Morgunblaðið - 05.10.2001, Qupperneq 39

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. OKTÓBER 2001 39
Á HVERFISGÖTU
47 í Reykjavík rekur
Rauði krossinn athvarf
fyrir geðfatlaða, Vin.
Þar geta þeir m.a. feng-
ið að borða gegn vægu
gjaldi og aðstoð við
ýmsar athafnir daglegs
lífs.
Mikilvægastur er þó,
að mati undirritaðs, sá
félagslegi styrkur sem
gestirnir hafa hver af
öðrum og samskiptum
við starfsmenn, sem
tala ekki niður til
þeirra, heldur koma
fram við skjólstæðinga
sem jafningja, hvetja þá
og virkja hæfileika hvers og eins hon-
um sjálfum og heildinni til hagsbóta.
Sá sem þetta skrifar fór að nýta sér
þessa þjónustu fyrir u.þ.b. 2 árum og
í lífi hans reyndist starfsemin sann-
arlega vera vin í félagslegri eyði-
mörk. Oft var hann búinn að ganga
fram hjá húsinu áður en hann áræddi
að fara inn, en móttökurnar voru
yndislegar.
Geðsjúkdómum fylgir oft mikil fé-
lagsleg einangrun. Fólk
skammast sín fyrir
veikindin og dregur sig
inn í skel sína.
Starfsemi Geðhjálp-
ar og Vinjar varð til
þess að undirritaður
kom úr felum og gerði
sér grein fyrir því að
ástæðulaust var að
skammast sín fyrir geð-
fötlun fremur en annars
konar fötlun eða veik-
indi.
Það undarlega gerð-
ist að umhverfið tók
þessu undantekningar-
laust mjög vel. Þeir for-
dómar sem ég bjóst við
að mæta reyndust ekki vera fyrir
hendi. Sjálfsmyndin styrktist öll,
streita minnkaði og andleg og líkam-
leg líðan batnaði.
Geðfatlaðir hafa sömu þarfir og
aðrir. Þeir þurfa t.d. að lyfta sér upp
öðru hvoru eins og annað fólk.
Í Vin er rekið ferðafélag gesta og
starfsmanna, Víðsýn, sem skipulegg-
ur ódýrar ferðir innanlands og stutt-
ar ferðir til útlanda.
Geðfatlaðir eiga oft erfitt með að
ferðast. Ekki vegna veikinda sinna
heldur félagslegra aðstæðna. Ætt-
ingjar eru oft ekki til staðar til að
ferðast með og erfitt er að kaupa al-
mennar ferðir vegna kostnaðar, en þó
fyrst og fremst vegna þess að fyrsta
spurningin frá ókunnugum sessu-
nauti í slíkum ferðum er yfirleitt:
„Hvað starfar þú?“
Það er sannfæring undirritaðs að
öflug félagsleg starfsemi í þágu geð-
sjúkra feli ekki aðeins í sér bætta líð-
an heldur einnig stórfelldan sparnað
fyrir þjóðfélagið í beinhörðum pen-
ingum.
Vin er réttnefni
Garðar Sölvi
Helgason
Geðfatlaðir
Öflug félagsleg starf-
semi í þágu geðsjúkra
felur ekki aðeins í sér
bætta líðan, segir
Garðar Sölvi Helgason,
heldur einnig sparnað
fyrir þjóðfélagið.
Höfundur er öryrki vegna geðklofa.
ALLA þessa viku
hafa stúdentar fagnað
90 ára afmæli Háskóla
Íslands með margvís-
legum uppákomum. Í
dag er hápunktur há-
tíðahaldanna því þá fer
Stúdentadagurinn
fram í annað skiptið við
Háskólann. Stúdenta-
dagurinn er samstarfs-
verkefni Stúdentaráðs
og nemendafélaga Há-
skólans en megintil-
gangur dagsins er að
skapa sameiginlegan
dag allra stúdenta HÍ,
efla þannig samkennd
háskólastúdenta og
lífga upp á háskólasamfélagið.
Lifandi Háskóli
Fjöldi stúdenta við Háskóla Ís-
lands hefur aukist mikið á undan-
förnum árum og nemendur eru í
fyrsta skiptið rúmlega sjö þúsund
talsins. Í svo fjölmennum skóla er
hætta á að einstaka deildir einangr-
ist og að lítil samskipti séu á milli
nemenda úr ólíkum deildum. Þá hef-
ur stúdentasamfélagið tekið breyt-
ingum sökum þess að sífellt fleiri
nemendur vinna með námi. Til að
auka samkennd stúdenta og gera há-
skólalífið skemmtilegra hafa Stúd-
entaráð og nemenda-
félögin gert Stúdenta-
daginn að skemmti-
legri hefð þar sem allir
nemendur Háskólans
gera sér glaðan dag.
Stúdentadagurinn
tókst frábærlega í
fyrra og mikil vinna
hefur verið lögð í að
gera dagskrána enn
glæsilegri í ár.
Fjölbreytt dagskrá
Skemmtidagskráin
hefst kl. 11 fyrir fram-
an aðalbyggingu með
því að stúdentum og
starfsfólki Háskólans
verður boðið í grillveislu. Síðan hefst
fjölbreytt dagskrá þar sem jafnt
landsþekktir skemmtikraftar sem
efnilegir nemendur innan Háskólans
troða upp. Nýdönsk, KK og Maggi,
Halldóra Geirharðsdóttir og Stúd-
entaleikhúsið eru meðal þeirra sem
skemmta stúdentum. Samhliða dag-
skránni fer fram HM 2001 sem er
innanskólamót í knattspyrnu styrkt
af Happdrætti Háskólans. Deginum
lýkur síðan með gleðskap í umsjón
nemendafélaganna.
Allir taki þátt í deginum
Í dag er hátíð í Háskóla Íslands.
Það er eindregin von allra þeirra
sem að Stúdentadeginum standa að
nemendur taki virkan þátt í deginum
og geri hann þannig að eftirminni-
legum viðburði á þessu afmælisári
Háskólans.
Stúdentadagur-
inn – dagur
allra stúdenta
Olav Veigar
Davíðsson
Höfundur er stúdentaráðsliði
Röskvu og situr í starfshópi um
Stúdentadaginn.
Hátíð
Í dag, segir Olav Veigar
Davíðsson, er hátíð í
Háskóla Íslands.
TALSVERT hefur
verið rætt um mikil-
vægi stöðugleika í
starfsmannahaldi und-
anfarin misseri, ekki
síst meðal þeirra sem
sinna umönnun og
fræðslu barna. For-
eldrar og sérfræðing-
ar eru að vonum
óánægðir þegar illa
gengur að halda
starfsliði skóla og leik-
skóla stöðugu og telja
það koma niður á gæð-
um þeirrar þjónustu
sem þessar stofnanir
veita. Í þessu sam-
bandi er gjarnan nefnt
að það taki tíma fyrir nýtt starfs-
fólk að kynnast börnunum og vinna
traust þeirra. Sífelldar manna-
breytingar eru jafnvel taldar geta
orðið til þess að börnin treysti
starfsfólki síður, auk þess sem þær
auki álag á foreldra þeirra barna
sem í hlut eiga.
Aðlögunarhæfni barna er mis-
munandi, sum eiga auðvelt með að
kynnast fólki og eiga við það sam-
skipti á meðan öðrum getur reynst
það mjög erfitt. Börn sem glíma við
fötlun af einhverju tagi fylla oft
flokk þeirra barna sem erfitt eiga
með samskipti við annað fólk, að
kynnast því og treysta. Þau þurfa
engu að síður, mörg hver, að leita
til sérfræðinga, svo sem þroska-
þjálfa, sjúkraþjálfara, iðjuþjálfa og
talmeinafræðinga, jafnvel oft í
hverri viku. Álagið sem fylgir því að
annast barn með fötlun er því oftar
en ekki mjög mikið. Eins þarf fag-
fólkið tíma til að kynnast börnunum
og fjölskyldum þeirra til að meta
hvar þörfin er brýnust fyrir íhlut-
un. Stöðugleiki í starfsmannahaldi
er þessum börnum og fjölskyldum
þeirra því sérlega mikilvægur.
Hlutverk Greiningar- og
ráðgjafarstöðvar ríkisins
Greiningar- og ráðgjafarstöð rík-
isins sinnir því hlutverki að greina
fötlun barna og veita ráðgjöf til for-
eldra og fagfólks um hvernig upp-
eldi og umönnun þeirra verði best
háttað. Síðastliðið ár nutu liðlega
500 börn og fjölskyldur þeirra þjón-
ustu stöðvarinnar og þess fagfólks
sem þar starfar. Stærstur hluti
þessara barna glímir við þroska-
hömlun en auk þess sinnir stofn-
unin hópum hreyfihamlaðra sem og
öllum börnum sem greinast með
einhverfu og málhamlanir.
Mörg þeirra barna sem leitað er
með til Greiningar- og ráðgjafar-
stöðvar ríkisins glíma við sjaldgæfa
og erfiða fötlun sem krefst mikillar
sérþekkingar, bæði faglegrar og
persónulegrar þekkingar á því
barni sem í hlut á hverju sinni, fjöl-
skyldu þess og nánasta umhverfi.
Slík þekking verður til við þverfag-
legt samráð á löngum tíma. Með
nánum samskiptum barns, foreldra
og fagfólks (barnalækna, sálfræð-
inga, talmeinafræðinga, félagsráð-
gjafa, sjúkraþjálfara, iðjuþjálfa,
þroskaþjálfa, sérkennara og leik-
skólasérkennara) skapast grunnur
þekkingar. Grunnur sem byggt er á
þegar þær aðferðir
sem taldar eru væn-
legastar til árangurs
hverju sinni eru
valdar, aðferðir sem
strax í bernsku miðast
að því að viðkomandi
einstaklingur geti not-
ið lífsins á eigin for-
sendum og bætt horf-
ur sínar til sjálfstæðis
á fullorðinsárum. Hér
er því um afar mikil-
vægt en um leið við-
kvæmt, margþætt og
flókið ferli að ræða.
Óviðunandi
kjör
Mörgum foreldrum fatlaðra
barna var illilega brugðið nú á vor-
dögum þegar fréttir bárust af því
að launakjör sérhæfðra starfs-
manna á Greiningar- og ráðgjafar-
stöð ríkisins væru með þeim hætti
að þeir neyddust til að leita á önnur
mið. Hvernig má það vera að launa-
kjör þessara starfsmanna séu um-
talsvert lakari en kjör starfsbræðra
þeirra á öðrum stofnunum? Verði
ekkert að gert á næstunni er viðbú-
ið að þeir hætti störfum vegna
þessa. Slíkt væri mjög bagalegt fyr-
ir þau börn sem njóta þjónustu
stöðvarinnar, sem og fjölskyldur
þeirra. Ekki hefur verið unnt,
vegna bágrar fjárhagsstöðu, að
manna stöður þeirra sérfræðinga
sem fara í barneignarfrí og ekki
hefur tekist að ráða talmeinafræð-
ing á eitt svið stöðvarinnar í tvö ár.
Nú þegar eru biðlistar langir og
mörg börn þurfa að bíða mánuði og
jafnvel ár til að komast í greiningu
og fá viðhlítandi úrræði. Hætt er
við að þeir listar lengist enn frekar
verði ekki gripið til róttækra að-
gerða þegar í stað. Rannsóknir
sýna að það að byrja snemma að
þjálfa getur skipt sköpum fyrir fatl-
aða einstaklinga. Afar mikilvægt er
að rétt sé staðið að öllum málum frá
upphafi til að greina þroskafrávik.
Öll skerðing á starfsemi Greining-
ar- og ráðgjafarstöðvar bitnar á
þeim sem síst skyldi, börnum sem
eiga í erfiðleikum og þurfa á grein-
ingu, ráðgjöf og þjálfun að halda til
að takast á við stærsta verkefnið –
lífið sjálft.
Áskorun til
félagsmálaráðherra
Í Morgunblaðinu fyrr í sumar er
haft eftir Páli Péturssyni fé-
lagsmálaráðherra að ekki komi til
greina að hækka laun starfsmanna
á Greiningar- og ráðgjafarstöð rík-
isins. Við skorum á félagsmálaráð-
herra að endurskoða þessa afstöðu
sína, þannig að hann og aðrir þeir
sem að þessu máli koma finni á því
lausn hið snarasta. Lausn sem
tryggir skjólstæðingum þá þjón-
ustu sem þeir eiga rétt á lögum
samkvæmt. Lausn sem gerir fag-
fólki sem starfar við stofnunina
kleift að sinna því hlutverki sem því
ber skylda til lögum samkvæmt.
Lausn sem tryggir að sú mikla
þekking sem þegar er til staðar á
Greiningarstöð glatist ekki og þau
tengsl sem þegar hafa verið mynd-
uð verði ekki rofin. Við óskum eftir
varanlegri lausn á fjárhagsvanda
Greiningarstöðvar til að viðhalda
þeirri jákvæðu þróun sem þar hefur
átt sér stað í þjónustu við fötluð
börn og fjölskyldur þeirra.
F.h. stjórnar Foreldra- og
styrktarfélags Greiningar- og ráð-
gjafarstöðvar ríkisins.
Brýn nauðsyn
á stöðugleika
Ragnheiður
Sigmarsdóttir
Höfundur er formaður Foreldra-
og styrktarfélags Greiningar- og
ráðgjafarstöðvar ríkisins.
Launakjör
Greiningar- og ráðgjaf-
arstöð ríkisins greinir
fötlun barna og veitir
ráðgjöf til foreldra og
fagfólks um það, segir
Ragnheiður Sigmars-
dóttir, hvernig uppeldi
og umönnun þeirra
verði best háttað.
MEÐGÖNGUFATNAÐUR
fyrir mömmu
og allt fyrir litla krílið
Þumalína, Pósthússtr. 13, s. 551 2136
Ungbarnafatnaður
Komdu í bæinn og skoðaðu úrvalið og
verðið. Allt fyrir mömmu.
Þumalína, Pósthússtr. 13, s. 551 2136.