Morgunblaðið - 16.05.2001, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 MIÐVIKUDAGUR 16. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SAMKEPPNISSTOFNUN skilaði
landbúnaðarráðherra í gær niður-
stöðum umbeðinnar rannsóknar á
verðmyndun á nokkrum tegundum
innflutts grænmetis í mars sl. Rann-
sóknin tók annars vegar til tímabils-
ins 1. til 15. mars og hins vegar 16. til
31. mars eftir að tollur var lagður á
innflutningsverð grænmetisins.
Helstu niðurstöður eru m.a. þær að
dagleg álagning á grænmeti í smásölu
sveiflaðist frá því að vera -65% á
rauðri papriku til þess að vera 167% á
tómötum. Að mati Samkeppnisstofn-
unar sýnir rannsóknin að sú hækkun
sem varð á smásöluverði ýmissa
grænmetistegunda í seinni hluta
mánaðarins stafaði að langmestu leyti
af hækkun innflutningsverðs og
álagningu tolla. Dæmi eru um að toll-
urinn hafi hækkað smásöluverð um
allt að 180 kr. Í skýrslu stofnunar-
innar eru heildsölufyrirtækin og
verslanirnar ekki nefndar á nafn þar
sem stofnunin telur að um viðskipta-
leyndarmál fyrirtækjanna sé að ræða.
Landbúnaðarráðherra óskaði eftir
því 30. mars sl. að Samkeppnisstofn-
un kannaði verðmyndun á innfluttri
papriku, tómötum, agúrkum, jökla-
salati og öðru salati. Rannsóknin fór
fram með þeim hætti að leitað var eft-
ir upplýsingum um verðmyndun frá
þremur innflytjendum á þessu sviði,
þ.e. Ávaxtahúsinu, Banönum/Ágæti
og Mötu, og frá smásöluverslunum
innan eftirtalinna verslanakeðja:
Bónus, Hagkaup, Nýkaup, 10–11,
Nóatún, 11–11, Kaupfélag Árnesinga,
Krónan, Nettó og Fjarðarkaup.
Leitað var eftir upplýsingum um
verðmyndun í hverri sendingu til
heildsala á viðkomandi tegundum og
daglegri verðmyndun hjá verslunum.
Í ljós kom að á athugunartíma-
bilinu voru agúrkur almennt ekki
fluttar inn og Samkeppnisstofnun
fékk takmarkaðar upplýsingar um
verðmyndun á öðru salati en jöklasal-
ati. Þessar tegundir voru því ekki með
í athuguninni.
Eins og undanfarin ár varð sú
breyting á tollmeðferð innflutts
grænmetis hinn 16. mars sl. að árs-
tíðabundnir tollar komu til fram-
kvæmda. Á papriku og jöklasalat var
lagður 30% verðtollur en á tómata
7,5% verðtollur og 50 kr. magntollur á
hvert kíló. Samkeppnisstofnun segir
þessa staðreynd endurspeglast í nið-
urstöðum athugunarinnar en í sum-
um tilvikum þó með nokkurra daga
tímatöf. Áhrif tolla endurspeglist því
ekki að fullu í meðalverðlagi í síðari
hluta marsmánaðar.
Ýmsir fyrirvarar gerðir
Samkeppnisstofnun gerir ýmsa
fyrirvara við rannsóknina og niður-
stöður hennar. Taka þurfi tillit til þess
m.a. að innkaupsverð á innfluttu
grænmeti ráðist af verði á erlendum
uppboðsmörkuðum, til skamms tíma
geti innkaupsverð sveiflast mjög mik-
ið og algengt sé að innflytjendur
kaupi inn sömu tegundir af grænmeti
frá fleiri en einu upprunalandi. Þá
bendir Samkeppnisstofnun á að
grænmeti sé flutt til landsins ýmist
með skipum eða flugvélum og það
geti haft mikil áhrif á kostnaðarverð-
ið. Vegna mismunandi skilgreiningar
innflytjenda á magntengdum kostn-
aði og álagningu telur Samkeppnis-
stofnun líklegt að álagning innflutn-
ingsfyrirtækja sé að öllu leyti ekki
samanburðarhæf. Þá sé smásölu-
álagningu ætlað að standa undir
kostnaðarlið eins og rýrnun. Upplýs-
ingar frá verslunum bendi til þess að
rýrnunin geti verið 10–15% af inn-
kaupsverði. Loks bendir stofnunin á
að þar sem rannsóknin nái yfir stutt
tímabil sé ekki unnt að draga þá
ályktun að hún gefi almenna sýn á
verðmyndun á innfluttu grænmeti.
Af öðrum helstu niðurstöðum rann-
sóknarinnar má nefna að innkaups-
verð tók miklum breytingum í mán-
uðinum. Sem dæmi þá var meðal-
innkaupsverð á rauðri papriku á
seinni helmingi marsmánaðar hjá til-
teknum innflytjanda rúmlega 100%
hærra en meðalverðið fyrri hluta
mánaðarins. Jöklasalat hjá sama aðila
var hins vegar 40% ódýrara í inn-
kaupum í seinni hlutanum en þeim
fyrri.
Samkeppnisstofnun segir það mis-
jafnt eftir fyrirtækjum hvernig er-
lendar verðsveiflur endurspeglist í
söluverðinu. Sumir innflytjendur
virðist leitast við að jafna út sveiflur í
innkaupsverði þannig að álagning sé
mikil eða jafnvel neikvæð þegar inn-
kaupsverð er óhagstætt en minni
þegar erlenda verðið er hagstæðara.
Aðrir innflytjendur haldi álagningu
fastri sem hlutfalli af kostnaðarverði.
Skýrsluhöfundar benda þá á að inn-
kaupsverð smásala geti verið mjög
sveiflukennt og sé álagningin þá
stundum látin þróast í öfugu hlutfalli
við innkaupsverðið.
Vegna mikilla og örra sveiflna á
innkaupsverði telur Samkeppnis-
stofnun erfitt að meta nákvæmlega
áhrif tolla á það verð sem neytendur
greiða fyrir grænmetið út úr búð. Við
það mat verði að taka tillit til þess að
tollar séu lagðir á við innflutning vör-
unnar og auki því innkaupskostnað og
álagningarfjárhæð.
Í skýrslunni er tekið ímyndað
dæmi um innflutning á grænni papr-
iku seinni hluta marsmánaðar þar
sem forsendur taka mið af upplýsing-
um í könnuninni. Kostnaðarverð vör-
unnar í hús hjá heildsala er 500 krón-
ur hvert kíló, þar af nemur 30%
verðtollur 108 krónum. Miðað við 12%
heildsöluálagningu og 25% smásölu-
álagningu er smásöluverðið 700 krón-
ur án virðisaukaskatts. Ef ekki kæmi
til álagningar tolla yrði smásöluverðið
hins vegar 549 krónur, miðað við
sömu forsendur. Verðhækkun vegna
tolla er því ekki tollfjárhæðin sjálf,
108 krónur, heldur upp á 151 krónu,
eða 27,5% af verði án tolla. Miðað við
50% smásöluálagningu, eins og ýmis
dæmi eru um í grænni papriku í könn-
uninni, en forsendur að öðru leyti
eins, eru verðhækkunaráhrif tollsins
rúmar 180 krónur.
Þá er tekið ímyndað dæmi af áhrif-
um verð- og magntolls á tómata.
Gengið er út frá því að kostnaðarverð
vörunnar sé 180 krónur hvert kíló,
þar af magntollur upp á 50 krónur, 8
króna verðtollur, heildsöluálagning
um 12% og smásöluálagning 40%.
Smásöluverð yrði þá 283 krónur en
192 krónur ef tollar kæmu ekki til.
Verðhækkunaráhrif tolla eru því 91
kr. eða um 47,5% af verði án tolla.
Miðað við 70% smásöluálagningu
yrðu áhrifin til hækkunar 111 krónur.
Guðni Ágústsson landbúnaðarráð-
herra hafði ekki kynnt sér skýrslu
Samkeppnisstofnunar í þaula er
Morgunblaðið ræddi við hann síðdeg-
is í gær og ætlaði ráðherrann að ræða
efni hennar betur við embættismenn í
ráðuneytinu áður en hann tjáði sig.
Rannsókn Samkeppnisstofnunar á verðmyndun á innfluttu grænmeti í mars
Álagning í smásölu sveifl-
aðist frá -65% til 167%





 
  
   
 
   

 







  


  !
!
"#$
"%#
#&
#'
(
(
(
(

)
#*
#*
%#'
#
(
(
(
(

+
%#,
%#$
%$#,
%,#*
(
(
(
(

-
'$#.
%&#
%*#
'#
(
(
(
(

/
%'#
$*#%
'#*
',#*
(
(
(
(

0
'#
#.
*#.
&#*
(
(
(
(

1
*#.
#
#$
*#&
(
(
(
(


#.
#&
',#
.$#$
(
(
(
(

2
%#.
#.
'#
$'#,
(
(
(
(

3
#,
#'
&#'
.'#'
(
(
(
(
2    
 45 6   7 






  



  ! "%
8
8
8
8
8
.$'
.'*
$
$
'
2   
9
'".
8
8
8
8
8
%
'&
%'%
,
..
"%
8
8
8
8
8
&
,
$
*'
$'
2   
:;
'".
8
8
8
8
8
$%
.,*
$%
.
&
"%
8
8
8
8
8
*%
*%
.&'
'$
'$
2   
<
'".
8
8
8
8
8
.$'
.$'
$
&&

; 
  

 Tollar hækkuðu
kílóverð um allt
að 180 krónur
ATVINNULEYSI mældist 1,6% í
aprílmánuði af áætluðum mannafla á
vinnumarkaði samkvæmt mælingum
Vinnumálastofnunar.
Að meðaltali voru 2.259 manns at-
vinnulausir í mánuðinum, þar af 952
karlar og 1.307 konur. Þessar tölur
jafngilda 1,2% atvinnuleysi hjá körl-
um en 2,2% hjá konum. Að meðaltali
voru 246 fleiri atvinnulausir í apríl
en í mars og 57 fleiri en í apríl í
fyrra.
Í lok mánaðarins var hins vegar
enn 2.761 atvinnulaus en það er um
496 fleiri en voru atvinnulausir í lok
marsmánaðar.
Atvinnuleysi var 1,5% í mars og
jókst því milli mánaða, aðallega
vegna áhrifa af sjómannaverkfallinu,
að því er fram kemur í yfirliti Vinnu-
málastofnunar, en venjulega minnk-
ar atvinnuleysi milli þessara mán-
aða. Atvinnuleysi í apríl árið 2000
var 1,5% og hefur því aukist milli
ára, líklega í fyrsta skipti frá árinu
1995. Vinnumálastofnun segir að at-
vinnuleysi í maí geti orðið 1,7–2,1%.
Þvert á hefðbundna
árstíðasveiflu
Síðastliðna 12 mánuði voru um
1.799 manns að meðaltali atvinnu-
lausir eða um 1,3%, en árið 2000
voru þeir um 1.865 eða um 1,3%.
Atvinnulausum hefur fjölgað í
heild að meðaltali um 12,2% frá
marsmánuði og um 2,7% miðað við
apríl í fyrra. Vinnumálastofnun seg-
ir að þessar breytingar séu þvert á
hefðbundna árstíðarsveiflu milli
mars og apríl en atvinnuleysið
minnki nær undantekningarlaust
milli þessara mánaða og að meðaltali
um 6,8% síðastliðin 10 ár. Lokun
fiskvinnsluhúsa í kjölfar sjómanna-
verkfalls í aprílmánuði sé megin-
skýring þessarar breytingar.
Atvinnuástandið versnar eitthvað
alls staðar á landinu nema á Vest-
fjörðum. Atvinnuleysið eykst hlut-
fallslega langmest á Austurlandi en
annars staðar eru talsvert minni
breytingar.
Atvinnuleysi kvenna eykst um
11,5% og atvinnuleysi karla um
12,8% milli mánaða. Þannig fjölgar
atvinnulausum konum að meðaltali
um 148 á landinu öllu og körlum um
98.
Samtals voru 205 í hlutastörfum í
lok apríl eða 7,4% þeirra sem voru
skráðir atvinnulausir í lok apríl.
Samtals voru veitt 354 atvinnuleyfi í
apríl. Í lok apríl voru um 639 laus
störf skráð hjá vinnumiðlunum.
1,6% at-
vinnu-
leysi
í apríl
LEIFUR Hannesson,
byggingaverkfræðingur
og fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri Miðfells
hf., er látinn. Hann var á
72. aldursári.
Leifur var fæddur 13.
janúar 1930 í Reykjavík.
Hann tók stúdentspróf
frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1949 og
brautskráðist með fyrri-
hluta prófgráðu í verk-
fræði frá Háskóla Ís-
lands 1952. Leifur lauk
prófi í byggingaverkfræði frá DTH í
Kaupmannahöfn 1955.
Að námi loknu starfaði Leifur hjá
borgarverkfræðingi í Reykjavík og
var ráðgefandi verkfræðingur þar frá
1961 til 1964. Þá var hann einn stofn-
efnda verktakafyrirtækisins Miðfells
hf. árið 1964 og var framkvæmda-
stjóri þess um áratuga
skeið. Árið 1969 setti
hann ásamt fleirum á
laggirnar Olíumöl hf. og
Þórisós sf. ári síðar.
Leifur gegndi marg-
víslegum félags- og
trúnaðarstörfum og var
m.a. einn af stofnendum
Samtaka íslenskra
verktaka, nú Verktaka-
samband Íslands, og
var formaður félagsins
frá 1968 til 1972.
Hann sat einnig í
stjórn Lífeyrissjóðs Verkfræðinga-
félags Íslands 1961–1973 og sat í
stjórn byggingaverkfræðideildar
Verkfræðingafélags Íslands 1962–
1964.
Eftirlifandi eiginkona Leifs er Ás-
laug Sólveig Stefánsdóttir og eignuð-
ust þau þrjár dætur.
Andlát
LEIFUR HANNESSON
BORGARRÁÐ samþykkti á fundi
sínum í gær að framlengja reynslu-
tíma á rýmri afgreiðslutíma áfengis í
borginni til 1. júlí næstkomandi. Þetta
er í annað sinn sem reynslutíminn er
framlengdur.
Í fyrrasumar ákvað borgarráð að
afnema til reynslu í þrjá mánuði tak-
markanir á heimildum veitingatíma
áfengis um helgar í tilteknum hlutum
miðborgarsvæðisins og ýmsum öðr-
um hverfum að ákveðnum skilyrðum
uppfylltum. Gildistími reynsluákvæð-
isins var síðar framlengdur til 19. maí
næstkomandi. Þar sem tillögur verk-
efnisstjórnar um afgreiðslutíma veit-
ingastaða um framhaldið liggja ekki
fyrir ákvað borgarráð í gær að fram-
lengja tilraunina enn á ný og mun hún
standa til 1. júlí næstkomandi.
Tilraun til
rýmri af-
greiðslutíma
framlengd