Morgunblaðið - 05.10.2001, Blaðsíða 28

ÁRÁSIN Á BANDARÍKIN
28 FÖSTUDAGUR 5. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SÚ staðfasta ákvörðun talibana-
stjórnarinnar í Afganistan að fram-
selja ekki hryðjuverkaleiðtogann
Osama bin Laden sýnist nú ætla að
verða til þess að vopnin verði látin
tala eina ferðina enn. Sérfræðingar
eru sammála um að spurningin sé
aðeins sú hvar og hvenær Banda-
ríkjamenn og bandamenn láti til
skarar skríða og að áköll talibana
um samningaviðræður séu nú þeg-
ar á hraðleið á öskuhauga sögunnar
líkt og, líkast til, stjórn þeirra.
Kamal Matinuddin, fyrrum hers-
höfðingi í her Pakistans, er einn
þeirra sem af augljósum ástæðum
býr yfir sérþekkingu á hugsanleg-
um hernaði í þessum heimshluta.
Og stjórnmálin gjörþekkir hann
einnig. Hann telur að í yfirvofandi
átökum í Afganistan muni fara
saman beiting hefðbundins herafla,
óvenjuleg stjórnspeki og sígild að-
ferðafræði málaliðanna.
Rætt um fimm valkosti
Matinuddin telur að herförin sé í
raun byrjuð því sérsveitir úr her-
afla Breta, Bandaríkjamanna og
Ástrala séu nú þegar á ferðinni í
Afganistan. Matinuddin, sem nú er
framkvæmdastjóri Herfræðistofn-
unarinnar í Islamabad, segir að
verkefni sveitanna sé m.a. að hafa
upp á Osama bin Laden og skil-
greina landföst skotmörk, sem tor-
tíma verði. Sérsveitunum er einnig
ætlað að gera herfræðingum auð-
veldara að skipuleggja viðbrögð við
fjöldamorðunum í Washington og
New York 11. fyrra mánaðar.
Þar ræðir um eina fimm valkosti.
Sá fyrsti fælist í svonefndri
„teppalagningu“ Afganistan en sú
líking vísar til stórfelldra loftárása
til að uppræta herafla talibana-
stjórnarinnar. Síðan myndi fylgja
innrás landhersveita. Þetta telur
Matinuddin í raun ótækan valkost
þar eð mannfall í röðum óbreyttra
borgara yrði óhjákvæmilega mikið
og ekki sé nægilega tryggt að til-
ætluðum árangri yrði unnt að ná á
þennan veg.
Mun álitlegra væri að sameina þá
þrjá valkosti sem eftir eru; hárná-
kvæmar árásir á afmörkuð skot-
mörk, leynilegar aðgerðir í því
skyni að steypa talibana-stjórninni
og stuðning við stjórnarandstöð-
una, Norðurbandalagið, sem gert
verði að hertaka höfuðborgina,
Kabúl.
Matinuddin segir að auðveldlega
megi gera árásir á borgina Kand-
ahar, sem er veraldleg og trúarleg
miðstöð talibana-hreyfingarinnar,
og uppræta flugher Afganistan.
„En friði verður ekki komið á í Afg-
anistan einungis með því að tortíma
herafla talibana,“ segir Matinudd-
in. Af þeim sökum þurfi leynilegar
aðgerðir einnig að koma til í því
skyni að grafa undan ogg steypa
stjórninni og styrkja Norðurbanda-
lagið til að það geti tekið höfuð-
borgina.
Eftir því sem næst verður komist
ráða talibanar yfir 15 rússneskum
MiG- og Súkoj-þotum, 45 flutninga-
vélum og 11 þyrlum. Þjálfunarbúð-
ir talibana eru flestar í austurhluta
landsins sem er fjalllendur mjög
meðfram landamærunum að Pak-
istan. Búðir er einnig að finna í
Herat í suðvesturhlutanum og og
vestur af Kabúl. „Þetta verða að-
alskotmörkin,“ segir herforinginn
fyrrverandi.
Annar herfræðingur, vestrænn,
sem krafðist nafnleyndar sagði að
loftárásir yrðu tengdar vopnasend-
ingum til Norðurbandalagsins og
þjálfun hermanna þess. „Þetta
verður fjölþætt aðgerð. Herafla
þeirra verður tortímt og óvini
þeirra fengin vopn. Ég er einnig
sannfærður um að bandarískum
landsveitum verður beitt en það
mun gerast á síðari stigum átak-
anna. Fram til þess tíma munu
Bandaríkjamenn og bandamenn
þeirra mylja talibana skipulega og
svipta þá öllu baráttuþreki.“
Mushahig Hussain, pakistanskur
fréttaskýrandi, segir að skotmörk-
in séu í raun tvö – bin Laden annars
vegar og talibana-stjórnin hins veg-
ar – og þess vegna verði ekki lögð
áhersla á stórfelldar hernaðarað-
gerðir. „Sérsveitirnar eru nú þegar
þarna að leita bin Laden uppi. Tak-
ist þeim að finna hann verður flug-
herinn kallaður til og sprengjurnar
munu falla. Stórfelldar loftárásir
verða einungis neyðarrúrræði,“
segir Hussain.
Árásin eftir 10. okt?
Sérfræðingum ber saman um að
fyrsta árásin muni að öllum líkind-
um ekki eiga sér stað fyrir 10. þessa
mánaðar en þá fer fram alþjóðleg
ráðstefna íslamskra ríkja í Samein-
uðu arabísku furstadæmunum. Að
auki þykir sýnt að vopnavaldi verði
ekki beitt á meðan Donald Rums-
feld, varnarmálaráðherra Banda-
ríkjanna, er á ferð sinni um araba-
ríkin til að afla stuðnings þeirra en
þá för hóf hann í gær. Flestir ganga
út frá því að Bandaríkjamenn þurfi
að greiða fyrir þann stuðning með
einum eða öðrum hætti.
Sprengjur og peningar
Í þeim átökum, sem nú virðast óumflýj-
anleg í Afganistan, verður hefðbundnum
herafla beitt en einnig leynilegum
aðgerðum gegn talibana-stjórninni.
Islamabad. AFP.
Reuters
Hermaður Norðurbandalags-
ins með létta eldflaugavörpu
við víglínuna nálægt Kabúl.
GEORGE W. Bush Bandaríkjafor-
seti tilkynnti í gær, að 32 milljörð-
um ísl. kr. yrði strax varið til mat-
vælakaupa og annarrar aðstoðar við
afganskan almenning, ýmist innan
landamæra Afganistans eða í ná-
grannaríkjunum.
Talsmenn Bandaríkjastjórnar
hafa að undanförnu lagt á það
áherslu í viðræðum sínum við full-
trúa erlendra ríkisstjórna, að
Bandaríkin ætli að beita sér fyrir
mikilli uppbyggingu í Afganistan að
lokinni herförinni gegn Osama bin
Laden og stuðningsmönnum hans.
Joe Biden, demókrati og formaður
utanríkismálanefndar öldungadeild-
arinnar, hvatti til þess í fyrradag, að
ríkisstjórn George W. Bush héti
Afganistan og nágrannaríkjunum
strax 100 milljörðum ísl. kr. í aðstoð
og kvað hann það mundu sýna, að
baráttan væri ekki gegn almenningi
í Afganistan eða öðrum íslömskum
ríkjum.
Bush steig skref í þessa átt er
hann tilkynnti, að ákveðið hefði ver-
ið að auka aðstoðina við Afgani um
32 milljarða kr. Talsmenn Samein-
uðu þjóðanna fögnuðu því í gær og
skoruðu á önnur ríki að fara að
dæmi Bandaríkjamanna.
Hugsanlega í umboði
Sameinuðu þjóðanna
Háttsettur, bandarískur embætt-
ismaður sagði í fyrradag, að fyr-
irheitin um uppbyggingu væru í
samræmi við þá stefnu að styðja þá,
sem vildu frið og framfarir í Afgan-
istan ásamt því að úthýsa hryðju-
verkamönnum. Þá kom það fram á
fundi, sem Colin Powell, utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna, átti með
utanríkismálanefndinni, að vinna
þyrfti að uppbyggingunni í Afgan-
istan á mjög breiðum grundvelli og
hugsanlega í umboði Sameinuðu
þjóðanna.
Heita upp-
byggingu í
Afganistan
Washington. AP.