Morgunblaðið - 17.06.2001, Blaðsíða 39

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. JÚNÍ 2001 39
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Ólafur Ö. Pétursson,
útfararstjóri,
s. 896 6544
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
S. 551 7080
Vönduð og persónuleg þjónusta.
Blómastofa
Friðfinns,
Suðurlandsbraut 10,
sími 553 1099, fax 568 4499.
Blómaskreytingar við öll tilefni
Opið til kl. 19 öll kvöld
Útfararþjónustan ehf.
Stofnuð 1990
Rúnar Geirmundsson
útfararstjóri
Traust persónuleg
alhliða útfararþjónusta.
Áratuga reynsla.
Símar 567 9110 & 893 8638
utfarir.is
Legsteinar
Vönduð íslensk framleiðsla
Fáið sendan myndalista
Hamarshöfði 4, 110 Reykjavík
sími: 587 1960, fax: 587 1986
MOSAIK
✝
Marmari
Granít
Blágrýti
Gabbró
Líparít
✝ Þorsteinn Erl-ingsson fæddist í
Vestmannaeyjum 21.
júlí 1914. Hann lést
10. júní síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Kristín Jóns-
dóttir húsmóðir og
Erlingur Filippusson
búfræðingur og
grasalæknir. Systk-
ini Þorsteins eru Jón,
vélstjóri, f. 1908, d.
1941; Gissur Ólafur,
þýðandi og fyrr-
verandi umdæmis-
stjóri Pósts og síma,
f. 1909; Stefanía, húsmóðir, f. 1910,
d. 1993; Gunnþórunn, húsmóðir, f.
1911, d. 1998; Sveinbjörn, vélstjóri,
f. 1913, d. 1996; Soffía, f. 1916, d.
1916; Óli Filippus, verkamaður, f.
1917, d. 1955; Ásta Kristín,
grasalæknir, f. 1920; Soffía, hús-
Þorsteinn sambúð með eiginkonu
sinni, Júlíönu Sigurjónsdóttur,
húsmóður. Þau voru gefin saman
7. apríl 1941. Júlíana lést 5. ágúst
1995. Þorsteinn og Júlíana eignuð-
ust þrjú börn. Þau eru: 1) Sigrún,
skólafulltrúi, f. 6. september 1937,
gift Helga Bjarnasyni, prentara,
sem lést árið 2000. Börn þeirra eru
Þorsteinn, Bjarni, Berglind og
Halla. 2) Kristín, kennari, f. 12.
ágúst 1943, giftist Þórarni Sig-
þórssyni, tannlækni. Dætur þeirra
eru Sólveig og Rannveig. Þau
skildu. Seinni eiginmaður Kristín-
ar er Ólafur Franz Mixa, læknir.
Dóttir þeirra er Katrín Júlía. Börn
Ólafs frá fyrra hjónabandi eru Már
Wolfgang og Halla Guðrún, en Már
ólst upp hjá Kristínu og Ólafi frá
barnsaldri. 3) Örn, myndlistarmað-
ur, f. 28. apríl 1948, kvæntur Maríu
Þórarinsdóttur, deildarstjóra.
Börn þeirra eru Högni Þór, Hildur
Sif og Hrund Ýr. Barnabarnabörn
Þorsteins eru 17 talsins.
Útför Þorsteins fer fram frá
Dómkirkjunni í Reykjavík mánu-
daginn 18. júní og hefst athöfnin
klukkan 15.00.
móðir, f. 1922; Einar
Sveinn, vörubílstjóri,
f. 1926.
Þorsteinn nam vél-
virkjun í Landssmiðju
Íslands, lauk sveins-
prófi í þeirri grein og
varð vélvirkjameistari
1947. Hann var yfir-
verkstjóri í Vélsmiðj-
unni Jötni 1943-1950.
Síðan stofnsetti hann
og rak eigið verkstæði
í Reykjavík 1950-1975,
sem m.a. sá um upp-
setningar og viðhald
vélbúnaðar frysti-
húsa, sláturhúsa og mjólkur-
vinnslustöðva víða um land. Eftir
að hann hætti sjálfstæðum rekstri
var hann vélstjóri á Ísbirninum til
1984.
Eftir dvöl í Vestmannaeyjum og
síðan flutning til Reykjavíkur hóf
Það þótti bíræfið af móður okk-
ar er hún að fyrri heimsstyrjöld
nýbyrjaðri fluttist með okkur fjóra
bræður, þann yngsta óskírðan, á
e/s Sterling frá Vestmannaeyjum
til Borgarfjarðar eystra, með yf-
irvofandi háska af völdum víg-
dreka neðansjávar eða ofan – og
sálarheill þess óskírða teflt í tví-
sýnu ef illa færi. Enda var ein
ástæðan til þessa djarflega fram-
taks ótti um að Eyjarnar kynnu að
einangrast í átökum stórveldanna.
Ekki var lengi látið dragast að
ausa hinn óskírða svein vatni eftir
að austur kom, og var hann í
skírninni nefndur Þorsteinn, og
varð hann þar með alnafni skálds-
ins ástsæla, Þorsteins Erlings-
sonar. Hafði faðir okkar mikið dá-
læti á kvæðum hans, auk þess sem
skáldið var venslaður Þórunni frá
Steig, ömmu föður okkar, fyrri
maður hennar var ömmubróðir
skáldsins. Faðir okkar kynntist
skáldinu vel sem ritstjóra Austra,
og skrifaði greinar í blaðið, m.a.
áróðursgrein gegn flutningi fólks
til Vesturheims, sem þá var í al-
gleymingi.
Hafi foreldrar okkar vonað að
nafni sveinsins fylgdi skáldskap-
argáfa, brást sú von – og þó
kannski ekki. Það sem Þorsteinn
bróðir kann að hafa ort kom aldrei
fyrir almenningssjónir. Það kom
því bæði mér og öðrum á óvart er
hann að konu sinni látinni orti eftir
hana hjartnæmt erindi sem birt er
með ljóðum og sálmum er sungin
voru við útför hennar. Síðar hafði
ég á orði við Þorstein að ég hefði
ekki fyrr vitað að hann legði ljóð-
list fyrir sig, og sagði hann mér þá
að á löngum ferðum sínum um
landið, einn í bíl, gerði hann það
oft og einatt sér til hugarhægðar
að setja saman vísur, en hefði þær
hvorki upp fyrir öðrum né festi
þær á blað. En þótt hann flíkaði
ekki skáldskaparlistinni, þá lá hon-
um önnur orðsins list létt á tungu,
en það var ágæt frásagnargáfa, og
fengum við sem best þekktum
hann að njóta hennar í ríkum
mæli. Hann var bæði hnyttinn í til-
svörum, glettinn, smekkvís og
skyggn á hvað væri frásagnarvert.
Þá var hann mjög fær skákmaður
allt frá barnæsku, og elduðu þeir
bræður, hann og Sveinbjörn,
löngum saman grátt silfur á þeim
vettvangi, reyndar líka Óli bróðir
okkar. Nú eru þeir allir þrír horfn-
ir af þessum heimi. Á efri árum
Þorsteins varð bridds honum líka
hugleikin íþrótt sem hann stundaði
af áhuga og umtalsverðum árangri
allt þar til áfallið reið yfir sem
varð honum að aldurtila.
Upp úr miðjum aldri varð hesta-
mennska Þorsteini mikið áhugamál
og yndisauki, og fór hann á hverju
sumri upp frá því í lengri og
skemmri ferðir um landið ásamt
vinum sínum, börnum og barna-
börnum. Þó lét hann ekki hesta-
ferðir nægja, því hann ferðaðist
einnig mikið á jeppum um fjöll og
firnindi, byggðir og óbyggðir. Í
fyrrasumar fór hann ásamt fleirum
kynnisferð til bernskustöðva konu
sinnar í Vöðlavík sunnan Gerpis,
austasta odda landsins, en þar
lagðist byggð af fyrir miðja síðustu
öld. Á Fjallabaksvegi syðri setti
hann upp koparskjöld sem faðir
okkar hafði látið gera til minn-
ingar um Þorlák Jónsson afabróð-
ur sinn og þrjá samferðamenn
hans sem með honum urðu þar úti
í okóbermánuði 1868, og hefur
Þorsteinn síðan vitjað hans nokkr-
um sinnum á ferðum sínum.
Þorsteinn var mikill gæfumaður
bæði í starfi og fjölskyldulífi, enda
voru þau hjónin samhent og sam-
huga og lögðu alúð við hvaðeina
sem þau tóku sér fyrir hendur.
Gestrisni þeirra og örlæti var við
brugðið. Börnum sínum komu þau
til góðra mennta, og njóta þau
hvarvetna virðingar og vinsælda
og halda þannig uppi merki for-
eldra sinna.
Störf Þorsteins kröfðust oft
langra fjarvista frá heimilinu, enda
var drjúgur hluti ævistarfs hans
fólginn í uppsetningu og viðhaldi
frystikerfa, fiskvinnsluvéla, slátur-
húsa og annarra mannvirkja víðs-
vegar um landið. Mun margt af því
vera enn í gangi eftir áratuga
notkun. Þorsteinn byrjaði að vinna
fyrir sér á ungum aldri, raunar
langt fyrir innan fermingu, og kom
þá snemma í ljós harðfylgi hans,
lagvirkni og dugnaður. Minntist
hann oft með hlýhug húsbænda
sinna frá bernskuárunum, þeirra á
meðal Páls Erlingssonar, bróður
Þorsteins skálds, og sona hans,
þeirra Erlings, Ólafs og Jóns.
Hann byrjaði að stunda sjó um
þrettán ára aldur, hóf síðan vél-
smíðanám ásamt Sveinbirni bróður
sínum, en gerði hlé á því og var
nokkur ár leigubílstjóri og síðan
kyndari í millilandasiglingum á e/s
Kötlu þar sem Jón elsti bróðir
okkar var þá þriðji vélstjóri. Síðan
tók hann aftur upp þráðinn við vél-
smíðanámið og lauk því í Héðni
undir handleiðslu Markúsar Ívars-
sonar og Bjarna Þorsteinssonar,
og mundi hafa verið vandfundinn
betri staður til að öðlast góða og
fjölbreytta fræðslu á því sviði.
Að loknu meistaraprófi í iðn
sinni gerðist hann verkstjóri í Vél-
smiðjunni Jötni, sem þá var rekinn
af Gísla Halldórssyni verkfræð-
ingi, og jók þar við reynslu sína og
fjölbreytni í störfum, en upp úr því
gerðist hann sjálfstæður verktaki,
eins og fyrr var vikið að.
Ég held að eftirfarandi atvik lýsi
þeim bræðrum, Sveinbirni og Þor-
steini, nokkuð vel. Þeir voru í námi
í Landssmiðjunni og leigðu saman
herbergi.
Kaupið var 30 krónur á viku.
Kvöld eitt voru þeir að bera saman
bækur sínar, m.a. að leggja niður
fyrir sér hvernig unnt væri að ná
endum saman í fjármálunum. Þá
bindast þeir heitum um að sá
þeirra sem fyrr byrji að reykja
skuli greiða hinum 5 krónur í sekt.
Þeir tóku heitið svo alvarlega, eða
voru svo glöggskyggnir, að á
langri ævi féll á hvorugan sektin.
Þorsteinn Erlingsson lifði langa
og góða ævi. Hann hélt heilsu og
þreki allt þar til fyrir nokkrum
vikum að hjartað bilaði.
Viðburðarík ferð er á enda
gengin og önnur ný hafin. Um leið
og við Valgerður þökkum þér sam-
fylgdina, óskum við þér fararheilla
á nýjum vegum.
Og þess vildi ég mega biðja þig,
bróðir, að innan stundar þegar
minni vegferð í þessum heimi lýk-
ur, megi ég fá að sitja í hjá þér
spottakorn.
Gissur Ólafur.
Almanakið er slæmur mæli-
kvarði á öldrun. Mannleg tilvist
þróast í tímanum á margvíslegan
hátt fyrir tilstilli þess, sem gefið er
úr örlaganna spilabunka af líkam-
legu, sálarlegu og andlegu atgervi.
Ævi tengdaföður míns, Þor-
steins Erlingssonar, var „lífs-
nautnin frjóa, alefling andans og
athöfn þörf“ og var ekkert útlit
fyrir annað en að ennþá væri langt
í að uppurið væri það, sem í upp-
hafi hafði verið gefið úr spila-
stokknum. Það var ekki á dagskrá,
að honum yrði svo skyndilega
kippt af skákborði lífsins í fullu
fjöri, þessum nær 87 ára gamla
unglingi, sem átti enn eftir að
segja mér frá svo mörgu um óvissu
tímanna, sviptingar langrar
mannsævi, kröppum kjörum í gjör-
samlega ólíkri veröld þeirri, sem
við þekkjum, harðri lífsbaráttu og
ýmsum viturlegum niðurstöðum
hans úr þeim pælingum. Líf hans
varð ekki nógu langt, þrátt fyrir
árafjöldann og þarfa athöfn. Dauð-
inn er lymskufullur reglubrjótur,
sem réðst aftan að Þorsteini og
svindlaði. Við stöndum eftir dol-
fallin og drúpum höfði. Finnum
einn góðan gang að við hefðum átt
að staldra lengur við, gaumgæfa
og leggja betur við hlustir og taka
ekki ætíð sem gefið, að alltaf sé
unnt að fresta þangað til seinna.
Þorsteini voru gefnir þeir eig-
inleikar sem nútímatungutak nefn-
ir fjölgreind. Andleg skerpa hans
og minni voru einstök. Í frásagn-
argleði sinni gat hann í einni sögu
þrætt svo nákvæmlega tímatal, ör-
nefni og bæjarheiti, ættfræði og
starfsferil hlutaðeigandi höfuð-
sem aukapersóna, að stundum
hætti manni til að örvænta svolítið
um að sögulokum yrði náð í
nánustu framtíð. En þá skutu þau
þá snögglega upp kollinum með
klúkki og smitandi hlátri. Slíkar
sögur frá rúmum átta áratugum af
sögu þjóðarinnar á hennar
sneggstu umbyltingartímum voru
fjársjóður, ekki síst fyrir þær sak-
ir að fáir kunnu betur að bera
saman og draga fram og álykta um
„breytta tíma“ en hann. Frásagnir
hans og raunar ævi lýstu einkar
vel óvægnum íslenzkum veruleika,
þar sem enginn púkkaði undir
mann annar en maður sjálfur og
beita þurfti til þess öllum ráðum,
kjarki, hugviti og líkamsburðum,
ef ekki ætti verr að fara. Í þessari
veröld stóð fæstum til boða að
„ganga menntaveginn“.
Annars væri jafnlíklegt að Þor-
steinn hefði rekið gróskumikla
verkfræðistofu. Í stað þess fór hér
vitsmunamaður á eigin forsendum,
afburðaúrræðagóður heiðursmað-
ur, sem reiknaði í huganum flókin
viðfangsefni um rýmd tanka og
burðarþol tækja. Honum óx fátt í
augum og fann oft hinar einföld-
ustu lausnir. Hér fór maður, sem
sparaði aldrei sjálfan sig til að
leysa annarra vanda, heldur gaf
sig að fullu óskiptan; maður, sem
tókst líka margt á hendur fyrst og
fremst vegna ævintýranna, sem
slíkt gat falið í sér.
Ekki held ég að það hafi nokk-
urn tíma hvarflað að honum að
sýta sinn hlut með „ef ég hefði
fengið…“ Hann var fullmeðvitaður
um mátt sinn og megin.
Keppnisskap hafði hann ærið
eins og fram kom í þrákelkni hans
við lausn verkefna, skákinni og
bridsinum, eftirlætisiðju hans, þar
sem fáir stóðust honum snúning.
Eða bara bílabraski.
Hin hliðin á fjölgreind hans var
svo tilfinningaleg og andleg. Höf-
uðmottó hans var einmitt þakklæti
til almættisins fyrir gjafir þess,
ekki sízt fyrir ættboga sinn, sem
hann fylgdist nákvæmlega með,
öllum 30 stykkjunum. Hann tal-
aði við Guð sinn á hverju kvöldi
til að bera fram þakkirnar og bað
svo fyrir þeim öllum. Yngsta
langafabarnið leit hann fyrst
augum fárveikur tveim dögum
fyrir andlátið, átta klst. gamalt.
Ósviknari gleði hefur tæpast ver-
ið tjáð af svo veikum mætti.
Hann hefur áreiðanlega ekki
beðið boðanna að biðja fyrir því.
Í nánum tengslum við almætt-
ið var hann eflaust sitjandi fák
sinn á spretti á vit íslenzkrar
náttúru. Kannski á Rangárvaði
með tvo til reiðar.
Áttugasta og fimmta afmæl-
isári sínu fagnaði hann á Fjalla-
baksleið. Á sumri komanda
skyldi aftur spretta úr spori.
Kannski gengur það eftir? Ég
get alveg hugsað mér þennan
séntilmann Íslands þeysa þar um
lendur annars heims, keikan og
hnarreistan í hnakknum eins og
alltaf fyrr, ákafan og óþreyju-
fullan til endurfunda við Júlíönu
sína, sem bíður hans þar á
Fimmvörðuhálsi. Vertu kært
kvaddur, minn kæri tengdafaðir.
Ólafur Mixa.
Hinn mikli lífskraftur Þor-
steins Erlingssonar var eitt það
fyrsta sem menn tóku eftir í fari
hans. Það skipti ekki máli hvort
um líkamleg eða andleg verkefni
var að ræða, Þorsteinn tók á
þeim jafnt í starfi sem leik, á
þann hátt sem yngri menn gætu
lært af. Hann var ávallt atorku-
maður og hélt þeim eiginleika
alla sína ævi.
Þorsteinn var þó ekki ein-
göngu harður af sér heldur
fundu allir sem þekktu hann þá
gæsku, hlýju og hjálpsemi sem í
honum bjó. Viðmót hans var létt
og hann alltaf tilbúinn að rétta
hjálparhönd ef á því var þörf.
Það eru slíkir kostir, þegar til
kastanna kemur, sem skipta
meginmáli. Við sem eftir sitjum
getum talið okkur lánsöm að hafa
kynnst Þorsteini og hans eigin-
leikum.
Már, Halla og Kristín.
ÞORSTEINN
ERLINGSSON
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett. Sé
handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni. Senda má greinar til blaðsins
í bréfsíma 569 1115, eða á netfang þess (minning@mbl.is). Nauðsynlegt er, að símanúmer höf-
undar/sendanda fylgi. Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum. Það eru vinsamleg tilmæli
að lengd greina fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd — eða
2.200slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.