Morgunblaðið - 30.10.2001, Síða 28

LISTIR
28 ÞRIÐJUDAGUR 30. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
TÓNLISTARDAGAR Dómkirkj-
unnar eru nú haldnir í tuttugasta
sinn. Sú venja hefur verið iðkuð að fá
til flutnings ný tónverk og að þessu
sinni varð fyrir valinu Þuríður Jóns-
dóttir tónskáld, sem hefur verið bú-
sett á Ítalíu í rúman áratug, sem
flautuleikari og tónskáld. Framlag
hennar til tónlistardaga Dómkirkj-
unnar í upphafi vetrar 2001 var verk-
ið Rauður hringur en texti þess er
dreginn að úr ýmsum áttum, úr
ítalskri ballöðu eftir E. Pagliarani,
Biblíunni (Predikaranum, 3. bréfi
Jakobs og sálmunum), Spámannin-
um eftir K. Gibran og broti úr ljóði
eftir Saint-John Perse.
Þuríður notar rafhljóðin bæði sem
undirleik og samleik á móti kór og
einsöngvurum og sem millispil er
hreint rafverk. Fyrsti hluti verksins
er mjög þétt unninn, á köflum „kaót-
ískur“ en markviss er þessi fjöltóna
þáttur mjög áhrifamikill. Andstæða
þessa er hreinn og hljómfagur kór-
þáttur án undirleiks og
síðan tekur við einsöng-
ur.
Á eftir nokkuð hvöss-
um milliþætti rafhljóða,
er leiðir mjög skemmti-
lega yfir í undirleik fyrir
kórinn, sem læðist inn í
lagið, syngja fyrst karla-
raddir og við tekur fal-
legur kórkafli, er aftur
fær á sig kaótíska hljóm-
mynd með einsöngvur-
um og kór. Niðurlag
verksins er tekið úr
Sálmunum og er lýsandi
fyrir lok þess. „Engin
ræða, engin orð, ekki
heyrist raust þeirra. Og þó fer
hljómur þeirra um alla jörðina.“
Rauður hringur er áhrifamikið sam-
pil rafhljóða og söngs, vel samið
verk, einfalt í formi en tónferlislega
oft flókið. Svo sem dæmt verður af
fyrstu hlustun var frumflutningur-
inn mjög sannfærandi og vel útfærð-
ur hjá kór og einsöngvurum, undir
stjórn Matreins H. Friðrikssonar.
Alina Dubik söng þrjú rússnesk
sönglög, eftir Glinka og Rimskí-
Korsakov, falleg og viðkvæm söng-
lög er hún söng sérlega fallega. Lög-
in eftir Glinka voru Sofðu, engillinn
minn og Lævirkinn en eftir Rimskí-
Korsakov Hvað mig dreymir. Fal-
legur undirleikurinn á píanó var í
höndum Hrefnu Eggertsdóttur. Al-
ina Dubik söng einnig mjög fallega
sinn einsöng í kórverki eftir Mend-
elssohn, við íslenskaðan texta Krist-
jáns Vals Ingólfssonar.
Áður en hið nýja verk Þuríðar
Jónsdóttur var flutt aftur, svo sem
venja er á tónlistardögum Dómkirkj-
unnar, flutti Dómkórinn
tónverk sem ber ís-
lenska nafnið Eitt er
orð Guðs, sem Kristján
Valur þýðir en í efnis-
skrá er hugsanlegt að
nafn ljóðskáldsins Jean
Racine (ekki Racie) hafi
verið misritað, nema
rétt sé. Racine, ásamt
Corneille, voru mestu
leikritaskáld Frakka og
samtímamenn Lullys.
Hvað um það, þá var
þetta fallega kórverk
sérlega vel sungið.
Dómkórinn er skipaður
góðu söngfólki og var at-
hyglisvert hversu fjölskipaðar karla-
raddirnar voru og er greinilegt, að
kórinn hefur eflst mjög og sýndi það,
svo ekki verður um villst, sérstak-
lega í verki Þuríðar, að kórinn er í
fínu formi og mun fá tækifæri til að
sýna það enn betur á tónleikum
kórsins í Landakotskirkju, Kirkju
Krists konungs, 14. nóvember, þar
sem flutt verður nútímatónlist og
kantata eftir J.S. Bach.
Þetta voru sérlega góðir tónleikar
og munu verða mörgum eftirminni-
legir fyrir frábært tónverk Þuríðar
Jónsdóttur, Rauður hringur, þar
sem teflt er saman rafhljóðum og
kórsöng, sem féllu einstaklega vel
saman í sannfærandi tónferli, er
byggist á sambræðslu tónalla og ótó-
nalla tónhugmynda, nokkuð sem er
að verða mikilvægur grunnur þess
sem nýjast er að gerast þar sem
fræðilega bundnar tónferlisaðferðir
eru ekki lengur meginmarkmið tón-
rænnar sköpunar.
TÓNLIST
D ó m k i r k j a n
Flutt voru verk eftir Glinka, Korsa-
kof, Mendelssohn, Fauré og frum-
flutt tónverk fyrir kór, einsöngvara
og tölvu eftir Þuríði Jónsdóttur.
Flytjendur voru Alina Dubik,
Hrefna Eggertsdóttir, Magnea
Gunnarsdóttir, Anna Sigríður
Helgadóttir, Guðlaugur Viktorsson
Valgerður Benediktsdóttir og
Dómkórinn undir stjórn Marteins
H. Friðrikssonar. Sunnudagurinn
28. október 2001.
TÓNLISTARDAGAR
DÓMKIRKJUNNAR
Áhrifamikið samspil
rafhljóða og söngs
Þuríður Jónsdóttir
Jón Ásgeirsson
LJÁÐU þeim eyra er yfirskrift
dagskrár á Súfistanum bókakaffi
í verslun Máls og menningar við
Laugaveg í kvöld kl. 20.
Lesið verður upp úr nýút-
komnum og væntanlegum bókum
fyrir alla fjölskylduna: Anna G.
Ólafsdóttir: Niko; Yrsa Sigurðar-
dóttir: B10; Kristín Helga Gunn-
arsdóttir: Í Mánaljósi – ævintýri
Silfurbergþríburanna; Helgi
Guðmundsson: Marsibil og Ragn-
heiður Gestsdóttir: 40 vikur.
Lesið úr
bókum á
Súfistanum
ALÞINGI hefur auglýst eftir mynd-
listarmönnum til að taka þátt í forvali
að lokaðri hugmyndasamkeppni um
gerð listaverks í þjónustuskála Al-
þingis. Byggingin er 2.500 fermetrar
og er hugmyndin sú að listamaður
vinni verk sem verður hluti af vegg
inni í byggingunni sem klæddur
verður með grófhöggnum grágrýtis-
steinum, í anda útveggja Alþingis-
hússins.
Geta áhugasamir sent inn umsókn-
ir ásamt greinargóðum upplýsingum
um listferil sinn og mun forvalsnefnd
velja allt að fjóra listamenn úr hópi
umsækjenda til að gera tillögu að
umræddu verkefni í lokaðri hug-
myndasamkeppni, en 200.000 krónur
verða greiddar fyrir tillögugerðina.
Í kjölfarið verður tekin ákvörðun
um hvaða tillaga verður valin til út-
færslu, en um þá ákvörðun sér dóm-
nefnd skipuð fulltrúum útboðsaðila
og Sambands íslenskra myndlistar-
manna.
Skilfrestur umsókna fyrir forvalið
er til 14. nóvember, en nánari upplýs-
ingar um samkeppnina og tilhögun
umsókna er að finna í útboðsauglýs-
ingu Ríkiskaupa.
Samkeppni um
listskreytingu
 FJÓRÐA bókin í bókaflokknum
um galdrastrákinn Harry Potter og
félaga hans í Hogwartskólanum eftir
rithöfundinn J.K. Rowling kemur í
bókaverslanir í dag. Bókin heitir
Harry Potter og eldbikarinn og er sú
lengsta til þessa, um 550 blaðsíður.
„Fyrsta upplag bókarinnar, sem er
óvenju stórt, hverfur nánast jafnóð-
um úr lagerhúsnæði forlagsins vegna
fyrirframpantana bókabúða og ein-
staklinga. Harry Potter og eldbikar-
inn er sú bók sem hefur selst hraðast
af öllum bókum sem gefnar hafa verið
út í heiminum. Í þessum mánuði náði
heimssalan á Harry Potter-bókunum
120 milljóna eintaka markinu,“ segir
Snæbjörn Arngrímsson hjá bókafor-
laginu Bjarti, sem gefur bækurnar út.
Í nýrri grein í Time-tímaritinu er
reynt að greina hvað veldur þessum
gífurlegu vinsældum.
„Gagnrýnendur eru flestir á einu
máli um að Harry Potter og eldbik-
arinn sé merkasta bókin í bóka-
flokknum um Harry. Fyrri bækurnar
hefðu verið stórkostlegar en með
þessari bók tekst J.K. Rowling að
stíga enn eitt skrefið fram á við,“ seg-
ir Snæbjörn.
Nýjar bækur
UNDANFARIN ár hefur verið
mjög skemmtilegt að fylgjast með
Nemendaleikhúsinu og hafa sýningar
þess oft og tíðum verið með athygl-
isverðustu sýningum leikársins. Að
mörgu leyti er hér um framsækið
leikhús að ræða sem er óhrætt við að
takast á við nýjungar og oft eru ný ís-
lensk verk á sýningarskrá leikhússins
og þá gjarnan leikrit sem samin eru
sérstaklega fyrir útskriftarhópinn. Í
vetur verður einmitt eitt slíkt verk á
fjölum Nemendaleikhússins, eftir El-
ísabetu Jökulsdóttur.
Fyrsta verkefni útskriftarhóps
leiklistardeildar Listaháskóla Íslands
á þessu hausti er hins vegar hið víð-
fræga og vinsæla verk Bertolts
Brechts og Kurts Weills: Túskild-
ingsóperan. Verkið sömdu þeir fé-
lagar á þremur mánuðum árið 1928,
þeir voru reyndar á kafi í öðru verk-
efni, en litu á Túskildingsóperuna
sem ágæta æfingu fyrir hitt verkið
sem var ópera í fullri lengd sem kall-
ast Uppgangur og hrun Mah-
agonnýborgar og þeir luku við í kring-
um 1930. Það verk náði reyndar
aldrei viðlíka vinsælum og Túskild-
ingsóperan sem sló í gegn strax með
fyrstu uppfærslu hennar (sýningar
frumuppfærslunnar urðu 400). Óper-
ur þeirra Brechts og Weills eru þó
engar venjulegar „óperur“ því báðir
fyrirlitu þeir þetta listform, sem var
að þeirra mati staðnað og tilgerðar-
legt.
Túskildingsóperan telst til æsku-
verka Brechts en ásamt þeim verkum
sem hann samdi skömmu fyrir út-
legðina frá Þýskalandi og á útlegð-
arárum sínum hefur það haldið nafni
hans á lofti sem einum merkasta leik-
húsmanni tuttugustu aldarinnar. Tú-
skildingsóperan er byggð á öðru
verki, Betlaraóperunni eftir Bretann
John Gay sem skrifuð er nákvæmlega
tveimur öldum fyrr (1728) og er öðr-
um þræði satíra á ítölsku óperuna.
Brecht færir verkið fram um tæpa öld
í tíma og gerist það um aldamótin
1900 í Lundúnaborg. Verkið fjallar
um glæpalýð og annað undirmálsfólk
og ber sterk höfundareinkenni
Brechts; í því má sjá sterka sam-
félagsádeilu og samúð með þeim sem
minna mega sín. En það er ekki síst
vegna tónlistar Kurts Weills sem á
slíkum vinsældum að fagna sem raun
ber vitni. Mörg laga verksins teljast
sígild og má t.d. nefna sönginn um
Sjóræningja-Jennýju og braginn um
Makka hníf. Túskildingsóperan hefur
verið sviðsett mörgum sinnum á Ís-
landi, bæði hjá atvinnuleikhúsum sem
og áhugamannaleikfélögum. Verkið
var meðal annars sýnt í Þjóðleikhús-
inu 1972 í leikstjórn Gísla Alfreðsson-
ar.
Nemendaleikhúsið nýtur aðstoðar
bestu fagmanna úr íslensku leikhúsi
við þessa uppfærslu. Viðar Eggerts-
son leikstýrir verkinu og þýðendur
þess eru í fremstu röð sinna líka: Þor-
steinn Þorsteinsson þýðir óbundið
mál og Þorsteinn Gylfason söngtext-
ana. Vytautas Narbutas gerir leik-
myndina, Filippía I. Elísdóttir bún-
ingana og Egill Ingibergsson hannar
lýsingu. Tónlistarstjórn er í höndum
Tryggva M. Baldvinssonar og hljóm-
sveitina skipa, ásamt honum, ellefu
nemendur á fyrsta ári tónlistardeild-
ar Listaháskólans. Þessi samvinna
leiklistarnema og tónlistarnema skól-
ans er til fyrirmyndar og jók það
verulega á stemninguna á sýningunni
að hafa svo stóra og kraftmikla hljóm-
sveit utansviðs. (Það hefði jafnvel ver-
ið enn skemmtilegra ef hljómsveitin
hefði verið sýnileg, en rýmið býður
kannski ekki upp á það.)
Síðastliðin ár hafa útskriftarhópar
Nemendaleikhússins verið mannaðir
afbragðs leikaraefnum og hópurinn í
ár er þar engin undantekning. Öll
geisluðu þau af öryggi og krafti og
lögðu sig hundrað prósent fram í hlut-
verkum sínum. Og þótt ungur aldur
þeirra vinni stundum á móti túlkun
þeirrar reynslu sem persónurnar búa
yfir er útkoman engu að síður áhrifa-
ríkt og bráðskemmtilegt leikhús. Þau
Ólafur Egill Ólafsson og Brynja Val-
dís Gísladóttir voru tilþrifamikil og
eftirminnileg í hlutverkum herra og
frú Peachum og voru gervi þeirra og
búningar frábærlega hönnuð af Fil-
ippíu. Frú Peachum minnti einna
helst á pöddu, sem er í takt við kar-
akterinn. Ólafur Egill hefur sterka og
góða söngrödd sem naut sín vel. Arn-
björgu Hlíf Valsdóttur tókst vel að
koma til skila tvíræðni dótturinnar,
Pollýjar Peachum, var barnalega ein-
læg í aðra röndina og en sýndi líka
klækindalega hlið gleðikonunnar.
Flutningur hennar á söng Sjóræn-
ingja-Jennýjar var frábær.
Ívar Örn Sverrisson var flottur á
velli og líflegur í hlutverki Makka
hnífs og trúverðugur sem kvennagull.
Unnur Ösp Stefánsdóttir var reffileg í
hlutverki Lúcýjar Brown og samleik-
ur hennar og Arnbjargar Hlífar var
skemmtilega útfærður. Dúett þeirra
Pollýjar og Lúcýjar var með
skemmtilegri senum sýningarinnar.
Vigdís Hrefna Pálsdóttir leikur pút-
umömmuna Jennýju og myndaði
svartur búningur hennar skemmti-
lega andstæðu við hvítan búning
hinna pútnanna. Samband Jennýjar
og Makka hnífs er flóknasta samband
verksins og í því er fólgin saga
sterkra ástríðna, grimmdar og svika.
Þetta kemur skýrast fram í dúett sem
þau syngja rétt áður en Jenný svíkur
hann í hendur lögreglunnar. Þeim
Vigdísi Hrefnu og Ívari Erni tókst vel
upp þótt ungur aldur ynni þarna
vissulega nokkuð á móti trúverðug-
leika. Í söngnum naut Vigdís Hrefna
sín betur en Ívar Örn sem skorti
nokkuð á raddstyrk.
Gísli Pétur Hinriksson hafði lík-
amsburðina með sér í hlutverki tíg-
ursins, Browns lögreglumanns og
bassarödd hans hæfði gervinu vel.
Tinna Hrafnsdóttir var skemmtileg-
ust í hlutverki Jakobs krókfingurs, en
skopgervið sem hún bar í hlutverki
Smiths fangavarðar var kannski full-
ýkt. Flest leikaraefnanna leika fleiri
en eitt hlutverk og saman mynduðu
þau litríka hópa betlara og gleði-
kvenna.
Eins og fyrr er nefnt er það frábær
hópur fagmanna sem hannar um-
gjörð sýningarinnar og var hlutur
þeirra Vytautasar og Filippíu sér-
staklega eftirtektarverður. Viðar
Eggertsson getur verið afar sáttur
við útkomuna; hann hefur náð því
besta út úr leikhópnum og skapað af-
ar skemmtilega sýningu sem engum
ætti að leiðast á.
Ástir og átök í
undirheimum
Morgunblaðið/Golli
„Síðastliðin ár hafa útskriftarhópar Nemendaleikhússins verið mann-
aðir afbragðs leikaraefnum og hópurinn í ár er þar engin undantekn-
ing. Öll geisluðu þau af öryggi og krafti og lögðu sig hundrað prósent
fram í hlutverkum sínum,“ segir Soffía Auður Birgisdóttir m.a.
LEIKLIST
N e m e n d a l e i k h ú s i ð
Höfundar: Bertolt Brecht og Kurt
Weill. Íslensk þýðing óbundins máls:
Þorsteinn Þorsteinsson. Íslensk þýð-
ing bundins máls: Þorsteinn Gylfa-
son. Leikstjóri: Viðar Eggertsson.
Leikarar: Arnbjörg Hlíf Valsdóttir,
Brynja Valdís Gísladóttir, Gísli Pét-
ur Hinrikson, Ólafur Egill Egilsson,
Ívar Örn Sverrisson, Tinna Hrafns-
dóttir, Unnur Ösp Stefánsdóttir og
Vigdís Hrefna Pálsdóttir. Tónlistar-
stjóri: Tryggvi M. Baldvinsson.
Hljómsveit: Anna S. Þorvaldsdóttir,
Gestur Guðnason, Hrafn Ásgeirs-
son, Ingi Garðar Erlendsson, Katrín
Jörgensen, María Marteinsdóttir,
Melkorka Ólafsdóttir, Ólafur Björn
Ólafsson, Óttar Sæmundsson, Ragn-
heiður Bjarnadóttir, Sturlaugur Jón
Björnsson og Tryggvi M. Baldvins-
son. Leikmynd: Vytautas Narbutas.
Búningar: Filippía I. Elísdóttir.
Ljósahönnun og tæknistjórn: Egill
Ingibergsson. Aðstoð við ljós: Sig-
urður Kaiser. Söngþjálfun: Elín Sig-
urvinsdóttir og Sverrir Guðjónsson.
Tangódans: Ástrós Gunnarsdóttir.
Aðstoð á sýningum: 1. bekkur leik-
listardeildar LHÍ. Smiðjan, föstu-
dagur 26. október.
TÚSKILDINGSÓPERAN
Soff ía Auður Birgisdótt ir