Morgunblaðið - 16.05.2001, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. MAÍ 2001 37
AÐ UNDANFÖRNU hafa birst
fréttir um samninga heilbrigðis-
stofnana og Íslenskrar erfðagrein-
ingar um vinnslu sjúkraskráa til
flutnings í miðlægan gagnagrunn á
heilbrigðissviði. Ekki
hefur enn frést hvort
einhver slík vinnsla sé
raunverulega hafin.
Reyndar kveða gagna-
grunnslögin á um út-
tekt óháðs aðila á ör-
yggi gagnagrunnsins
áður en heimilt er að
flytja gögn í hann. Sú
úttekt hefur ekki farið
fram. Því er enn tæki-
færi til að afstýra því
að upplýsingar um
einkamál Íslendinga
verði gerð að verslun-
arvöru. Það er hægt að
gera með því að allir
sem ekki vilja láta selja
sig og sína segi sig úr
gagnagrunninum og sendi landlækni
nú þegar tilkynningu um að ekki
megi flytja neinar heilsufarsupplýs-
ingar um þá eða aðstandendur
þeirra lífs eða liðna í gagnagrunninn
og ekki heldur neinar erfðafræðileg-
ar eða ættfræðilegar upplýsingar.
Hættuleg leið í heilbrigðis-
og mannréttindamálum
Sumir, sem hafa trúað áróðri
gagnagreifans, segja að honum sé
ekki of gott að fá upplýsingar um
heilsu þeirra ef þær mættu gagnast
einhverjum öðrum. Áróðursaðferð-
inni er mjög vel lýst af Ásmundi
Stefánssyni, framkvæmdastjóra Ís-
landsbanka FBA, í grein í Morgun-
blaðinu 5. maí 2001, „Hættuleg leið í
skipulagsmálum“, sem að breyttu
breytanda gæti eins verið um hættu-
lega leið í heilbrigðis- og mannrétt-
indamálum. Framkvæmdastjórinn
segir vin sinn hafa gefið sér eftirfar-
andi forskrift um hvernig áróðurs-
mennirnir mundu vinna:
 „Kaupa pólitískan stuðning.
 Kaupa efni inn í fjölmiðla.
 Gera andstæðingana
tortryggilega.
 Kaupa aðila til að
koma fram til stuðn-
ings þeirra málstað.
 Hagræða niðurstöð-
um um mat á umhverf-
isáhrifum.
 Draga upp skugga-
lega mynd af því hvað
mundi gerast fái þeir
ekki sitt fram.
 Fullyrða að fram-
kvæmdin sé í þágu al-
mannahagsmuna.
 Breyta upphaflegum
áætlunum og koma í
einhverju til móts við
mótmæli, án þess að
gefa eftir í neinu sem
máli skiptir.“
Ritstjórn Morgunblaðsins leggur
réttilega áherslu á eftirfarandi
klausu úr niðurstöðum fram-
kvæmdastjórans: „Aðferðafræðin er
tákn nýrra tíma í íslensku samfélagi
þar sem máttur peninganna skal öllu
ráða.“ En framkvæmdastjórinn
heldur áfram: „Tíma þar sem mætti
áróðursins er beitt af hugvitsamlegu
tillitsleysi: eigin málstaður fegraður,
lítið er gert úr andstæðingunum,
kynning sett þannig fram að fólk átt-
ar sig ekki á því að um auglýsingar
er að ræða. Þetta eru vinnubrögð
sem við viljum ekki.“
Miðlægur gagnagrunnur
á fjármálasviði
Ofannefnd aðferðafræði kemur
óneitanlega kunnuglega fyrir sjónir
ef athugaðar eru aðferðirnar við að
koma á gagnagrunnslögunum og við
veitingu sérleyfis til uppbyggingar
og rekstrar gagnagrunnsins. Því
miður hefur fjölda fólks ekki verið
þetta ljóst og hann látið vaða yfir sig
án þess að átta sig á hvað er raun-
verulega á ferðinni, hvaða aðferðum
er beitt í áróðrinum og að tilgang-
urinn með gagnagrunninum er fyrst
og fremst viðskiptalegs eðlis. Máttur
peninganna dugði til að slá ryki í
augu fólks. Hann hefði eflaust dugað
vel til að koma í veg fyrir að stofn-
aður væri miðlægur gagnagrunnur á
fjármálasviði, sem ekki væri ómerk-
ari eða minna virði en á heilbrigð-
issviði og hefði e.t.v. getað nýst til að
koma í veg fyrir hrun krónunnar. En
með sömu aðferðafræði og beitt var
til að fá gagnagrunn á heilbrigðis-
sviði hefði vafalítið mátt sannfæra
fjölda fólks um hvílík frelsun felst
miðlægum gagnagrunni á fjármála-
sviði. En slíkur gagnagrunnur er
frekleg innrás í einkamálefni eins og
miðlægur gagnagrunnur á heilbrigð-
issviði.
Vinnubrögð sem
við viljum ekki
Upplýsingar um aðstandendur
okkar veita miklar upplýsingar um
okkur sjálf, hvort sem er á heilbrigð-
is- eða fjármálasviði. Því er nauðsyn-
legt að segja látna og ófullveðja að-
standendur úr gagnagrunninum.
Það hefur hins vegar komið í ljós að
landlæknir hefur neitað einhverjum
um úrsögn vegna látinna aðstand-
enda. Það eru vinnubrögð sem við
viljum ekki frekar en hið ætlað sam-
þykki, sem reiknað er með ef fólk
hefur ekki frumkvæði til að segja sig
úr grunninum. Til að mótmæla þess-
um vinnubrögðum og vernda eigin
einkamál er skorað á alla sem er
annt um réttindi sín, eigur og frelsi
að segja sig og látna aðstandendur
sína nú þegar úr gagnagrunninum.
Eyðublöð fyrir úrsögn úr miðlægum
gagnagrunni á heilbrigðissviði eiga
að liggja frammi í öllum apótekum
og á öllum heilbrigðisstofnunum. Á
þessu hefur þó verið nokkur mis-
brestur upp á síðkastið, en eyðublöð-
in er líka hægt að nálgast á heima-
síðu landlæknis eftir slóðinni
http://www.landlaeknir.is/lisa/in-
clude/file.asp?id=ursogn_mars og á
heimasíðu Mannverndar, http://
www.mannvernd.is/leidbein.html.
Málsókn
Vegna synjunar landlæknis um
úrsögn fyrir látinn mann hefur nú
verið hafin málsókn með aðstoð
Mannverndar. Síðar verður látið
reyna á ýmsa aðra þætti gagna-
grunnslaganna fyrir dómi. Þar eð
Mannvernd er févana grasrótarsam-
tök ríður á að allir sem annt er um
persónuvernd, frelsi og önnur mann-
réttindi styrki samtökin með fjár-
framlögum í málsóknarsjóð Mann-
verndar. Framlögin er hægt að
greiða inn á reikning nr. 0101-05-
260480 í aðalbanka Landsbanka Ís-
lands. Kennitala Mannverndar er
451198-3199.
Segið ykkur og aðstandendur
ykkar úr gagnagrunninum
Tómas
Helgason
Gagnagrunnur
Enn er tækifæri til að
afstýra því, segir Tómas
Helgason, að upplýs-
ingar um einkamál Ís-
lendinga verði gerð að
verslunarvöru.
Höfundur er dr. med., prófessor
emeritus.
Þarftu að stinna
og þétta húðina?
Silhouette verkar
kröftuglega og gefur
frábæran árangur á
skömmum tíma.
20% afsláttur
Apótekið Iðufelli og
Apótekið Spöng á
morgun, fimmtudag,
Apótekið Suðurströnd
föstud. 18. maí
Kynningar
frá kl. 14-18.
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Switzerland
Hrein
sum
viðar-, rimla-,
strimla-, plíseruð-
og sólargluggatjöld.
Hlíðarhjalla 26, s. 897 3634.