Morgunblaðið - 04.11.2001, Síða 18

18 SUNNUDAGUR 4. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„MÉR finnst að RÚV ætti að fram-
leiða mun meira af innlendu efni í
ljósi stærðar sinnar. Það ætti að
mínu viti að straumlínulaga fyr-
irtækið betur og það þýðir vænt-
anlega það að skoða þyrfti yfirbygg-
inguna. Ríkissjónvarpið gerir oft
mjög góða hluti og ég er oft stoltur
af því. Það veitir til dæmis góða
fréttaþjónustu og beinu útsending-
arnar þeirra frá hinum og þessum
viðburðum eru oft gríðarlega vel
unnar. En ég vil sjá meira af inn-
lendri framleiðslu,“ segir Árni Þór.
Hann bendir á í þessu samhengi
að ríkissjónvarpinu Channel 4 í
Bretlandi sé skylt að láta framleiða
a.m.k. 70% af innlendu efni hjá inn-
lendum framleiðslufyrirtækjum. Þar
eru verkefnin boðin út og fram-
leiðslufyrirtækin lifa á Channel 4.
Ég myndi vilja sjá RÚV þróast
meira í þessa átt. Það er bundið í lög
að 70–75% af útsendu efni Channel 4
verða að vera innlend framleiðsla.
Þetta er eitthvað sem við þyrftum að
skoða. Hérna er hlutfallið öfugt.
Líklega eru ekki nema 35–40% alls
efnis íslenskt hjá RÚV,“ segir Árni
Þór.
Ekki eingöngu spurning
um fjármagn
Hann segir að þetta sé ekki ein-
vörðungu spurning um fjármagn.
„Hvernig getum við hérna á Skjá 1
framleitt innlent
efni? Við höfum
framleitt 50 þátta-
raðir frá því við
fórum í loftið fyrir
tveimur árum.
Margar voru því
miður ekki góðar
enda lifðu þær ekki
lengi á skjánum.
Annað hefur verið
mjög gott. Stöðu-
gildin hafa samt
aldrei verið fleiri
en 50–60. Ég held
að það þurfi að
skoða stofnunina í
heild sinni og
ganga úr skugga
um hvort áherslurnar séu á réttum
stöðum. Þegar málið er skoðað frá
faglegu sjónarmiði veit maður að
það er hægt að gera mjög mikið fyr-
ir það fjármagn sem rennur til
RÚV. Ég held að vandinn felist að-
allega í yfirbyggingunni sem hefur
fengið að þróast ár eftir ár. Ég gæti
skilið að það væri fjárhagsvandi ef
hér væri um að ræða sjónvarp án af-
notagjalda með útsendingar frá kl.
17 til 23–24 á kvöldin, eingöngu með
innlenda framleiðslu. En þannig er
það bara ekki. Dagskráin er að
miklu leyti byggð upp á amerísku og
bresku afþreyingarefni og ég veit
fullvel hvað það kostar. Í kringum
slíkt efni þarf ekki heldur
mikla yfirbyggingu. Það er
innlend framleiðsla sem
krefst mannafls.“
Árni Þór segir að sífellt
sé klifað á menningarlegu
hlutverki Ríkissjónvarps-
ins. „Það er það sem við
viljum öll. En þá skulum
við gera Ríkissjónvarpið að
menningarsjónvarpi, sem
snýst um það að hafa góða
fréttaþjónustu, frétta-
tengda þætti og þætti sem
endurspegla íslenskan
raunveruleika og skrásetja
söguna. Við viljum að rík-
ismiðillinn sjái um að skrá-
setja söguna á þennan hátt
en skipti sér minna af afþreying-
unni. Einkareknu stöðvarnar eru
fullfærar um það.“
Árni Þór segir að það yrði hval-
reki á fjöru lítilla fyrirtækja, eins og
Skjás 1, ef RÚV færi að bjóða út
verkefni. „Ég vil nota tækifærið og
bjóða RÚV að endursýna okkar inn-
lenda efni milli kl. 10.30 og 11.30 á
kvöldin. Það myndi ekki kosta RÚV
mikið og við litum á slíkar endursýn-
ingar sem aukna þjónustu við áhorf-
endur okkar. Við gætum einnig litið
á þetta sem okkar innlegg í það að
RÚV sinnti því að endurspegla ís-
lenskan raunveruleika enn betur en
þeir gera í dag,“ sagði Árni Þór.
Hvalreki á fjöru Skjás Eins ef
RÚV byði út verkefni
Árni Þór Vigfússon,
sjónvarpsstjóri Skjás 1.
VÆRU lögmál mark-
aðarins virk ætti hag-
ur einkareknu sjón-
varpsstöðvanna að
vænkast með skerð-
ingu á útsending-
artíma Ríkissjón-
varpsins. Þetta er
mat Hreggviðs Jóns-
sonar, forstjóri Norð-
urljósa, sem rekur
Stöð 2, Sýn, Bíórás-
ina og Poptíví.
„En þessi lögmál
eru ekki virk og það
vita allir sem vinna á
þessum markaði.
RÚV vinnur eftir
blandaðri leið skatt-
heimtu og markaðsvæðingar og það
er öllum ljóst að þessi staða RÚV er
bæði viðskiptahamlandi og hindrar
samkeppni á markaðnum. Það er því
alls ekki sjálfgefið að það komi öðr-
um til góða þótt RÚV dragi úr út-
sendingartíma og skerði sína þjón-
ustu vegna þess að það hefur lítil
áhrif á tekjur RÚV. 70% tekna
stofnunarinnar eru lögbundin í
áskrift. Skerðing á þjónustu breytir
þar engu um. 90 þúsund heimila í
landinu fá senda gíróseðla í hverjum
mánuði frá RÚV sem allir verða að
greiða áður en þeir geta greitt fyrir
aðrar áskriftir. Okkar hagur gæti
vænkast eitthvað á auglýsingamark-
aðnum en auglýsingatekjur okkar og
RÚV standa aðeins fyrir um 30%
heildarteknanna,“ segir Hregg-
viður.
Hann kveðst ekki telja að
þeir sem reka RÚV séu í öf-
undsverðu hlutverki. „Um-
ræðan snýst fyrst og fremst
um skilgreiningu á hlut-
verki og skyldum stofn-
unarinnar. Margar túlkanir
eru uppi á þessum málum
hjá t.d. stjórnmálamönnum
og ýmsum hagsmuna-
samtökum sem gera tilkall til
þjónustu RÚV. Eru það skyld-
ur stofnunarinnar að sýna
Soprano-fjölskylduna eða
Beðmál í borginni í hverri
viku eða fara á sundmót í
Japan? Meðan stefnumörk-
unin er ekki á hreinu er
ekki nema von að enda-
laus umræða verði um
stofnunina. Menn verða
að átta sig á því hvort
þeir vilja hafa Rík-
isútvarp og ef svo er
hvernig það eigi þá að
vera. Við fögnum því að
það komi þó núna útspil
frá stofnuninni þar sem
brugðist er við breyttum
markaðsaðstæðum. Það
bendir til þess að menn
telji sig ekki að öllu leyti
vera í lokuðu og vernd-
uðu hagkerfi,“ segir
Hreggviður.
Hann segir að tvær
leiðir komi til greina að sínu mati
með framtíðarskipan RÚV; annað
hvort að fara alla leiðina í skatt-
heimtu og setja stofnunina á föst
fjárlög eða markaðsvæða hana að
öllu leyti. Sé fjárlagaleiðin valin sé
alveg ljóst að það kosti skattborgara
um þrjá milljarða kr. á ári miðað við
óbreyttan rekstur og samkvæmt
þessari leið yrði stofnunin að fara út
af auglýsingamarkaðnum, að mati
Hreggviðs. „Við höfum hins vegar
alltaf talað fyrir hinni leiðinni sem
við köllum fulla markaðsvæðingu og
samkeppni, þ.e. að áhorfendur fái að
velja hvort þeir kaupi þjónustuna.“
Hreggviður gagnrýnir þau skila-
boð sem stundum hafa komið frá
Ríkisútvarpinu um að aðeins það eitt
sé þess megnugt að sinna ákveðinni
þjónustu, eins og t.d. að standa að
metnaðarfullri dagskrárgerð í út-
varpi á Íslandi. Í þessari umræðu
gleymist, að sögn Hreggviðs, að
hluti af afnotagjöldunum, 600 millj-
ónir kr. á ári, renni til útvarpsrekst-
ursins. Þetta sé hærra framlag en
tekjur allra einkarekinna útvarps-
stöðva á Íslandi. Frjálsu útvarps-
stöðvarnar gætu staðið fyrir mjög
metnaðarfullri dagskrá í útvarpi
fengju þær 600 milljónir kr. inn lúg-
una sem meðlag á hverju ári. Til við-
bótar hafi ríkisútvarpsstöðvarnar
300–400 milljónir kr. á ári í auglýs-
ingatekjur. Auglýsingatekjur einka-
reknu útvarpsstöðvanna séu 500–
600 milljónir kr. á ári.
Hreggviður Jónsson,
forstjóri Norðurljósa hf.
Skert þjónusta
skerðir tekjur
RÚV lítið
ÞAÐ ER ósjaldan talað um það að umferðarmenningÍslendinga sé á lágu stigi. Undirritaður er vanurakstri í einhverri mestu og umferðarþyngstu bíla-borg heims, Los Angeles, og ekki verður annaðsagt en að samanburðurinn á þessu sviði verður
Reykjavíkursvæðinu afar óhagstæður.
Ég hef stundum velt því fyrir mér hvernig á því standi að
umferðin gengur að jafnaði svo mun betur fyrir sig í þess-
um víðfeðma og afar fjölmenna suðupotti þar vestra, en á
okkar mun viðráðanlegra höfuðborgarsvæði. Það sem hér
þykir eðlilegur akstur í landi frjálsra manna, telst fráleitur
dónaskapur þar.
Í þessum vangaveltum hef ég staðnæmst við eitt hugtak.
Þetta hugtak er virðing. Virðing fyrir sjálfum sér og sam-
ferðamönnum sínum. En hvar læra Angelínar þessa virð-
ingu og meðfylgjandi háttvísi (sem auðvitað er ekki án und-
antekninga) og hvers vegna er okkur jafnfyrirmunað og
raun ber vitni að tileinka okkur þetta.
Ég leyfi mér að halda því fram að eitt af því sem veldur
þessum mun, sé það hve ólíkt er fyrir
okkur haft, sem ökumönnum. Þ.e. hve
yfirvöld umferðar-, gatna- og vegamála
á þessum tveimur stöðum haga sér ólíkt
gagnvart ökumönnum, umferðinni,
borgurunum. Munurinn birtist í mann-
virkjum og öðrum aðgerðum.
Þegar umferðarmannvirki hér eru
borin saman við slík mannvirki vestra kemur eitt og annað
athyglisvert í ljós. Vitaskuld er mikill stærðar- og fjár-
munamunur milli þessara tveggja svæða og stór umferð-
armannvirki því sjaldséðari hér en þar. En það er einkenni
á slíkum mannvirkjum ytra að þau eru beinlínis hönnuð og
byggð með það fyrir augum að greiða fyrir umferð og það
talið grundvallaratriði gagnvart öryggissjónarmiðum. Hér
virðast mörg umferðarmannvirki hins vegar reist fyrst og
fremst í þeim tilgangi að hægja á umferðinni og tefja fyrir
henni.
Dæmi um þetta er hinn afkáralegi malbiks- og steypu-
skúlptúr sem risinn er við Skeifuna og heldur að hann sé
mislæg gatnamót milli Réttarholtsvegar/ Skeiðarvogs og
Miklubrautar. Hér er öll venjuleg umferðarlógik lögð til
hliðar og í staðinn fyrir eðlilegar lykkjur og aðreinar, sett
upp einhvers konar útlitsgölluð brú með ljósum, beygju-
ljósum og örvum í allar mögulegar áttir með útafakstri til
hægri og vinstri, í engu samræmi við það sem aðvífandi
ökumaður skyldi ætla. Það vantar bara hringtorg á brúna til
að fullkomna verkið. Eina leiðin til að forðast að lenda ítrek-
að í vandræðum þarna, er að leggja allt heila klabbið á
minnið.
Það hlýtur líka að teljast umtalsvert hönnunarafrek að
koma því svo fyrir að aki maður suður Skeiðarvog og hygg-
ist beygja vestur Miklubraut, er ekki tekin einföld hægri
beygja, heldur skal halda sig lengst til vinstri á götunni og
taka vinstri beygju á þar til gerðu ljósi, þegar færi gefst.
Svona hönnun lýsir ekki beint mikilli virðingu fyrir flæði
umferðar.
Hvað með öll þessi pínulitlu hringtorg? Eru þau einnar
eða tveggja akreina? Eru þetta umferðarmannvirki eða ráð-
gátur eða kannski sveinsstykki í hellulögn? Hvað með litlu
kringlóttu misfelluna á gatnamótum Nóatúns og Hátúns þar
sem ekki er hægt að fara í hring nema á þríhjóli og allir aka
þvert yfir? Er þetta til að greiða fyrir umferð, eða misskil-
inn brandari frá Stóru hringtorgaráðstefnunni í Norrköp-
ing?
Og hvernig stendur á því að þegar gatnaviðgerðir standa
yfir, heyrir það til undantekninga að ökumenn séu látnir
vita af slíku með skiltum nægilega löngu áður en komið er á
sjálft athafnasvæðið, til að unnt sé að velja aðrar aksturs-
leiðir.
Hér ber allt að sama brunni. Andstætt því sem tíðkast í
Los Angeles er umferðin hér álitin einhver bannsettur og
stórvarasamur átroðningur og málefnum hennar sinnt með
semingi og bastarðslausnum. Því er það kannski ekki nema
von að íslenskir ökumenn séu ekki beinlínis til fyrirmyndar.
Það læra börnin sem fyrir þeim er haft.
HUGSAÐ
UPPHÁTT
Eftir
Sveinbjörn
I. Baldvinsson
Mislægt
hringtorg
með ljósum
„Okkar skylda gagnvart áhorfend-
um er að vinna vel úr þeim fjár-
munum sem okkur er falið að sýsla
með. Við leggjum okkur fram að
gera eins ríka dagskrá úr því og
hægt er,“ segir Bjarni. Hann segir
að það sé gefið mál að nái þessar,
eða aðrar tillögur fram að ganga,
fækki starfsmönnum Sjónvarpsins.
Ekki sé þó tímabært að nefna nein-
ar tölur í því sambandi fyrr en til-
lögurnar hafa tekið á sig mynd.
Rekstur Sinfóníunnar og auknar
lífeyrissjóðsskuldbindingar
Það vekur athygli að lífeyris-
skuldbindingar og greiðslur til Sin-
fóníuhljómsveitarinnar kosta Rík-
isútvarpið samtals um 300 milljónir
kr. á næsta ári, sem slagar hátt
upp í fyrirsjáanlegan rekstrar-
halla. Ríkisútvarpið hefur jafnan
greitt lögbundið framlag af launum
starfsmanna sem iðgjöld í Lífeyr-
issjóð starfsmanna ríkisins. Samn-
inganefnd ríkisins gerði kjara-
samninga við opinbera starfsmenn
árið 1998. Við það hækkuðu skuld-
bindingar lífeyrissjóðsins umtals-
vert. Þessar skuldbindingar voru
síðan einhliða færðar inn í reikn-
inga A- og B-hluta stofnana. Rík-
isútvarpið, sem B-hluta stofnun,
hefur þurft að taka á sig þessa
auknu skuldbindingu án þess að fá
hækkun á afnotagjöldum til að
mæta þessu. Þess má geta að mán-
aðargjald Sjónvarps, sem er 1.500
kr. á mánuði, hefur ekki hækkað í
takt við almenna verðlagsþróun. Í
fjárlögum fyrir næsta ár er gert
ráð fyrir Ríkisútvarpið greiði 104
milljónir kr. til reksturs Sinfóníu-
hljómsveitar Íslands og er það 30%
hækkun á milli ára á framlagi Rík-
isútvarpsins. Á sama tíma er Rík-
isútvarpinu gert að draga úr
rekstrarkostnaði vegna hinnar eig-
inlegu starfsemi sinnar sem er að
senda út dagskrá.