Morgunblaðið - 11.05.2001, Blaðsíða 55

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2001 55
um sé upp talin sú notkun sem verið
hefur á aðstöðunni á Vindheimamel-
um. Hinn almenni hestamaður hefur
í engu notið þeirrar aðstöðu sem upp
var byggð og með orðum nútímans
mundi þetta teljast mjög vondur
fjárfestingarkostur – jafnvel verri en
deCODE!
Árið 1998 var haldið á Melgerðis-
melum glæsilegt landsmót sem í
mörgu má minnast – meira að segja
ég mætti á svæðið en telst þó veru-
lega mikill Skagfirðingur og sæki
ekki slíkar samkomur um langan
veg! Þar var lagt í óhemju kostnað
við uppbyggingu – tugi milljóna eða
enn meira og vissulega var mótið
gott. Hins vegar er spurning hvort
hestamenn í Eyjafirði – ekki síst Ak-
ureyri mundu ekki gjarna vilja hafa
svæðið svolítið nær sér svo auðveld-
ara væri að nýta aðstöðuna!
Við hér í Skagafirði erum þeirrar
gæfu aðnjótandi að hafa Hóla í
Hjaltadal með hinn nú orðið veglega
Hólaskóla! Þar hefur verið lyft grett-
istaki – og kannski fleirum en einu – í
uppbyggingu á aðstöðu til kennslu í
hestamennsku og sennilega er
hvergi á landinu glæsilegri aðstaða
fyrir hesta og menn!
Því er sá kostur sem Valdimar
Kristinsson nefnir í grein í Morgun-
blaðinu að halda Landsmót 2002 á
Hólum fremur en á Vindheimamel-
um nokkuð augljós!
Þó verður að segjast eins og er að
við hinir almennu hestamenn í ná-
grenninu verðum afar lítið varir við
Hóla sem miðstöð hestamennsku
enda sennilega ekki til þess ætlast,
því þarna fer fram kennsla sem ekki
á að vera beinlínis fyrir allra augum.
Með breyttu viðhorfi Hólamanna
væri staðurinn þó sá kostur sem ég
held að flestir Norðlendingar gætu
sameinast um – auk þess að hafa
þann frábæra kost að þar er nánast
alltaf gott veður þegar á þarf að
halda – sennilega Heilagur andi eða
þeir félagar í nágrenninu! Til að
halda þar Landsmót þarf þó að vinna
mikið og kosta miklu til en þar er
framtíðarstaðurinn fyrir Landsmót-
in á Norðurlandi!
Hins vegar er annar kostur í stöð-
unni sem að flestu leyti tekur hinum
fram – að halda Landsmót 2002 á
Sauðárkróki!
Frá náttúrunnar hendi er senni-
lega hvergi á landinu jafngóð að-
staða til uppbyggingar og á því svæði
sem hestamannafélaginu Léttfeta
hefur verið úthlutað til uppbygging-
ar.
Víðáttumikið flatlendi í útjaðri
bæjarins er eins og sniðið til upp-
byggingar á reiðvöllum af öllum
stærðum og gerðum. Búið er að
byggja stórhýsi mikið sem kallast
Reiðhöllin „Svaðastaðir“ (nafnið öll-
um til ama nema byggingarnefnd-
inni sem tók sér sjálfdæmi um það og
verður það alltaf að vera innan gæsa-
lappa af augljósum ástæðum!) og í
næsta nágrenni er hesthúsahverfi
bæjarins. Hvergi í Skagafirði er riðið
jafnmikið út og frá þessu hesthúsa-
hverfi og hvergi í Skagafirði mundi
uppbygging valla og annarrar að-
stöðu koma jafnmörgum hestamönn-
um til góða.
Þá má ekki gleyma að nefna að í
minna en kílómetra fjarlægð – til
samanburðar eru 22 km til Hóla og
30 km á Vindheimamela – er einn af
betri flugvöllum landsins og hótel-
rými er allnokkuð á Sauðárkróki yfir
sumarið og tjaldstæði ríkuleg. Ef
verið er að hugsa um hag og vellíðan
landsmótsgesta, íslenskra sem er-
lendra, um kostnað og um nýtingu þá
er engin spurning að Sauðárkrókur
er langbesti staðurinn til að byggja
upp aðstöðu fyrir Landsmót 2002!!
Það var óskað eftir því við stjórn
LH að fá að halda landsmótið annars
staðar en á Vindheimamelum og var
því synjað og sagt „Vindheimamelar
eða ekki í Skagafirði“.
Nú hefur Sveitarfélagið Skaga-
fjörður að því er ég best veit sam-
þykkt að leggja 8–10 milljónir í
undirbúning/uppbyggingu á Vind-
heimamelum vegna landsmótsins en
hestamannafélögin hér verða senni-
lega í ábyrgð fyrir öðrum kostnaði! Á
sama tíma tala Sunnlendingar um að
leggja 200 milljónir króna í uppbygg-
ingu landsmótsstaðar á Gaddstaða-
flötum.
Eftir þennan langa inngang vil ég
spyrja sveitarstjórnarmenn í Skaga-
firði og stjórn Landssambands
hestamanna:
Ætlið þið virkilega að láta henda
tugum milljóna í uppbyggingu á
Vindheimamelum – uppbyggingu
sem aldrei stendur undir vænting-
um, fáir njóta og sjaldan og sem ef til
vill þarf að afskrifa eftir rúman ára-
tug?
Þeir verða sennilega álútir stjórn-
armenn hestamannafélaganna hér
með skuldaklafann eftir landsmótið
2002!
Það er enn tími til að taka skyn-
samlegar ákvarðanir – með nútíma-
tækni og við þær góðu aðstæður sem
eru hér á Sauðárkróki væri hægt að
byggja upp alla þá velli og annað sem
þarf til að halda veglegt Landsmót á
Sauðárkróki 2002 – öll önnur aðstaða
er fyrir hendi – hesthúsahverfið er
tómt á þessum tíma árs og hægur
vandinn að fá afnot af því, reiðhöllin
komin og önnur aðstaða að mestu
fyrir hendi, enda staðurinn innan
bæjarmarka Sauðárkróks sem er þó
2700 manna byggðarlag.
Höfundur er fv. verzlunarmaður.
FYRIR um ári
týndust 200 þúsund
tonn af þorski sem
hafa verðmætið 50
milljarðar. Nú eru
ráðgjafar að reikna út
niðurstöður úr togara-
rallinu í vetur og verið
er að gefa í skyn að
meira hafi týnst af
þorski. Fréttir eru á
Mbl.is þegar þetta er
skrifað þar sem haft
er eftir ráðgjöfum að
um „ofmat“ hafi verið
að ræða á mælingunni
frá í fyrra. Í fyrra hét
frávik „breytilegur
veiðanleiki“. Eru þetta
ekki fullléttvægar skýringar á
hvarfi verðmæta fyrir allt að 100
milljarða?
Nýjan tommustokk
ef peysan minnkar?
Gæði mælingaraðferða Hafrann-
sóknastofnunar milli ára tel ég trú-
verðugri en svo að ný mæling ár-
lega slái fyrri mælingar út með
órökstuddum tilgátum um „ofmat“
eða „breytilegum veiðanleika“. Við
getum ekki kvarðað tommu-
stokkinn upp á nýtt ef peysan
minnkar í þvottavélinni og gert 80
cm að 100 með minni millímetrum
vegna „breytilegs mælanleika“ eða
„ofmati“ á áreiðanleika tommu-
stokksins sem notaður var í fyrra.
Ef mælingar Hafrannsóknastofn-
unar er eiga að teljast trúverðug
vísindi hljóta gæði mælinga að telj-
ast sambærileg árlega þar sem
sami gagnagrunnur er notaður á
grundvelli margra mánaða rann-
sókna sem kosta tugi eða hundruð
milljóna.
Ef við gerum ráð fyrir að gæði
mælinga séu sambærileg milli ára
þurfum við að leita að öðrum skýr-
ingum fráviki milli mælinga en „of-
mati“ eða „breytilegum veiðan-
leika“, – þar sem þessar skýringar
rýra gæði fyrri mælinga.
Hver er önnur
líkleg skýring?
Höfundur hefur oft gagnrýnt
veiðiráðgjöf Hafrannsóknastofnun-
ar – stundum óvægilega – og biðst
ég velvirðingar á því. Skýring á
óvægilegri gagnrýni er að ráðgjafar
hafa hundsað að rökræða með
ábyrgum hætti vel rökstudd sjón-
armið. Í svona afdrifa-
ríku málefni verður að
rökræða alla vel rök-
studda möguleika með
yfirveguðum hætti.
Efst á blaði er að
rökræða hvort nátt-
úrulegur dánarstuðull
sé ekki í mörgum til-
fellum mun hærri en
Hafrannsóknastofnun
hefur gert ráð fyrir.
Sé svo er hækkun
náttúrulegs dánar-
stuðuls rökréttari
skýring en að mæling
á stofnstærð árin á
undan hafi verið röng.
Sérstaklega þarf að
skoða dánarstuðul kynþroska
þorsks sem virðist hafa horfið úr
veiði í langtum meira mæli en ráð-
gjafar hafa reiknað með, bæði hér
við land, í Barentshafi síðustu ár,
og við Labrador fyrir um áratug
þegar þorskstofninn þar hrundi eft-
ir lægsta veiðiálag (20%) sem reynt
hefur verið í N-Atlantshafi. Ef nátt-
úrulegur dánarstuðull í kynþroska
er t.d. 60–80% í sumum tilfellum en
ekki 20% eins og ráðgjafar reikna
með þá breytast forsendur mikið.
Hvað breytist?
Sé náttúrlegur dánarstuðull
þorsks hærri en ráðgjafar hafa
reiknað með, – og það sé líkleg
skýring á mismun á mælingum
milli ára, verður niðurstaðan að
veiði fiskimanna hafi minni áhrif á
stofnstærð þorsks en ráðgjafar
Hafrannsóknastofnunar hafa reikn-
að með. Margvíslegar fleiri rök-
semdir finnast sem renna einmitt
frekari stoðum undir að þetta sé að
öllum líkindum með þessum hætti
og veiðiálag úr þorskstofninum hafi
verið of lítið. Gögn Hafrannsókna-
stofnunar hafa í sumum tilfellum
einmitt bent til að of lágt veiðiálag
geti beinlínis átt þátt í minnkandi
afrakstri þorskstofnsins þar sem of
lítið veiðiálag getur valdið harðn-
andi samkeppni um fæðu, hægt á
vaxtarhraða, hækkað dánarstuðul
og minnkað þannig afrakstur
stofnsins. Sé þetta niðurstaðan,
sem mér finnst frekar líklegt, nema
það finnst önnur betri, – þá eigum
við alls ekki að draga úr veiði
þorsks nú, heldur auka veiði á
þorski. Hafa veiðistefnu í þorsk-
veiðum líkari því sem gert er í
loðnu að veiða sem mest af því sem
náttúran gefur áður en fiskurinn
drepst. Reynsla okkar frá fyrri ár-
um bendir einmitt til þess að þetta
sé svona þegar við veiddum meira
og stofninn var þá eftir sem áður
stærri. Meðalafli frá 1950–1983 var
415 þúsund tonn. Meðalafli frá
1990–2000 var hins vegar aðeins
211 þúsund tonn og nú virðist eiga
að fara enn neðar. Tölur um meiri
afla frá fyrri árum þegar veiðiálag
var hærra og möskvar smærri eru
enn einn rökstuðningur um að þessi
sjónarmið eigi að rökræða betur.
Hvað veiða á mikinn þorsk er eitt
af mikilvægustu málefnum þjóðar-
innar. Vafaatriði verður að ræða
opinskátt í langtum meira mæli en
gert hefur verið. Það á ekki að
hundsa vel rökstudd sjónarmið með
þögninni. Nú ættum að sleppa því
að blanda Alþjóðahafrannsókna-
ráðinu í Kaupmannahöfn í þessa
umræðu þar sem það er vitað mál
en ekki vísindi að tölvur margfaldi
álíka í Kaupmannahöfn og í
Reykjavík. Slík „endurskoðun“ með
svipuðu forriti á báðum stöðum er
ekki bara hallærisleg heldur bein-
línis til skammar. Klíka örfárra
ráðgjafa í Kaupmannahöfn hefur
ekki mér vitanlega fengið neitt um-
boð til að ráðskast með aflahámark
fisktegunda hér innan 200 mílnanna
eða í Atlantshafi yfirleitt þótt þeir
láti sem svo sé. Við ættum kannski
að segja okkur úr þessu apparati
með vísan til reynslunnar af Al-
þjóðahvalveiðiráðinu? Eru ekki vít-
in til að varast þau?
Hver 10 þúsund tonn af þorski
skila útflutningsverðmætum fyrir
2,5 milljarða fyrir utan margfeldis-
áhrif (3–4föld) á verslun, iðnað,
þjónustugreinar og sveitarfélög.
Afkoma þúsunda landsmanna og
tilveruréttur sjávarþorpa er í húfi
að rétt verði brugðist við nú svo
ekki sé minnst á viðskiptahalla,
gengismál, verðbólgu og atvinnu-
stig.
Ofmat eða
önnur skýring?
Kristinn
Pétursson
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Fiskveiðistjórn
Veiðistefnan í þorsk-
veiðum á að vera líkari
loðnuveiði, segir Krist-
inn Pétursson, það er að
veiða sem mest af því
sem náttúran gefur áð-
ur en fiskurinn drepst.