Morgunblaðið - 30.10.2001, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. OKTÓBER 2001 31
HUGTAKIÐ sameiginlegt nor-
rænt gildismat er orðið svo sjálf-
sagt að ýmsir telja það vera inni-
haldslausan orðalepp.
Við skulum þó engu að síður
fjalla um raunveruleikann.
Við Evrópu og heiminum í
heild sinni blasa miklar breyt-
ingar. Þessar breytingar hafa
áhrif á líf okkar allra, bæði til
góðs og ills.
Það er ekki síst sameiginlegum
grunngildum að þakka að sam-
félög okkar geta tekist á við djúp-
tækar breytingar án þess að
kreppa dynji yfir og hrun verði.
Hefðir okkar vísa
einnig út á við
Norrænt samstarf um alþjóðleg
málefni gefur okkur tækifæri til
að hafa áhrif. Besta leiðin er að
vinna saman að sameiginlegum
norrænum gildum og sameigin-
legum hagsmunum.
Á árinu 2002 hafa Norðmenn
með höndum formennsku í Nor-
rænu ráðherranefndinni. Mark-
mið mitt er að styrkja þetta nor-
ræna samstarf ríkisstjórna en við
forsætisráðherrarnir getum ekki
tekið ákvörðun um lífsþrótt.
Þeir sem völdin hafa verða að
sameinast í Norðurlandaráði og
Norrænu ráðherranefndinni svo
norrænt samstarf geti öðlast
styrk. Fjöldi frammámanna í nor-
rænum þjóðþingum og fjölmargir
ráðherrar taka þátt í þinginu í
Kaupmannahöfn í vikunni.
Samsemdarkreppan í norrænu
samstarfi eftir lok kalda stríðsins
er nú einungis söguleg staðreynd.
Samstarfið hefur fundið sér nýja
mynd og ný málefni og við því
blasa ný verkefni á Norðurlönd-
um og grannsvæðum þeirra, í
Evrópu allri og jafnvel á hnatt-
ræna vísu. Norrænt samstarf
gegnir mikilvægu hlutverki í öllu
þessu samhengi.
Við erum skuldbundin af því
sem norrænar þjóðir eiga sameig-
inlegt og verðum að reyna að
nýta okkur það.
Finnar sinntu formennsku í
þessu samstarfi ríkisstjórna á af-
ar fagmannlegan hátt og hafa á
yfirstandandi ári beint sjónum að
réttindum norrænna borgara.
Hvernig verður okkur kleift að
taka næsta skref í þessu sam-
starfi? Finnar tóku meðal annars
mikilvæg skref í átt til þess að
einfalda samskipti og flutning
innan norrænu ríkjanna.
Þetta er dæmi um hagnýtt
og gott samstarf
Árás hryðjuverkamanna gegn
Bandaríkjunum sýnir hvað greini-
legast þörfina fyrir að geta tekist
á við ný verkefni. Þessi grimmd-
arlega árás hittir lýðræðið og
manngildið í hjartastað og þar
með okkar opnu norrænu sam-
félög.
Norðurlöndin öll eiga mikilla
sameiginlegra hagsmuna að gæta
við að styrkja alþjóðlegt samstarf
gegn hryðjuverkastarfsemi. Við
eigum nú þegar aðild að þeirri
baráttu á ýmsum vettvangi.
Möguleikarnir eru þó ekki full-
nýttir með aðild að SÞ, ESB og
NATO. Við viljum auka norrænt
samstarf og veita gagnkvæma að-
stoð við rannsóknarstofustörf og
öflun varabirgða bóluefnis.
Við komum þeim til hjálpar
sem nú þjást í Afganistan og
flóttamannabúðum. Við verðum
að stuðla að því að komist verði
hjá mannlegum hörmungum. Við
verðum einnig að kynna okkur
þær ástæður sem liggja að baki
hryðjuverkastarfsemi. Kjarni að-
stoðar við fátækustu löndin að
veita þeim stuðning og létta þeim
skuldabaggana.
Þess vegna vilja Norðmenn
hafa forgöngu um að kannaður
verði möguleikinn á að stofna
norrænan sjóð sem styrki starf-
semi sem snýst um að koma í veg
fyrir stríðsátök.
Lögð verður
áhersla á samskipti
við þjóðkjörna full-
trúa undir for-
mennsku Norð-
manna í
Norðurlandaráði.
Við hlökkum til að
takast á við upp-
byggjandi samstarf
á næsta ári. Ráð-
herranefndin og
Norðurlandaráð eru
tvær hliðar á sama
peningi, því sameig-
inlega gildismati
sem liggur til
grundvallar starf-
semi okkar. Við höf-
um þörf hvert fyrir annað við að
byggja upp pólitískan styrk og
munum í sameiningu knýja á um
framkvæmd góðra mála.
Norðmenn nefna formennsku
sína „Norðurlönd morgundags-
ins“.
Við viljum horfa til framtíðar.
Þess vegna verða börn og ung-
lingar efst á baugi hjá okkur. Við
verðum að bæta uppeldis- og lífs-
skilyrði þeirra barna og unglinga
á Norðurlöndum sem eiga undir
högg að sækja. Við verðum að
berjast gegn kynþáttahatri og
ótta við hið framandi. Við verðum
líka að auka möguleika barna og
unglinga á að taka þátt í þróun
samfélagsins og norrænu sam-
starfi. Við ætlum að auka mögu-
leika á gagnkvæmum heimsókn-
um. Þannig eykst gagnkvæmur
skilningur norrænna þjóða. Við
viljum líka koma á fót hugmynda-
banka um skóla morgundagsins.
Á þann hátt er hægt að styrkja
skóla á Norðurlöndunum öllum.
Við höfum í hyggju að bjóða til
norræns ráðherrafundar á breið-
um grundvelli til að rökræða öfl-
ugt norrænt starf fyrir börn og
unglinga.
Við hyggjumst einnig tengja
þessa starfsemi grannsvæðunum
með því að beina athygli að heil-
brigði og lífsskilyrðum barna og
unglinga í Norðvestur-Rússlandi
og Eystrasaltsríkjunum. Nor-
ræna ráðherranefndin styður
verkefni sem varða nánustu
grannsvæði Norðurlanda.
Öryggi matvæla er miðlægt
pólitískt málefni á Norðurlöndum
öllum. Sameiginlegir hagsmunir
okkar eru miklir á því sviði. Ör-
yggi matvæla er því annað lyk-
ilatriði á verkefnaskránni á for-
mennskutíma Norðmanna.
Við munum leggja fram að-
gerðaáætlun um aukið öryggi
matvæla á Norðurlöndum næsta
ár á fundi þeirra norrænu ráð-
herra sem bera ábyrgð á mál-
efnum matvæla.
Öryggi matvæla fjallar um heil-
brigðismál, umhverfi, verslun og
hagsmuni neytenda. Bæta þarf
gagnkvæm tengsl framleiðenda,
neytenda og yfirvalda. Þess
vegna verður einnig að móta nor-
ræna aðgerðaáætlun í málefnum
neytenda til að tryggja áhrif
neytenda á mótun stefnu á mat-
vælasviðinu. Norrænu ríkin hafa
umtalsverðar tekjur af alþjóðlegri
verslun í landbúnaði og fiskveið-
um. Þörf er á aukinni norrænni
eindrægni til að geta látið að sér
kveða á fjölþjóðleg-
um vettvangi þar
sem alþjóðlegar
reglur um verslun
með matvæli eru
mótaðar.
Þriðji mikilvægi
áhersluþátturinn á
formennskutíma
Norðmanna verður
sá að fylgja eftir
hinni norrænu 20
ára áætlun um sjálf-
bæra þróun á Norð-
urlöndum og grann-
svæðum þeirra.
Norðurlöndin
bera hvert um sig
aðalábyrgð á því að
framfylgja áætlun-
inni. Norrænu ríkin hyggjast í
sameiningu fylgja þessu metnað-
arfulla verkefni eftir.
Sé litið til þess sem er að ger-
ast á alheimsvísu hyggjast SÞ
halda leiðtogafund um sjálfbæra
þróun í Jóhannesarborg á næsta
ári. Með honum er verið að minn-
ast áratugarafmælis Ríóráðstefn-
unnar 1992 og fylgja henni eftir.
Þessi sameiginlega norræna
áætlun, sem ryður braut hvað
svæðisbundið samstarf ríkja varð-
ar, veitir okkur sameiginleg við-
mið í stefnumótun til langs tíma
og í samstarfi á sviði umhverf-
ismála. Norðurlöndin taka fund-
inn í Jóhannesarborg alvarlega.
Norðurlönd hafa tekið áskorun-
inni.
Þessi sameiginlega norræna
starfsáætlun um að standa við
skuldbindingar okkar á breiðum
grundvelli þýðir að við erum und-
irbúin fyrir næsta skref, að vinna
sameiginlegum norrænum verk-
efnum fylgi á fundinum í Jóhann-
esarborg. Þetta verkefni fær full-
an forgang undir formennsku
Norðmanna í ráðherranefndinni.
Sjónum verður í auknum mæli
beint að norrænu samstarfi á
sviði umhverfismála á höfum úti
undir formennsku Norðmanna í
ráðherranefndinni. Norðursjávar-
ráðstefnan í Björgvin á næsta ári
gegnir þar lykilhlutverki.
Norðurlöndin geta nýtt Norð-
ursjávarráðstefnuna til þess að
auka á ný þrýsting á bresk yf-
irvöld hvað varðar losun geisla-
virkra efna frá kjarnorkuverinu í
Sellafield á Norðvestur-Englandi.
Losun þaðan hefur langvinn og
neikvæð áhrif á líf í hafinu, okkar
mikla matarbúri.
Það ber að sinna norrænum
hagsmunum gagnvart ESB og
Evrópu á vettvangi norræns sam-
starfs. Norrænu forsætisráð-
herrarnir hafa að nýju hafið um-
ræður um evrópsk málefni á
fundum sínum. Við fylgjumst með
því sem mótar framtíð og stækk-
un ESB frá norrænum sjónarhóli.
Svo virðist sem skilningur á nor-
rænu samstarfi fari vaxandi innan
ESB. Það ber fagurt vitni um
norrænt samstarf að forsætisráð-
herrar norrænu ESB-ríkjanna
skuli hittast fyrir fundi í Evr-
ópuráðinu.
Norræn samstaða hefur styrkst
og endurnýjast með auknum
tengslum við granna okkar í suðri
og austri. Á sunnudaginn var átt-
um við norrænu forsætisráð-
herrarnir víðtækar viðræður í
Kaupmannahöfn við starfsbræður
okkar frá Eystrasaltsríkjunum.
Sameinuð búa Norðurlöndin yf-
ir miklum styrk. Sameinuð getum
við styrkt tengsl okkar enn frek-
ar innan Norðurlandanna og
gagnvart grannsvæðum okkar
þannig að það hafi áhrif í víðara
samhengi.
Norðmenn ætla sér að leggja
allt það af mörkum sem þeim er
fært til að auka lífsþrótt norræns
samstarfs á formennskutímabili
sínu á árinu 2002.
Það sem Norðurlönd-
um er sameiginlegt
Samstarf
Það ber að sinna
norrænum hagsmunum
gagnvart ESB og
Evrópu, segir Kjell
Magne Bondevik, á
vettvangi norræns
samstarfs.
Höfundur er forsætisráðherra
Noregs.
Kjell Magne
Bondevik
ekki eru
r alla, þó
starfsemi
aka á móti
urðdeild.
ð vera að
ólk á milli
á jólunum
það mjög
að þessu,“
segir að
essu mjög
gt hversu
ástandið.
tarfsmenn
undirbúa
r flutning-
Hún segir að færri aðgerðir hafi
verið gerðar dagana fyrir verkfallið
til að undirbúa vinnustöðvunina.
„Miðað við venjulega vinnuviku eru
stundum 20 aðgerðir skipulagðar en
þær eru kannski þrjár núna, jafnvel
fjórar,“ segir Hrafnhildur. Hún seg-
ir að biðlistinn eftir aðgerð hafi
lengst vegna þessa.
Þrettán sjúkraliðar í níu stöðu-
gildum starfa nú á deildinni en fimm
sjúkraliðar í 3,5 stöðugildum sögðu
upp störfum áður en fyrsta verkfall-
ið skall á. „Þær vinna mikið næt-
urvaktir og óþægilegar vaktir þann-
ig að það hefur verið bagalegt að
missa þær út,“ segir Hrafnhildur.
Hún segist þó fullviss um að þær
muni koma aftur til starfa náist al-
mennilegir samningar. „Þetta er
orðið afar erfitt, sérstaklega fyrir
sjúklingana og okkur starfsfólkið
sem erum að harka í þessu til að láta
þetta ganga. Við viljum fara að fá
samstarfsfólk okkar inn aftur,“ seg-
ir Hrafnhildur.
Allir sjúkraliðar í Sjúkraliðafélagi
Íslands hafa boðað þrjú þriggja sól-
arhringa verkföll til viðbótar, það
fyrsta um miðjan nóvembermánuð
og það síðasta um miðjan desember.
Samkvæmt upplýsingum úr húsa-
kynnum ríkissáttasemjara stendur
til að boða til fundar í kjaradeilu
sjúkraliða og ríkisins einhvern tím-
ann í þessari viku.
Morgunblaðið/Kristinn
andspítalans á Grensásdeild var lokað í gærmorgun. Ellefu sjúklingar voru fluttir á
gibjörg S. Kolbeins deildarstjóri hér að flytja rúm til vegna flutninga sjúklinga.
afgönsku
raðstoð og
skar leiðir
juverk.
annars að
eptember
s á Banda-
ræðið, hið
mikilvæg
t fram að
nna og
t.
ítrekuðu
ðamanna-
forsætis-
janna á
n ætli að
aráttunn-
eð því að
rri alþjóð-
oft tengist
smygli á
a á að efla
Force, eða
m komið
Svía árið
up Rasm-
forgöngu
innuhóps-
i.
anna kom
töðugleiki
hagsþróun
ðjuverka-
í Banda-
ríkjunum. Hagvöxtur verður
nokkru minni en áður var búist við,
en áfram verður afgangur af rík-
isbúskap allra landanna. Samkvæmt
spám sem gerðar hafa verið eftir
hryðjuverkaárásina er búist við 1–
1,5% hagvexti í Noregi á þessu og
næsta ári, og í Danmörku er búist
við því að vöxturinn verði 1,2% á
þessu ári og 1,7% á næsta ári. Sam-
svarandi tölur komu ekki fram fyrir
Svíþjóð og Finnland á blaðamanna-
fundinum, en ráðherrarnir sögðu
allir að hryðjuverkaárásin myndi
ekki valda verulegum breytingum á
hagvaxtarspám, enda
hefðu merki efnhags-
lægðarinnar verið orðin
skýr löngu fyrir hana.
Geir H. Haarde fjár-
málaráðherra sagði í
samtali við Morgunblað-
ið að minnkandi hagvöxtur á Íslandi
væri að langmestu leyti tilkominn
vegna annarra ástæðna, og að
hryðjuverkaárásirnar hefðu ekki
valdið mikilli breytingu. Hann sagði
þó hugsanlegt að efnahagsáhrifin af
árásunum gætu orðið nokkru meiri
á Íslandi en á hinum Norðurlönd-
unum vegna sérstakrar stöðu Flug-
leiða og mikilvægis ferðamannaiðn-
aðar á Íslandi.
Áhyggjur Norðmanna, Íslend-
inga og fleiri þjóða af starfsemi
kjarnorkuendurvinnslustöðvarinn-
ar í Sellafield komu lítillega til um-
ræðu á fundi forsætisráðherranna í
gær, en umhverfisráðherrum land-
anna hefur verið falið að fjalla frekar
um málið. Nýlegar mælingar hafa
sýnt aukna geislavirkni í hafinu við
Noregsstrendur og er hún rakin til
losunar geislavirkra efna frá Sella-
field. Í skýrslu sem gerð var fyrir
Evrópuþingið, og sem
kynnt var fyrir fáeinum
dögum, kom fram að slys
í Sellafield gæti valdið
tvöfalt meiri mengun
heldur en hlaust af
sprengingunni í Tsjerno-
byl-kjarnorkuverinu í Hvíta-Rúss-
landi á sínum tíma.
Norðurlandaráðsþingi lýkur á
morgun, miðvikudag. Þá munu
varnar- og utanríkisráðherrar
Norðurlandanna gefa ráðinu
skýrslu.
sþing sem hófst í Kaupmannahöfn í gær
m-
8
Göran Persson, forsætisráðherra Svíþjóðar, kíkir yfir öxlina á norsk-
um starfsbróður sínum, Kjell Magne Bondevik, á þingi Norðurlanda-
ráðs sem hófst í Kaupmannahöfn í gær.
Formaður KSÍ
situr í
undirbúnings-
nefnd