Morgunblaðið - 12.10.2001, Blaðsíða 14

FRÉTTIR
14 FÖSTUDAGUR 12. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
LANDLÆKNIR, formaður lækna-
félagsins og talsmaður samtaka
lyfjafyrirtækja eru sammála um að
með því að senda rauðvínsflösku
ásamt upplýsingum um nýtt lyf til
lækna, hafi lyfjafyrirtækið Pharma-
co farið út fyrir þann ramma sem
eðlilegur geti talist varðandi gjafir í
samskiptum lækna og lyfjafyrir-
tækja. Markaðsstjóri Pfizer-lyfja-
merkisins, sem um ræðir, er þessu
ósammála og segir að hóflegar gjafir
séu leyfilegar samkvæmt siðareglum
sem lyfjafyrirtæki og læknasamtök
hafa undirritað. Málið er til umfjöll-
unar hjá Lyfjastofnun auk þess sem
landlæknir mun fara ofan í það.
Á dögunum fengu læknar sendar
upplýsingar um nýtt mígrenilyf frá
Pfizer, en umboðsaðili þess lyfja-
merkis er lyfjafyrirtækið Pharmaco.
Með upplýsingunum fylgdi rauðvíns-
flaska og tappatogari. Hefur þetta
vakið upp spurningar varðandi þær
aðferðir sem lyfjafyrirtæki beita til
að koma upplýsingum um ný lyf til
lækna. Á síðasta ári gerði Lækna-
félag Íslands og svokallaður lyfja-
hópur Samtaka verslunarinnar með
sér samning, einskonar siðareglur,
þar sem kveðið er á um með hvaða
hætti samskipti lyfjafyrirtækja og
lækna skuli vera. Segir þar meðal
annars að lyfjakynningar skuli að
jafnaði fara fram á vinnustað lækna
og þar skuli veitingum vera mjög
stillt í hóf. Þá segir að lyfjakynnar
megi ekki bjóða læknum fé eða gjafir
gegn viðtali og læknar megi ekki
fara fram á slíkt.
Sigurbjörn Sveinsson, formaður
Læknafélags Íslands, segir eðlilegt
að lyfjafyritæki hafi samskipti við
lækna til að koma á framfæri
fræðslu um ný lyf og nýjar ábend-
ingar eða ný lyfjaform eldri lyfja.
Stundum sé, í tengslum við þessa
fræðslu, boðið upp á veitingar ef um
lengri fundi er að ræða en þá þurfi sú
risna að vera hæfileg og til samræm-
is við tilefnið. „Varðandi þetta til-
tekna atriði þá held ég að þetta sé
fyrir utan rammann vegna þess að
hreinar gjafir lyfjafyrirtækja til
lækna, hvort sem það er áfengi eða
annað, eru ekki við hæfi,“ segir hann
en bætir því þó við að hann telji
borðvínsflösku ekki meiri synd en
annað í þessum efnum.
Hann segist telja slíkar gjafir
sjaldgæfar og bendir á að strangar
reglur gildi t.d. um utanlandsferðir
lækna, sem styrktar séu af lyfjafyr-
irtækjum þar sem áhersla sé lögð á
faglega fræðslu en ekki lyfjaauglýs-
ingar.
Sigurbjörn segist ekki geta sagt
hvort læknir brjóti siðareglur með
því að þiggja umrædda rauðvíns-
flösku. „Læknir sem fær þetta sent
er ekki gerandi í málinu og ef
Læknafélagið tekur þetta upp mun
það vera gert gagnvart lyfjahópi
Samtaka verslunarinnar en ekki
gagnvart læknunum.“
Möguleikar lyfjafyrirtækja til
markaðssetningar takmarkaðir
Guðrún Ásta Sigurðardóttir, lög-
fræðingur Samtaka verslunarinnar
og í forsvari fyrir lyfjahópinn, segir
aðspurð að henni sýnist umrætt til-
vik stangast á við þær siðareglur
sem felast í ofangreindum samningi.
„Hins vegar verðum við að líta á að
lyfafyrirtækin hafa mjög takmarkað
aðgengi til þess að kynna sína vöru
vegna laga sem gilda um lyfin. Þú
mátt ekki auglýsa þau, þú mátt í
fæstum tilvikum gefa út auglýsinga-
bæklinga heldur felst þetta að mestu
í eins konar „maður á mann“ kynn-
ingu.“
Hún segir lyfjahópinn hafa nýver-
ið sett sér samskiptareglur sem
meðal annars kveði á um úrræði sem
grípa megi til telji hann að óeðlilegir
samskiptahættir séu viðhafðir. „Ég
veit ekki alveg hvað við komum til
með að gera eða hvort eitthvað verð-
ur gert í þessu tilviki. Málið er vænt-
anlega í höndum Lyfjastofnunar.“
Ekki lögbrot en vekur
siðrænar spurningar
Sigurður Guðmundsson landlækn-
ir segir umrætt tilvik fyrst og fremst
vekja upp siðrænar spurningar. „Ég
held að það sé ekki hægt að líta á
þetta sem lögbrot á neinn hátt held-
ur snýst þetta um hvernig samskipt-
in eiga að vera. Mjög oft láta lyfja-
fyrirtæki eitthvað af hendi rakna til
lækna en það er nánast undantekn-
ingarlaust í tengslum við einhvers
konar fræðslustarfsemi.“
Hann segir að í þessu máli slái
hins vegar við nýjan tón. „Þarna er
verið að leggja fram einhverja gjöf
án þess að nein önnur samskipti fylgi
með eða nein fræðsla og mér finnst
að þarna hafi verið stigið yfir þessa
óskrifuðu línu. Mér finnst þetta ekki
vera við hæfi.“ Hann segir málið
formlega á forræði Lyfjastofnunar
en Landlæknisembættið muni þó að-
eins fara ofan í þetta mál.
Gert til að vekja athygli
Erna Sigmundsdóttir, markaðs-
stjóri Pfizer, segir að rauðvínsflask-
an hafi verið hluti af markaðssetn-
ingu lyfsins. „Við erum þarna að
kynna lyf og þetta er ein aðferð til að
vekja athygli í byrjun,“ segir hún.
Hún er ósammála um að með send-
ingunni hafi siðareglur verið brotn-
ar. „Við fórum yfir þetta áður en við
gerðum þetta og í siðareglunum
stendur að hóflegar gjafir séu í lagi.
Þetta er ekkert öðruvísi en að þegar
við erum með kynningar er ætlast til
að við komum með mat og slíkt og ég
get ekki séð að þetta sé eitthvað
óhóflegt frekar en annað. Ég held að
þetta fari fyrir brjóstið á einhverjum
af því að þetta heitir vín.“
Hún bendir á að með sendingunni
hafi læknarnir fengið nákvæmar
upplýsingar um lyfið. „Þannig að við
höfum fylgt öllum þessum reglum
sem á að fylgja,“ segir hún.
Að sögn Rannveigar Gunnarsdótt-
ur, forstjóra Lyfjastofnunar, eru
lyfjafyrirtækin skyldug til að skrá
hjá sér kynningar sem þau halda og
hvernig staðið er að auglýsingu lyfja.
„Þannig að það er ákveðin skylda á
þeim að halda utan um slíkt og lyfja-
stofnun getur alltaf kannað hvernig
þessu er háttað hjá fyrirtækjunum.
Ef við heyrum um svona hluti förum
við og skoðum þá.“
Varðandi þetta mál sérstaklega
segir Rannveig að Lyfjastofnun
muni afla sér upplýsinga um það.
Landlæknir um rauðvínssendingu lyfjafyrirtækis til íslenskra lækna
Farið út fyrir
eðlilegan ramma
MAHONÍSKATTHOL frá 1830–
1840 og líklega landsins stærsta
borðstofuborð, sem 24–30 manns
geta setið við, verða meðal muna
á Antíkmessu sem hefst í Perlunni
í dag. Um er að ræða antík-
sölusýningu sem fimm antíksalar
tóku sig saman um að halda í
fyrsta sinn á síðasta ári. Í frétta-
tilkynningu segir að í fyrra hafi
fólk komið hvaðanæva til að
skoða og kaupa fallega muni. Ant-
íkmessan stendur til 21. október
næstkomandi og er opin frá 11 til
18 alla virka daga. Aðgangur er
ókeypis.
Morgunblaðið/Ásdís
Magnea Bergmann skoðar hluta þeirra muna sem verða til sýnis í Perlunni á næstunni.
Antík í Perlunni
LAUGARDAGINN 13. október kl.
14 fer fram doktorsvörn í hátíðasal
Aðalbyggingar Háskóla Íslands.
Marta Guðjónsdóttir,
BS líffræðingur, mun
verja doktorsritgerð
sína er ber heitið: ,,The
role of respiratory
muscle load/capacity
balance in health and di-
sease.“ Andmælandi er
dr. Michael Polkey frá
Royal Brompton Ho-
spital, London Eng-
landi.
Haustið 1995 hóf
Marta doktorsnám við
læknadeild HÍ undir
handleiðslu dr. Stefáns
B. Sigurðssonar pró-
fessors í lífeðlisfræði.
Rannsóknarhluti dokt-
orsverkefnisins fór þó
fram á Norður-Ítalíu við rannsókna-
stofnunina Salvatore Maugeri
Foundation, Rehabilitation Institute
of Veruno, Division of Pulmonary
Disease í samvinnu við Háskólann í
Ferrara. Marta stundaði þar rann-
sóknir og nám í 4 ár undir leiðsögn
Dr. Lorenzo Appendini, sérfræðings í
lungnasjúkdómum.
Fjallar um álag
á öndunarvöðvum
Fjallar doktorsritgerðin um áhrif
jafnvægis milli álags á öndunarvöðva
og getu þeirra hjá heilbrigðum og
sjúkum. „Öndunarvöðvar eru einu
beinagrindarvöðvarnir sem eru lífs-
nauðsynlegir. Það hversu mikið við
þurfum að hafa fyrir því að anda hef-
ur því mikil áhrif á líðan og heilsu okk-
ar. Til að kanna þetta nánar voru not-
aðar sérhæfðar aðferðir til að mæla
starfsemi öndunarfæranna hjá heil-
brigðum og sjúkum einstaklingum.
Heilbrigðir einstaklingar voru kann-
aðir í hvíld og við hámarksáreynslu,
bæði við venjulegar aðstæður (við
sjávarmál) og uppi í fjöllum í 3.325
metra hæð þar sem loftið er mun
þynnra. Sjúklingar með langvinna
lungnateppu (LLT) á háu stigi voru
rannsakaðir í hvíld og við hámarks-
áreynslu. Öndunarvélaháðir LLT
sjúklingar voru einungis mældir í
hvíldaröndun og sama gert við sjúk-
linga sem gengist höfðu undir opna
hjartaaðgerð þar sem helmingur
þeirra var öndunarvéla-
háður.
Helstu niðurstöður
þessara rannsókna eru
að þindarþreyta kemur
fram hjá heilbrigðum
einstaklingum eftir há-
markþolpróf. Sambæri-
leg öndunarvöðvavinna
framkallar meiri þind-
arþreytu í þunnu lofti
hálendisins og þindin er
lengur að jafna sig og
ná fyrri styrk. Hjá sjúk-
lingum með LLT á háu
stigi var afkastagetan í
þolprófi mikið skert en
engin merki fundust þó
um þindarþreytu. Há-
marksafkastagetan
takmarkaðist af skertri getu þindar-
innar til að dýpka öndun við álag en
upphleðsla koltvísýrings (CO2) í slag-
æðablóði við álag var afleiðing lítillar
getu hjálparinnöndunarvöðva til að
auka öndunarvinnu. Hvort tveggja er
afleiðing þeirra sjúklegu breytinga
sem verða í öndunarfærakerfinu í
LLT, þ.e. flatrar þindar (dynamic hy-
perinflation) og jákvæðs þrýstings við
lok útöndunar (intrinsic PEEP).
Helsta ástæða þess að fólk hættir
að geta andað af sjálfsdáðum er sam-
spil ástands öndunarfæranna og
skerts innöndunarvöðvastyrks.
Rannsóknir þær sem ritgerð þessi
byggist á leiddu í ljós hvernig versn-
andi ástand öndunarfærakerfisins
hefur áhrif á getu þess til að mæta
öndunarþörfinni hverju sinni, þannig
að hjá sjúklingum með LLT á loka-
stigi getur kerfið ekki einu sinni stað-
ið undir hvíldaröndun,“ segir í frétta-
tilkynningu.
Marta Guðjónsdóttir fæddist á Ála-
fossi í Mosfellssveit 6. febrúar 1961 og
er dóttir Guðjóns Hjartarsonar og
Sólveigar Sigurðardóttur. Marta er
gift Jóhannesi Johnsen og eiga þau
tvö börn. Stúdent frá Menntaskólan-
um við Hamrahlíð 1981, BS í líffræði
frá HÍ júní 1986 og starfaði á hjarta-
og lungnarannsókn á Reykjalundi
1987 til 1995 og frá 1999.
Doktorsvörn
í læknadeild
Marta
Guðjónsdóttir
HÆSTIRÉTTUR ómerkti í gær
dóm héraðsdóms Reykjavíkur frá 29.
desember 2000 og vísaði málinu aftur
heim í hérað til munnlegs málflutn-
ings og dómsuppsögu að nýju þar
sem lög voru brotin við málsmeðferð.
Íslenska ríkið áfrýjaði dómi hér-
aðsdóms sem dæmdi ríkið til að
greiða karlmanni á sjötugsaldri
100.000 krónur í skaðabætur auk
dráttarvaxta. Tilefni málareksturs
mannsins var að hann pantaði og
greiddi fyrir ferð hjá ferðaskrifstofu
sem hætti rekstri áður en ferðin var
farin.
Maðurinn lýsti kröfu í tryggingafé
ferðaskrifstofunnar Ístravel ehf. 19.
ágúst 1996. Kröfunni var hafnað þar
sem allt tryggingafé fyrirtækisins
hefði verið notað til þess að greiða
heimflutning farþega á vegum ferða-
skrifstofunnar.
Héraðsdómur komst að þeirri nið-
urstöðu að íslenska ríkið hefði ekki
uppfyllt lagaskyldur sínar og þá
vernd sem stefndi lögum samkvæmt
skyldi veita neytendum og með því
valdið stefnanda tjóni. Ríkið var
dæmt til að greiða manninum 100.000
krónur auk dráttarvaxta.
Í dómi Hæstaréttar segir að of
langur tími hafi liðið, eða meira en
fjórar vikur, frá því að málið var dóm-
tekið þar til dómur var kveðinn upp.
Lögum samkvæmt bar að flytja mál-
ið á ný nema dómari og aðilar teldu
það óþarft. Málið var ekki flutt að
nýju.
Hæstiréttur vísar
máli heim í hérað
RÚMLEGA 62% þeirra sem
tóku afstöðu í könnun á vegum
PricewaterhouseCoopers vilja
ekki láta einkavæða Ríkisút-
varpið. Marktækur munur kom
fram á svörum eftir aldri en
54,3% svarenda á aldrinum 18–
29 ára telja að einkavæða eigi
Ríkisútvarpið á móti 39,2%
svarenda á aldrinum 30–49 ára,
og 24,2% svarenda á aldrinum
50–89 ára.
Háskólamenntaðir vilja
síður einkavæða RÚV
Ef svör eru skoðuð eftir
menntunarstigum þá kemur í
ljós að einstaklingar með há-
skólanám að baki mynda þann
hóp sem mest er á móti einka-
væðingu Ríkisútvarpsins, ein-
ungis 27,2% þeirra telja að
einkavæðing sé leiðin sem á að
velja. Ekki var mikill munur á
svörum eftir búsetu. Heldur
fleiri karlar en konur voru á
móti einkavæðingu RÚV.
Meirihluti
andvígur
einkavæð-
ingu RÚV