Morgunblaðið - 05.10.2001, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 5. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SKIPTAR skoðanir
voru um fjárlagafrum-
varp fyrir árið 2002,
sem Geir H. Haarde
fjármálaráðherra
mælti fyrir á Alþingi í
gær. Fyrsta umferð
umræðna um frum-
varpið fór þá fram og
tóku fjölmargir þing-
menn úr öllum flokk-
um þátt í umræðunum.
Ræðumenn gerðu ým-
ist einstök atriði frum-
varpsins eða heildar-
áhrif þess að
umtalsefni, en nokk-
urn svip setti á um-
ræðuna sú gagnrýni
sem leiðtogar stjórnar-
andstöðunnar höfðu
áður látið í ljós og við-
vék forsendum þess.
Einkum snýr sú gagn-
rýni að því að ekki hafi
að þessu sinni við gerð
fjárlagafrumvarpsins
verið stuðst við spár
Þjóðhagsstofnunar
heldur áætlanir fjár-
málaráðuneytisins
sjálfs. Kom til nokkurra hnútu-
kasta milli fjármálaráðherra og
formanns Samfylkingarinnar
vegna þessa við upphaf umræðunn-
ar í gærmorgun og snerust þær
umræður að nokkru um það, hvor
þeirra skuldaði hinum afsökunar-
beiðni.
Frumvarpið endurspeglar
breytta stöðu efnahagsmála
Fjármálaráðherra gerði í máli
sínu grein fyrir megináherslum
ríkisstjórnarinnar í efnahags- og
ríkisfjármálum eins og þær birtast
í frumvarpinu. Auk þess gerði
hann grein fyrir helstu efnisatrið-
um frumvarpsins og þeim forsend-
um sem það byggist á. Fór hann
hins vegar ekki í einstakar fjárveit-
ingar í frumvarpinu.
„Fjárlagafrumvarpið fyrir árið
2002 endurspeglar að mörgu leyti
breytta stöðu efnahagsmála,“ sagði
Geir. „Eftir kröftuga efnahagsupp-
sveiflu síðustu ár hefur hagkerfið
færst nær jafnvægi á nýjan leik.
Verulega hefur dregið úr innlendri
eftirspurn og viðskiptahalli minnk-
ar óðfluga. Einnig eru horfur á að
verulega dragi úr verðbólgu á
næstunni. Í kjölfarið hefur hag-
vöxtur minnkað. Þessi þróun leiðir
óhjákvæmilega til minni tekjuauka
hjá ríkissjóði. Við þessar aðstæður
er eðlilegt að afgangur á ríkissjóði
verði minni en verið hefur á und-
anförnum árum. Hins vegar er afar
mikilvægt að áfram verði fylgt að-
haldssamri stefnu í ríkisfjármál-
um.“
Fram kom í máli ráðherra að í
fjárlagafrumvarpinu sé gert ráð
fyrir að afgangur á ríkissjóði á
árinu 2002 verði 18,6 milljarðar kr.,
eða sem nemur tæplega 2,5% af
landsframleiðslu. Lánsfjárafgang-
ur verði mun meiri eða rúmlega 41
milljarður kr. samkvæmt frum-
varpinu.
„Þessi niðurstaða er til marks
um þann árangur sem náðst hefur í
stjórn efnahagsmála hér á landi á
undanförnum árum og er í fullu
samræmi við þá meginstefnu rík-
isstjórnarinnar að viðhalda stöðug-
leika, styrkja undirstöðu atvinnu-
lífsins og stuðla að áframhaldandi
lífskjarabót fyrir fólkið í landinu,“
sagði hann ennfremur og bætti við
að reiknað væri með því að hreinar
skuldir ríkisins yrðu komnar niður
í 14% af landsframleiðslu undir lok
næsta árs. Þetta þýddi að í fyr-
irsjáanlegri framtíð mætti gera ráð
fyrir því að ríkið yrði í heildina lán-
veitandi, en ekki skuldari, þótt
vissulega mundi ríkið halda áfram
að gegna hlutverki sínu á lána-
markaði með útgáfu skuldabréfa.
Veigamikil rök
fyrir skattalækkun
„Við þessar aðstæður eru veiga-
mikil rök fyrir því að lækka skatta,
jafnt á fyrirtækjum sem einstak-
lingum. Með skynsamlegum
skattaaðgerðum er hægt að koma í
veg fyrir neikvæða keðjuverkun í
efnahagslífinu og ríkisvaldið getur
þannig verið aflvaki í jákvæðum
viðbrögðum hagkerfisins við niður-
sveiflunni. Ríkisstjórnin hefur því
ákveðið að beita sér fyrir umfangs-
miklum skattkerfisbreytingum
sem munu koma til framkvæmda á
næstu tveimur árum,“ sagði Geir
og vísaði þar til tillagna ríkis-
stjórnarinnar í skattamálum sem
kynntar voru opinberlega á mið-
vikudag og ítarlega hefur verið
greint frá.
Jón Bjarnason (VG) sagði frum-
varpið og boðaðar skattabreyting-
ar vera pólitíska yfirlýsingu í sjálfu
sér. Gagnrýndi hann áform um
lækkun tekjuskatts á fyrirtæki og
um leið hækkun tryggingargjalds,
einkum á þeim forsendum að slíkt
kæmi fyrirtækjum á suðvestur-
horninu til góða en fyrirtækjum á
landsbyggðinni hins vegar illa.
Sagði hann að flest þau fyrirtæki
sem skiluðu verulegum hagnaði nú
um stundir væru í nágrenni höf-
uðborgarinnar og þau mundu njóta
skattalækkunar. Úti á landi, ekki
síst í fiskvinnslunni, mundi hækk-
un tryggingargjalds hafa slæm
áhrif á launagreiðendur og jafnvel
ríða einhverjum fyrirtækjum að
fullu.
Ráðherra svaraði því til að
breytingar á skattkerfinu myndu
vafalaust gagnast öllum á landinu.
Það þyrfti að líta á breytingarnar
sem eina heild og benti hann m.a. á
að eignarskattar á fyrirtæki lækk-
uðu verulegu og þýddu verulega
hagsbót fyrir fyrirtækin.
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, sagði ráðherra
nú þrotinn þeim sannfæringar-
krafti sem hann áður hefði verið
innblásinn af í góðæri síðustu ára.
„Ég verð að segja að í fyrsta
skipti fær fjármálaráðherra full-
komna falleinkunn fyrir þær for-
sendur sem þetta frumvarp bygg-
ist á,“ sagði Össur og rakti síðan
hvernig forsendur frumvarpsins
væru að sínu mati rangar eða gall-
aðar.
„Hvers vegna eru vextir svona
háir hér á landi?“ spurði Össur og
svaraði spurningunni sjálfur á þá
leið að ríkisstjórninni hefði mistek-
ist við stjórn efnahagsmála; mis-
tekist svo hrapallega að Seðla-
bankinn, sem yrði að fara að
verðbólguforsendum þeirra, gæti
ekki lækkað vextina. Sagði hann
ráðherrana vera seka í þessum efn-
um um að mergsjúga íslensk fyr-
irtæki.
Gagnrýndi Össur fjármálaráð-
herra fyrir að biðja um afsökunar-
beiðni frá stjórnarandstöðunni fyr-
ir að hafa bent á rangar forsendur
fyrir frumvarpinu. Afsökunar-
beiðni fyrir að hafa afhjúpað þann
blekkingarleik sem boðið hefði ver-
ið upp á. Fréttatilkynning frá ráðu-
neytinu hefði verið enn ein blekk-
ingin. Sagði hann menn svo ósvífna
í tilraunum sínum til þess að
hrekja gagnrýni stjórnarandstöð-
unnar að þeir sendu frá sér tölur
sem stæðust ekki skoðun.
„Hver á að biðja hvern afsök-
unar?“ spurði Össur og sagðist
þeirrar skoðunar að fjármálaráð-
herra ætti frekar að biðjast afsök-
unar á því að hafa ekki haft kjark
til þess að leggja fram forsendur
fjárlaganna. Vísaði hann einnig til
gagnrýni ýmissa aðila á markaði á
frumvarpið eða framsetningu þess.
Ný spá Þjóðhagsstofnunar
barst of seint
Fjármálaráðherra svaraði gagn-
rýni Össurar fullum hálsi og sagði
„þennan Nostradamus íslenskra
efnahagsmála“ hafa orðið sér til
minnkunar með orðum sínum og
aðdróttunum. Upplýsti hann hins
vegar að talnabálki fjárlagafrum-
varpsins hefði verið lokað 10. sept-
ember sl. og þess vegna hefði verið
stuðst við spá Þjóðhagsstofnunar
frá 4. september, sem m.a. gerði
ráð fyrir 1% hagvexti 2002. Eftir
að bálknum hefði verið lokað hefði
Þjóðhagsstofnun hins vegar sent
nýja spá hinn 14. september, þar
sem m.a. var gert ráð fyrir þjóð-
arframleiðslu upp á -0,3%.
Fjárlagafrumvarp til fyrstu umræðu á Alþingi í gær
Enn deilt um for-
sendur útreikninga
Þingmenn hlustuðu af athygli þegar rætt var um frumvarp til fjárlaga á Alþingi.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Í LEIÐARA Morgunblaðsins í gær
um þrjá sjóði, sem hjónin Bent
Scheving Thorsteinsson og Mar-
garet Ritter Ross Wolfe hafa stofnað
við Háskóla Íslands á tæpu ári, var
rangt farið með nafn móður Bents.
Hið rétta er að Bent er sonur Þor-
steins Scheving Thorsteinssonar og
barnsmóður hans, Guðrúnar Sveins-
dóttur, er síðar giftist Óskari Þórð-
arsyni, barnalækni og fósturföður
Bents. Einn sjóðanna er hins vegar
stofnaður í minningu hjónanna
Bergþóru og Þorsteins Scheving
Thorsteinssonar. Morgunblaðið
biðst afsökunar á þessum mistökum.
Leiðrétting
BOÐI heitir nýtt skilaboða-, öryggis-
og samskiptakerfi sem auðveldað
getur yfirstjórnum björgunarað-
gerða útkall hópa sinna og nota má
einnig til að koma boðum til einstak-
linga sem hópa. Boði er ávöxtur sam-
starfs Símans við Neyðarlínuna og
kynntu fulltrúar þeirra kerfið í gær
ásamt fulltrúum ríkislögreglustjóra,
Slysavarnafélaginu Landsbjörg,
Flugmálastjórn Íslands og Almanna-
varna.
Hugbúnaðarfyrirtækið Grunnur,
dótturfyrirtæki Símans, hefur hann-
að Boða í samstarfi við Símann og
Neyðarlínuna. Grunnur hefur sér-
hæft sig í gerð hugbúnaðar fyrir
notkun með tölvu og síma en með
Boða er bæði notast við Netið og
síma.
Þröstur Brynjólfsson frá lögregl-
unni á Selfossi sagði á blaðamanna-
fundi að boðun sveita til björgunar-
aðgerða hefði verið sífellt
umfjöllunarefni yfirstjórna björgun-
armála og sagði hann þetta nýja kerfi
byltingu í þessum efnum. Galli við
fyrri boðkerfi hefði verið sá að þau
væru ekki gagnvirk, yfirstjórnir
hefðu ekki fengið upplýsingar um
hvort skilaboð hefðu náð til manna og
hvort þeir myndu skila sér til að-
gerða. Með nýja kerfinu sagði hann
unnt að senda talskilaboð í allar gerð-
ir síma. Þegar menn svöruðu gætu
þeir svarað ákveðnum spurningum
og þar með gefið til kynna hvort þeir
gætu mætt og þá jafnvel hversu
skjótt. Sendandi skilaboðanna fær
með öðrum orðum yfirlit yfir hverjir
hafa fengið boðin og kvittun fyrir að á
þau hafi verið hlustað.
Stefnt er að því hjá Neyðarlínunni
að taka kerfið í notkun á næstu mán-
uðum. Er nú unnið að því í samráði
við Slysavarnafélagið Landsbjörg að
skilgreina útkallshópa og fleiri aðila
en Neyðarlínan hefur tekið að sér
samræmda boðun flestra viðbragðs-
aðila um land. Aðilar að gagnagrunn-
inum sem munu njóta aðgangs að
Boða eru Flugmálastjórn, samgöngu-
ráðuneytið, Almannavarnir, ríkislög-
reglustjóri, Slysavarnafélagið Lands-
björg, Slökkvilið og almannavarnir
höfuðborgarsvæðisins, Rauði kross
Íslands, Landsvirkjun, Ísal, Slökkvi-
liðið á Keflavíkurflugvelli, Landhelg-
isgæslan, Brunamálastofnun og
Neyðarlínan.
Sameiginlegt boðunarkerfi þessara
aðila á að innihalda viðbragðsáætlan-
ir þeirra sem verða hluti af landsupp-
lýsingakerfi Neyðarlínunnar.
Þórarinn V. Þórarinsson, forstjóri
Símans, segir mögulegt að selja bún-
aðinn til annarra landa og verður
kerfið kynnt fyrir erlendum símafyr-
irtækjum á næstunni. Þjónusta Boða
er gjaldfrjáls til 15. október. Fram
kom á fundinum að þótt Boði væri í
senn útkalls- og samskiptakerfi fyrir
björgunarsveitir gætu einstaklingar
og hópar notað kerfið til að minna á
sauma- og spilaklúbba, boða fundi,
tíma hjá lækni og svo framvegis. Ef
senda á einum skilaboð er nóg að
hringja í ákveðið símanúmer en eigi
að senda talskilaboð til margra þarf
að fara inn á heimasíðu Símans og
skrá sig sem notanda. Aðeins við-
skiptavinir Símans geta notað Boða
en hægt er að senda skilaboð til við-
skiptavina annarra símafyrirtækja.
Morgunblaðið/Þorkell
Þröstur Brynjólfsson frá lögreglunni á Selfossi (t.v.) og Þórarinn V.
Þórarinsson, forstjóri Símans, voru meðal þeirra sem kynntu Boða.
Nýtt skilaboðakerfi
fyrir björgunar-
sveitir og almenning
MJÖG hefur dregið úr skjálftavirkni
í Öxarfirði, að sögn Gunnars B. Guð-
mundssonar, jarðeðlisfræðings á
Veðurstofu Íslands. Fyrir tveimur
vikum fóru skjálftar allt upp í 4 á
Richter, en segir hann að síðustu
daga hafi þeir stærstu verið um 2 á
Richter. Nú eru um 20 skjálftar á
sólarhring, en þegar mest var voru
þeir allt upp í 200 á sólarhring.
Gunnar segir að mest hafi virknin
verið frá miðjum september til loka
mánaðarins. Verulega hafi dregið úr
skjálftavirkni frá mánaðamótum.
Hann segir að skjálftahrinan virðist
vera búin í bili þó að ekki sé hægt að
segja fyrir um hvað geti gerst
þarna.
Gunnar segir það óvenjulegt að
skjálftarnir eiga allir upptök á sama
svæði, eða um 12 kílómetra vestsuð-
vestur af Kópaskeri.
Skjálftahrinan
í rénun
JEPPABIFREIÐ er mikið skemmd
eða jafnvel ónýt eftir að ökumaður
hennar missti stjórn á henni í hálku á
Þjóðvegi 1 við Kröfluafleggjara í
gærmorgun. Ökumaður hlaut skurð
á enni og fékk aðhlynningu á Heilsu-
gæslunni í Reykjahlíð. Talið er að
bifreiðin hafi farið 2-3 veltur.
Fór út af í hálku
VARÐSKIP Landhelgisgæslunnar
færði fiskiskipið Þorstein EA 810 frá
Akureyri til hafnar á Ísafirði í fyrri-
nótt vegna gruns um fiskveiðibrot
með því að hafa verið á síldveiðum
með flotvörpu án leyfa. Skipið var
tekið að veiðum um 45 sjómílur vest-
ur af Straumnesi og kom með skipið
til hafnar um kl. 4 í fyrrinótt. Sýslu-
maðurinn á Ísafirði tók málið til
rannsóknar og hófust yfirheyrslur
yfir skipstjóranum í gærmorgun.
Grunur um
meint fisk-
veiðibrot
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦