Morgunblaðið - 08.07.2001, Side 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 8. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
KOMA tívolísins til Reykjavíkur
er orðin árviss viðburður og fagna
ungir jafnt sem aldnir tækifærinu
til að fara svo sem eina eða tvær
salíbunuferðir í hringekjunni. Tív-
olíið var opnað á föstudagskvöld
og verður á Miðbakkanum næstu
vikurnar. Það er venjulega líf og
fjör á hafnarbakkanum og búast
má við að margir leggi leið sína
þangað á næstunni. Hræðslu-
gjörnum og magaveikum er þó
ráðlagt að fara sér hægt og láta
skynsemina ráða í tækjavali.
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Tívolí við
höfnina
HAGFRÆÐISTOFNUN Háskóla Íslands
hefur skilað Skipulagsstofnun umbeðnu sér-
fræðiáliti á umfjöllun um efnahagslega og
samfélagslega þætti matsskýrslu vegna fyr-
irhugaðs álvers í Reyðarfirði. Stofnunin
kemst m.a. að þeirri niðurstöðu að þar sem
vænta megi aukinnar verðbólgu og launa-
hækkana vegna álversins sé brýnt að reyna
með öllu móti að halda aftur af launaskriði.
Það geti gerst með því að flytja inn erlent
vinnuafl og telur Hagfræðistofnun að sá inn-
flutningur kunni að verða meiri en gert sé
ráð fyrir í matsskýrslunni. Þá telur stofnunin
að fórnarkostnaður þess að ráðast í gerð
Kárahnjúkavirkjunar og álvers, eða Noral-
verkefnið, geti orðið meiri en Þjóðhagsstofn-
un reikni með í skýrslu sinni vegna álversins.
Þjóðhagslegur ábati af verkefninu geti því
orðið minni.
Að mati Hagfræðistofnunar er óvíst að sú
forsenda standist að fjármál hins opinbera
batni um allt að 0,5% af landsframleiðslu með
auknum tekjum umfram útgjöld. Íslenskum
stjórnvöldum hafi gengið „afar illa að hemja
útgjöld á góðæristímum“ og oftar en ekki
hafi raunin orðið sú að útgjöld hafi vaxið í
takt við tekjurnar. „Fari svo að fjármála-
legan aga bresti hjá stjórnvöldum er hætt við
að verðbólga verði meiri en ráð er fyrir gert.
Þó verður að hafa þann fyrirvara að meg-
inmarkmið Seðlabankans er að halda verð-
bólgu innan tiltekinna marka,“ eins og segir í
álitinu.
Í niðurstöðum sérfræðiálitsins um mats-
skýrsluna segir meðal annars: „Skýrsluhöf-
undar gera allajafna ekki ráð fyrir að neitt
annað gæti komið í stað virkjunar og álvers á
Austurlandi og að Noral-verkefnið muni hafa
verulega jákvæð áhrif á samfélag og efna-
hagslíf svæðisins. Þetta mat hlýtur að teljast
nokkur einföldun þar eð vafalítið yrði mikill
þrýstingur á stjórnvöld og sveitastjórnir að
grípa til annarra úrræða.“
Beita þarf fleiri tækjum
til að kæla hagkerfið
Hagfræðistofnunin telur að betur hefði
mátt fjalla um hvaða áhrif virkjunin myndi
hafa á samkeppnisgreinar á Austurlandi, og
þá einkum úr hvaða störfum þeir heimamenn
ganga sem fengju störf við byggingu virkj-
unarinnar. Einnig hefði mátt kanna betur
byggðaáhrif framkvæmdanna, bæði innan
fjórðungsins og annars staðar á landinu. Gert
sé ráð fyrir að lítil ástæða sé fyrir Austfirð-
inga að óttast „timburmenn“ þegar fram-
kvæmdirnar yrðu afstaðnar. Stofnunin telur
að hér hafi verið rétt að staldra við og velta
fyrir sér hvaða áhrif sá samdráttur, sem
óhjákvæmilega yrði að framkvæmdum lokn-
um, muni hafa á austfirskt atvinnulíf. Þá seg-
ir ennfremur í niðurstöðunum:
„Áætluð áhrif Noral-verkefnisins ráðast að
verulegu leyti af því hvernig efnahagsástand
í landinu verður þegar framkvæmdir hefjast
og þurfa stjórnvöld því að móta stefnu sem
tryggir stöðugleika og dregur úr verðhækk-
unum áður en verkefninu verður hrint í
framkvæmd. Að auki verða stjórnvöld að
vera búin að ákveða til hvaða aðgerða skuli
gripið á framkvæmdatímanum til að freista
þess að stemma stigu við vaxandi verðbólgu
og þenslu. Í skýrslu Þjóðhagsstofnunar er
talið ólíklegt að eingöngu verði hægt að ná
þessum markmiðum með því að skera niður
opinberar framkvæmdir, þar eð þær fram-
kvæmdir vegi hlutfallslega létt miðað við um-
fang Noral-verkefnisins. Til að kæla hag-
kerfið verður því líklega nauðsynlegt að beita
fleiri hagstjórnartækjum.“
Sérfræðiálit Hagfræðistofnunar HÍ vegna álvers og virkjunar á Austurlandi
Fórnarkostnaður
gæti orðið meiri
og ábati minni
ELDUR kom upp í litlu timb-
urhúsi við Austurgötu í Hafn-
arfirði aðfaranótt laugardags.
Miklar skemmdir urðu á
innbúi hússins einkum vegna
hita og reyks. Slökkvilið höf-
uðborgarsvæðisins fékk til-
kynningu um brunann á þriðja
tímanum um nóttina. Þegar að
var komið logaði eldur í rúmi
og sófa og myndaðist við það
mikill reykur. Húsið var
mannlaust. Greiðlega gekk að
slökkva eldinn. Eldsupptök
eru ókunn.
Reyk-
skemmdir
á innbúi
DRÖG að gjaldskrá fyrir leyfi og
eftirlit með tóbakssölu voru sam-
þykkt með þremur atkvæðum gegn
einu á fundi umhverfis- og heil-
brigðisnefndar Reykjavíkur á
fimmtudag. Tveir nefndarmenn
sátu hjá.
Í drögunum er lagt til að gjald
fyrir hvert nýtt tóbaksleyfi verði
12.500 krónur og sama upphæð
skuli greidd fyrir eftirlit með söl-
unni.
Hrannar B. Arnarsson, formaður
umhverfis- og heilbrigðisnefndar,
segir nefndina ekki gera ráð fyrir
að þörf sé á sérstöku eftirliti vegna
sölustaða þar sem flestir hafi þegar
veitinga- eða rekstrarleyfi. „Þá yrði
eftirlit þeirra staða unnið innan
þess ramma og því þyrfti ekki að
rukka staðina um eftirlitsgjöld
nema í kjölfar kvartana eða slíks,“
sagði Hrannar. „Það er því ekki um
neina sjálfkrafa árlega innheimtu að
ræða eða neitt í þá veru þar sem við
höfum ekki heimild til að innheimta
nema það sem nemur kostnaði við
það eftirlit sem farið er í.“
Samtök ferðaþjónustunnar og
Samtök atvinnulífsins báru fram
mótbárur við drögum gjaldskrár-
innar þar sem Samtök ferðaþjónust-
unnar óskuðu eftir að ekkert gjald
yrði innheimt og Samtök atvinnu-
lífsins sem óskuðu eftir að lægri
upphæð yrði ákveðin. „Við teljum
ekki unnt að verða við þessum ósk-
um. Upphæðin er ákveðin á grund-
velli þess sem við teljum að þurfi að
leggja í vinnu við útgáfu hvers leyfis
og þetta er beini kostnaðurinn sem
er því samfara,“sagði Hrannar.
Umhverfis- og heilbrigðisnefnd
Reykjavíkur afgreiddi eins og fyrr
segir drögin á fimmtudag en þau
fara næst í gegnum tvær umræður í
borgarstjórn. Í millitíðinni fer sam-
þykktin fyrir sameiginlega nefnd
ríkis, aðila úr atvinnulífinu og
sveitastjórnarmanna þar sem farið
verður yfir forsendur gjaldskrárinn-
ar.
Gjald fyrir tóbaks-
leyfi 12.500 krónur
DREIFING kjúklinga frá ali-
fuglabúi Reykjagarðs á Ásmundar-
stöðum í Rangárvallasýslu var stöðv-
uð af landbúnaðarráðuneytinu á
föstudag. Mun salmonella hafa fund-
ist í nokkrum sýnum frá búinu við
slátrun í alifuglasláturhúsi fyrirtæk-
isins á Hellu 25. og 27. júní. Ekki er
talið útilokað að sýkt kjöt hafi komist
á markað.
Í fréttatilkynningu frá landbúnað-
arráðuneytinu segir, að sýni sem
tekin voru meðan á eldi stóð hafi öll
verið neikvæð og því ekki hægt að
koma í veg fyrir að hugsanlega
mengaðir kjúklingar færu á markað.
Hluti kjöts fyrrnefnda sláturdaga
var frystur og hefur í samráði við
fyrirtækið verið settur í dreifingar-
bann. Vegna hraðrar umsetningar á
fersku kjúklingakjöti er ekki talið að
mengaðar afurðir séu á markaði í
dag. Í samræmi við reglur um eldi og
heilbrigði sláturdýra hefur landbún-
aðarráðuneytið, að tillögu yfir-
dýralæknis, sett bann á alla frekari
dreifingu kjúklingaafurða frá Ás-
mundarstöðum, meðan á rannsókn á
orsökum þessarar mengunar stend-
ur. Fyrirtækið hefur einnig eldishús
á öðrum stöðum og hafa afurðir það-
an ekki verið stöðvaðar, enda engar
vísbendingar um salmonellumengun
þar.
Samkvæmt upplýsingum sótt-
varnalæknis hafa engar vísbending-
ar borist um að fólk hafi veikst af
völdum þessara kjúklinga og al-
mennt hafa mjög fáir veikst að und-
anförnu af völdum salmonellu og
campbylobacter af innlendum upp-
runa.
Landbúnaðarráðuneytið vekur at-
hygli á að náðst hefur góður árangur
í íslenskri kjúklingarækt við að úti-
loka, eins og kostur er, bæði salmon-
ellu og campylobacter mengun í af-
urðunum. Ráðuneytið segir óhætt að
fullyrða að sá árangur sé með því
besta sem gerist í heiminum, þar
sem kjúklingaræktun sæti meira eft-
irliti en önnur alidýraræktun við
uppeldi og slátrun og auðvelt sé að
rekja hvert afurðir hafa verið seldar.
Þrátt fyrir góða stöðu og þetta mikla
eftirlit er þó ekki hægt að útiloka að
tilfelli sem þessi komi upp að sögn
Halldórs Runólfssonar, yfirdýra-
læknis. Því eru neytendur beðnir um
að sýna fyllstu aðgæðslu við eldun.
Dreifing kjúk-
linga stöðvuð
Salmonella greinist í sláturhúsi
Reykjagarðs á Hellu
FLÆKINGSFIÐRILDI eru árvissir
sumargestir á Íslandi en fjöldi
þeirra og tegundir fara eftir veðr-
áttu. Skordýrafræðingar álíta að
innlendar fiðrildategundir séu tæp-
lega 60 en hins vegar hafa alls 120
tegundir fiðrilda sést á Íslandi.
Þær tegundir sem bætast við inn-
lendu fiðrildin eru svo kölluð
flökkufiðrildi, 30 tegundir, og inn-
fluttar tegundir sem berast hingað
með matvöru eða plöntum, alls 32.
Flökkufiðrildin koma fljúgandi
þöndum vængjum til Íslands en til
að þau komist hingað þarf að gefa
hlýja suðaustanátt og örlítinn loft-
raka. Þau fljúga af sjálfsdáðum en
vindurinn ræður stefnu og hraða.
Flökkufiðrildin berast oftast hingað
til lands síðsumars og geta lifað
töluvert lengi ef tíðin er góð.
Félagarnir Gestur Jónsson og
Andri Dagur Sævarsson, 12 ára,
voru að leika sér á hjólabrettum við
Grímsbæ í veðurblíðunni á þriðju-
dag þegar þeir komu auga á óvenju
stórt og fallegt fiðrildi. „Við höfum
bara séð svona stór fiðrildi í útlönd-
um en aldrei á Íslandi,“ sagði Andri
Dagur spurður um fenginn sem er
vel geymdur í lokaðri krukku. Fiðr-
ildafangararnir segja það hafa verið
lítið mál að ná fiðrildinu, „við náðum
að góma það í samlokubréf og sett-
um það síðan í krukku – við náðum
því sko í einni tilraun,“ sagði Gestur.
Strákarnir sögðust aðspurðir ekk-
ert vita hvað þeir ætla að gera við
fiðrildið fagra en þeir fóðra það á
fíflablöðum og segja því heilsast vel.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Fiðrildafangararnir Gestur og Andri Dagur sýna fenginn.
Félagar á fiðrildaveiðum