaffi úr postulínsbolla
svo og pappa- eða plastmáli. Þá
skiptir lögun og mótun mataríláta
drjúgu máli og er hér askurinn
okkar jafnvel til vitnis um, trúlegt
að öllu ánægjulegra hafi verið að
neyta matar úr fagurlega útskorn-
um aski er fór vel í hendi en
óvandaðri klastursmíð. Listilega
dúkað borð einnig meiri upphafn-
ing fyrir augað en kjaltan og hnés-
bæturnar einar og sér.
Sýningin Borðleggjandi færir
okkur nær fortíðinni, en einnig
verðmætari hliðum nútíðarinnar,
er augu almennings hafa loks opn-
ast fyrir mikilvægi óspilltrar nátt-
úru, um leið ekta og jarðtengdu
sköpunarferli í hönnun á tímum
litlausrar fjöldaframleiðslu. Lista-
konurnar sex sem hér hafa parað
sig um matarílát annars vegar og
dúka, munnþurkur og sessur hins-
vegar, allar af markverðri gráðu á
sínu sviði. Verka þeirra sér stað á
þrem lágum aflöngum borðum þar
sem hverjum hlut er skipað til
öndvegis samkvæmt hefðum og
mörkuðum reglum og á þann veg
að þær hafa allar drjúgan sóma af.
Um mjög öguð og vönduð vinnu-
brögð að ræða þó ekki séu þau úr-
skerandi frumleg. Í stuttu máli
yndisþokkafull sýning, sem líkt og
húsið sjálft lyftir brúnum gests og
gangandi, næstum allt upp í koll-
vik…
Morgunblaðið/Bragi Ásgeirsson
„Borðleggjandi“
Bragi Ásgeirsson
Borð 2 ber heitið Fjöruborð, höfundar eru Margrét Jónsdóttir og Helga Pálína Brynjólfsdóttir.
LIST OG
HÖNNUN
H a n d v e r k o g h ö n n u n
A ð a l s t r æ t i 1 2
BORÐBÚNAÐUR
Ólöf Erla Bjarnadóttir,
Ragna Fróðadóttir, Margrét
Jónsdóttir, Helga Pálína
Brynjólfsdóttir, Kristín
Sigfríður Garðarsdóttir,
Guðlaug Halldórsdóttir.
Opið alla daga nema
mánudaga frá 12–17.
Til 20. maí.
Aðgangur ókeypis.