Morgunblaðið - 08.07.2001, Page 16

LISTIR
16 SUNNUDAGUR 8. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ er vel til fundið hjá Kjar-
valsstöðum að bjóða Gretari Reyn-
issyni að sýna á einum stað öll þau
verk sem hann hefur sýnt síðan árið
1997 í mismunandi sýningarsölum í
Reykjavík, og tvö ný verk að auki.
Hér er um óvenju heilsteypta sýn-
ingu að ræða þar sem öll verk sýn-
ingarinnar eru í rökréttu samhengi
hvert við annað enda eru þau öll að
fást við það sama; að myndgera tím-
ann á mismunandi hátt.
Tímann þekkja allir enda er tím-
inn og sá einstaki eiginleiki hans að
líða stjórnlaust áfram, nokkuð sem
við glímum öll við hvert á sinn hátt.
Myndlistarmenn þekkja allir tíma-
hugtakið og hjá þeim birtist tíminn í
ólíkum myndum; tíminn til að búa til
myndlist er ekki nógur, tíminn til að
búa til myndlist er of mikill, tíminn
mun leiða í ljós hvort að viðkomandi
myndlistarmaður hlýtur verðskuld-
aða viðurkenningu og tíminn af-
greiðir sköpunarverk annarra sem
fánýtt rusl sem samtíminn ofmetur.
Þannig fer tíminn með menn og
menn með tímann. Eitthvað af
þessu síðasttalda gæti sjálfsagt átt
við Gretar Reynisson en hann er
myndlistarmaður sem hefur tekið
meðvitaða ákvörðun um að ganga til
móts við tímann og beisla hann í
sinni listsköpun. Í því samhengi
verður þeim sem til þekkja í
myndlistarheiminum óhjákvæmi-
lega hugsað til Japanans On Kaw-
ara og Íslendinganna Ómars Smára
Kristinssonar og Birgis Arnar
Thoroddsen svo dæmi séu tekin en
allir hafa þeir unnið í sama anda og
Gretar Reynisson gerir – skrásetn-
ingu daganna á sjálfsævisögulegan
máta. On skrásetur daga sem hann
lifir, leiðir sem hann fer og fólk sem
hann hittir, þennan daginn eða hinn,
Ómar Smári teiknar myndir af blöð-
um sem hann les, myndum sem
hann skoðar og skráir drauma sem
hann dreymir og Birgir Örn semur
lag upp á sérhvern dag og leyfir
gestum á sýningu að hlusta á alla
tónlist sem hann hefur keypt um
ævina, í einu. Gretar gerir þetta á
sinn hátt, sýnir okkur m.a. blýants-
teikningar á MDF-platta sem hann
skiptir upp í flokkana dagsplatta,
vikuplatta, mánaðarplatta og árs-
platta sem á þá við hve langan tíma
tók að gera hvern platta. Plattarnir
sem hann teiknar á eru misstórir til
að undirstrika tímann sem teikn-
ingin tók. Þessi hluti sýningarinnar
er veikasti hlekkurinn í annars
skýrri hugmyndafræði sýningarinn-
ar og verður að vissu leyti til þess
að afvegaleiða áhorfandann. Ástæð-
an er sú að teikningarnar eru allar
mismunandi, ýmist hlutbundnar eða
óhlutbundnar og svo virðist sem
listamaðurinn leitist þarna við að
setja fram listræna tjáningu innan
hvers platta á meðan öll önnur verk
á sýningunni þjóna heildarhug-
myndafræði sýningarinnar með því
að vera vélræn, köld og „minimal-
ísk“ á allan hátt. Hér á ég við verkin
52 handklæði sem Gretar þurrkaði
sér á á síðasta ári og geyma tilheyr-
andi líkamsvessa listamannsins, 365
för eftir kaffibolla, 365 hvít, ílöng og
dálítið sérkennileg brauð sem minna
á brauðstangir frá Dominos pítsum
og sjálfsmyndir þar sem myndlist-
armaðurinn krumpar blaðið ofan á
andlit sitt og nuddar svo blýants-
dufti yfir.
Uppsetning sýningarinnar er
mjög vönduð og miðrými Kjarvals-
staða hentar vel undir verkin ef litið
er framhjá ónæði af völdum tónlist-
ar og tals frá sýningu í næsta sal og
því að rýmið er opið í báða enda.
Ég veit ekki hvort að Gretar hef-
ur hér fundið fjölina sína til æviloka,
þ.e. skrásetningu tímans og eigin
lífs, en ef svo er verður spennandi
að fylgjast með. Sýningin er góð að
því leyti að hún fær mann til að líta í
eigin barm og skoða hvað maður er
að nota tímann sinn í og minnir okk-
ur á hve dýrmætur hann er. Sömu-
leiðis vona ég að sýningin hafi þau
áhrif á fólk að það sjái að endur-
teknar athafnir hversdagslífsins
geta orðið að listrænum gjörningi ef
menn temja sér listrænt hugarfar
en slíkt er öllum frjálst að gera þó
þeir hafi ekki gengið í myndlistar-
skóla.
Óhætt er að blaða í gegnum
teikningarnar á plöttunum, skoða
„kaffidagbækurnar“ og fleiri verk
og hvet ég fólk hér með til þess að
gera það og komast þannig í nánara
samband við listamanninn og hans
horfna tíma.
Að ná taki á tímanum
MYNDLIST
L i s t a s a f n R e y k j a v í k -
u r , K j a r v a l s s t a ð i r
Opið frá kl. 11-17. Til 19. ágúst.
HUGMYNDAFRÆÐI
GRETAR REYNISSON
12 kaffidagbækur, með 365 kaffi-
förum, eitt á dag, 1/1. 31.12 1999.
Þóroddur Bjarnason
 ÞÓRODDUR Bjarnason er nýr
myndlistargagnrýnandi við Morg-
unblaðið.
Þóroddur er fæddur árið 1970.
Hann lauk stúdentsprófi frá Fjöl-
brautaskóla Vest-
urlands, námi frá
Myndlista- og
handíðaskóla Ís-
lands árið 1996
og CCA í Japan
árið 1998. Þór-
oddur hefur verið
starfandi mynd-
listarmaður frá
árinu 1996 og
haldið einkasýn-
ingar og tekið þátt í fjölda samsýn-
inga hérlendis og erlendis. Þóroddur
var blaðamaður á Morgunblaðinu
frá 1995-99. Hann starfar nú á Aug-
lýsingastofunni Hvíta húsinu.
Þóroddur er kvæntur Írisi Stef-
ánsdóttur og eiga þau tvö börn,
Styrkár og Lailu.
 ANNA Sigríður Einarsdóttir
hefur skrifað myndlistargagnrýni í
Morgunblaðið frá áramótum.
Anna Sigríður er fædd árið 1970.
Hún lauk stúdensprófi frá Mennta-
skólanum við
Sund 1990, út-
skrifaðist með
BA-próf í Lista-
sögu og listfræði
frá University of
Essex 1994, með
MA-próf í mið-
aldahandritum
frá Courtauld
Institute í Lond-
on 1996 og lauk
námi í hagnýtri fjölmiðlun frá Há-
skóla Íslands 1999.
Hún starfaði við útgáfu MacMill-
an’s Dictionary of Art 1994–1995,
hjá forngripasölunni Spink & son í
London 1996–1997 og átti sæti í
stjórn Menningarnætur árið 1998.
Anna Sigríður hefur starfað hjá
Morgunblaðinu frá því árið 1999,
fyrst sem blaðamaður og nú við út-
litshönnun og þróunarvinnu.
Nýir mynd-
listargagn-
rýnendur
Anna Sigríður
Einarsdóttir
Þóroddur
Bjarnason
ÞJÓÐLAGAHÁTÍÐ verður haldin í
annað sinn á Siglufirði dagana 10. –
15. júlí. Hátíðin verður með svipuðu
sniði og í fyrrasumar, er hún var
haldin í fyrsta sinn. Boðið verður upp
á tíu námskeið, bæði fyrir börn og
fullorðna, en auk þess verða tón-
leikar og aðrar uppákomur á hverj-
um degi. Á miðvikudagskvöld verður
lygavaka í bræðsluminjasafninu
Gránu, þar sem helstu lygalaupar
norðan heiða segja sögur, kveðnar
verða vísur og sunginn fjöldasöngur.
Kennarar á námskeiðum eru bæði
innlendir og erlendir. Poul Høxbro
og Miriam Andersen frá Danmörku
kenna miðaldadansa og miðalda-
söngva og Kristín Valsdóttir verður
með námskeið einkum ætlað grunn-
skólakennurum þar sem hún sýnir hvernig nýta
má þjóðlög, þulur og kvæði í almennu skólastarfi.
Hægt að læra að kveða
Gunnsteinn Ólafsson kennir kórstjórum að fást
við þjóðlagaútsetningar fyrir barnakóra og bland-
aða kóra og Steindór Andersen kvæðamaður, sem
hefur vakið athygli fyrir kveðskap við undirleik
hljómsveitarinnar Sigur Rósar, leiðbeinir um
rímnakveðskap.
Námskeiðin verða ekki eingöngu tónlistarlegs
eðlis heldur verður einnig kennt gamalt handverk
og stunduð útivera. Þorgerður Hlöðversdóttir
mun kenna jurtalitun og feðgarnir Davíð Jóhann-
esson og Karl Davíðsson frá Egilsstöðum sýna
gerð víravirkis íslenska þjóðbúningsins. Þá verður
sýning á íslenska þjóðbúningnum og handverki
sem tengist honum.
Þeir, sem vilja njóta útiveru og fræðast um sögu
og náttúru Siglufjarðar, geta slegist í för með Val-
garði Egilssyni en hann er gjörkunnugur á þess-
um slóðum.
Leikir og leiklist
fyrir börnin
Mikil áhersla er lögð á að þátttakendur á Þjóð-
lagahátíðinni taki börn sín með og því verður boðið
upp á tvenns konar námskeið fyrir börn, þeim að
kostnaðarlausu. Leiklistarnámskeið verður fyrir
börn 10 – 12 ára í umsjá Theodórs Júlíussonar
leikara og síðan verður leikjanámskeið fyrir 9 ára
og yngri. Fjölbreyttir tónleikar verða á hátíðinni.
Hátíðina setur þjóðlagahópurinn Embla og nor-
ræni dúettinn Alba sem sérhæfir sig í miðalda-
tónlist leikur einnig á hátíðinni. Þá
spinna Sigurður Flosason saxófón-
leikari og Gunnar Gunnarsson org-
anisti út frá fornum sálmalögum,
Sláttukvintettinn flytur þjóðlagaút-
setningar eftir Jórunni Viðar og
fleiri og nemendur á tónlistarnám-
skeiðum sýna afrakstur námsins á
þrennum tónleikum. Sérstakir há-
tíðartónleikar verða í íþróttahúsinu
laugardaginn 14. júlí að ógleymdri
þjóðlagamessu daginn eftir.
Grundvöllur fyrir hátíð árlega
Gunnsteinn Ólafsson fram-
kvæmdastjóri Þjóðlagahátíðarinnar
segir forsögu hátíðarinnar þá að árið
1998 hafi verið haldin þjóðlagahátíð
á Akureyri. „Ætlunin var að halda
aðra hátíð tveimur árum seinna í Kópavogi en ekk-
ert gat orðið af því. Þegar við stofnuðum Félag um
Þjóðlagasetur Bjarna Þorsteinssonar á Siglufirði
haustið 1999 var þess farið á leit við félagið að
haldin yrði þjóðlagahátíð fyrir norðan enda hafði
bærinn lýst yfir áhuga sínum á að halda minningu
Bjarna Þorsteinssonar þjóðlagasafnara og prests
á Siglufirði í heiðri með slíkum hætti.“ Gunnsteinn
segir hátíðina í fyrra hafa gengið mjög vel. „Við
ákváðum þá strax að halda hátíðina aftur nú. Að-
sókn að námskeiðum er svipuð nú og í fyrra og ég
vona að aðsókn að tónleikum verði ekki síðri. Ef
þetta tekst getum við sýnt fram á að það sé grund-
völlur fyrir því að halda svona hátíð árlega.“
Lygasögur á undanhaldi
Gunnsteinn segir bæjarbúa á Siglufirði taka
mjög mikinn þátt í hátíðinni og að helmingur þátt-
takenda á námskeiðum séu bæjarbúar. „Siglu-
fjörður er vel í sveit settur. Þar eru bæði til marg-
ar þjóðsögur og sagnir; náttúran er mjög falleg og
gönguleiðir skemmtilegar. Við bjóðum upp á nám-
skeið sem sameinar allt þetta. Upphaflega hélt ég
að svona útivistarnámskeið myndi henta mökum
þeirra sem sæktu önnur námskeið en mér til mik-
illar ánægju og undrunar verða það mest Siglfirð-
ingar sem sækja það. Siglfirðingar vilja fræðast
um umhverfi sitt. Annars er það yfirlýst markmið
félagsins okkar að einblína ekki aðeins á tónlistina
heldur einnig á fleiri þætti þjóðlegrar menningar
og sérstaklega það sem á undir högg að sækja. Ég
bendi sérstaklega á lygavökuna; þeirri þjóðlegu
mennt að segja skreytisögur hefur farið aftur.“
Gunnsteinn segist hafa mikinn áhuga á sam-
starfi við fleiri í þjóðlega geiranum og bjóða fleir-
um að halda sjálfstæð námskeið á næstu hátíðum.
„Við erum opin fyrir því að gera Þjóðlagahátíðina
á Siglufirði að opnum vettvangi þeirra sem vilja
rækta íslenska menningu.“ Siglufjarðarbær hefur
sýnt hátíðinni mikinn velvilja og stórhug að sögn
Gunnsteins. „Þetta er ekki stórt bæjarfélag. Samt
hefur bærinn veitt okkur öflugan fjárstuðning til
að kaupa hús Bjarna Þorsteinssonar undir Þjóð-
lagasetrið og bærinn hefur einnig styrkt Þjóð-
lagahátíðina bæði í fyrra og núna. Siglufjörður er
orðinn heimili íslenska þjóðlagsins. Auk þess vilj-
um við vekja athygli á því að við eigum ákveðin
verðmæti í sögu okkar og menningu sem eru alveg
þess virði að þeim sé gaumur gefinn.“
Námskeiðin kosta kr. 10.000 og aðgangur að
tónleikum kr. 1000. Hægt er að fá sérstök afslátt-
arkort á alla viðburði hátíðarinnar. Barnanám-
skeiðin eru ókeypis fyrir börn þátttakenda. Hátíð-
in er haldin með tilstyrk menningarborgarsjóðs,
Siglufjarðarbæjar og menntamálaráðuneytisins.
Nánari upplýsingar eru á heimasíðu hátíðarinnar
á www.siglo.is/festival2001.
Þjóðlagahátíð á Siglufirði hefst næstkomandi þriðjudag
Morgunblaðið/Einar Falur Ingólfsson
Síldarminjasafnið á Siglufirði. Saltað verður
á planinu á Þjóðlagahátíðinni.
„Vettvangur þeirra sem vilja
rækta þjóðlega menningu“
Gunnsteinn
Ólafsson
Í BORÐSTOFU Hússins á Eyrar-
bakka stendur yfir sýningin Tikk
tikk Takk takk – frá Bakkaúrum til
Borgundarhólmsklukku.
Á sýningunni gefur að líta gamlar
klukkur og gömul úr í eigu safnanna
á Eyrarbakka, s.s. vasaúr, arm-
bandsúr, úrfestar og gamla skips-
klukku. Sýningin er opin á af-
greiðslutíma safnanna á Eyrarbakka
kl. 10–18 alla daga vikunnar og
stendur fram á haust.
Gamlar
klukkur í
Húsinu
 KIRKJURITIÐ er komið út.
Dr. Sólveig Anna Bóasdóttir tek-
ur fyrir hefðbundna sýn kristinnar
siðfræði á kynlíf og kynferði og
gagnrýnir hana útfrá sjónarhóli
kristinna femínista. Fjallað er um
hin ýmsu verkefni kirkjunnar á sviði
sálgæslu í greinum eftir sr. Braga
Skúlason, Má Viðar Másson sálfræð-
ing og Einar Arnalds rithöfund. Þá
er grein eftir Þorkel Ágúst Ótt-
arsson um upphaf og endi spá-
kvenna í Gamla testamentinu og við-
tal við dr. Einar Sigurbjörnsson um
Kristilegan barnalærdóm Helga
Hálfdanarsonar sem kom út í lær-
dómsritröð bókmenntafélagsins sl.
haust. Þá er í ritinu ritdómur dr.
Sigurjóns Árna Eyjólfssonar um rit-
verkið Kristni á Íslandi sem Alþingi
Íslendinga gaf út vorið 2000.
Útgefandi er Prestafélag Íslands.
Ritstjóri Kirkjuritsins er sr. Kristín
Þórunn Tómasdóttir. Kirkjuritið
kemur út þrisvar á ári og fæst í
Kirkjuhúsinu, Laugavegi 31,
Reykjavík.
Rit
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦