Morgunblaðið - 21.11.2001, Blaðsíða 22

LISTIR
22 MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„ÓPERA á tímamótum“ er yfir-
skrift málþings sem haldið verður
í Íslensku óperunni á morgun, á
Degi tónlistar, 22. nóvember. Um-
ræðuefni þingsins er framtíð Ís-
lensku óperunnar, og munu aðilar
er starfa að uppbyggingu óperunn-
ar, auk fulltrúa atvinnulífs, verk-
efnisstjórnar um byggingu tónlist-
arhúss og fulltrúar óperuflytjenda
utan óperunnar, halda framsögu-
erindi. Þá er gert ráð fyrir rúmum
tíma til almennra umræðna meðal
þinggesta í lok dagskrárinnar.
Bjarni Daníelsson óperustjóri
segir að kallað sé til þingsins í því
augnamiði að efna til umræðna um
málefni Óperunnar á þeim tíma-
mótum sem hún stendur á. „Yf-
irskrift þingsins vísar til þess að
nýr samningur milli Óperunnar og
ríkisins um stóraukin framlög úr
ríkissjóði, ásamt aukinni þátttöku
atvinnufyrirtækja í rekstrinum,
markar upphafið að nýju tímabili í
starfsemi Íslensku óperunnar,“
segir Bjarni. „Ljóst er að við mun-
um hafa öllu meira fjármagn milli
handanna á næstu árum en hingað
til og gefur það okkur tilefni og
tækifæri til að hugsa fram í tím-
ann,“ bendir hann jafnframt á.
Bjarni segir að um leið liggi fyr-
ir ýmis stór mál sem taka þurfi af-
stöðu til og verði því meginþungi
umræðunnar á spurningar um
stöðu Óperunnar sem menningar-
stofnunar og framtíðarhúsnæði
hennar. „Þróun Óperunnar á
næstu árum kallar á að teknar
verði ákvarðanir um uppbyggingu
hennar og aðstöðu. Óperurekstur í
litlu samfélagi hlýtur að kalla á
hagkvæmar lausnir og höfum við
haft uppi hugmyndir um hugsan-
legt samstarf menningarstofnana
um uppbyggingu menningarstarf-
semi. Við höfum jafnframt metið
það svo að með vaxandi starfsemi
verði fljótlega of þröngt um okkur
í Gamla bíói en líkt og fram hefur
komið í fjölmiðlum hefur stjórn Ís-
lensku óperunnar óskað eftir við-
ræðum við stjórnvöld um hugs-
anlega aðild að byggingu
tónlistarhúss. Heyrst hafa skiptar
skoðanir meðal aðila utan Óper-
unnar sem áhuga hafa á málinu og
vonumst við til þess að fá fram
sem flest sjónarmið með því að
efna til opinnar umræðu af þessu
tagi.“
Á málþinginu er gert ráð fyrir
þátttöku söngvara og annars tón-
listarfólks, fulltrúa menningar-
stofnana á sviði tónlistar og leik-
listar, fulltrúa félagasamtaka um
lista- og menningarstarf, fulltrúa
atvinnulífs og opinberrar stjórn-
sýslu, fjölmiðlafólks og almenn-
ings. Bjarni áréttar að tekið verði
á málum á umræðugrundvelli og
sé markmiðið fyrst og fremst það
að laða fram sem flest sjónarmið.
„Það sem við viljum gera með
þessu málþingi er að bjóða fólki,
sem hefur áhuga á málinu og þeim
sem þessar spurningar okkar
varða beint, til þess að ræða málin
og skiptast á skoðunum til þess að
gera okkur sem stýrum Óperunni
kleift að móta okkur skynsamlega
skoðun og síðan stefnu í þessum
málum,“ segir Bjarni að lokum.
Málþingið um framtíð Íslensku
óperunnar verður haldið í húsa-
kynnum hennar í Gamla bíói. Mun
það standa frá kl. 13 til 17 og er
aðgangur ókeypis.
Málþing haldið um framtíð Íslensku óperunnar
„Stór mál sem taka
þarf afstöðu til“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Íslenska óperan stendur á miklum tímamótum um þessar mundir og
verður efnt til málþings um framtíð hennar á morgun, á Degi tónlistar.
Myndin sýnir Ólaf Kjartan Guðjónsson og Hönnu Dóru Sturludóttur í
hlutverkum Papagenó og Pamínu í nýjustu uppfærslu Óperunnar á
Töfraflautunni eftir Mozart.
HAFLIÐI Hallgríms-
son, tónskáld, hefur hlot-
ið styrk úr breska
styrktarsjóðnum
NESTA (National En-
dowment for Science,
Technology and the
Arts), en tilkynnt var um
nýja styrkþega í London
á mánudaginn. Sjóður-
inn var stofnaður af
breska þinginu árið 1998
fyrir ágóða af ríkishapp-
drættinu, Nation Lot-
tery, en fyrst var veitt úr
sjóðnum í maí á síðasta
ári. Það þykir mikill
heiður að komast í hóp
styrkþega hjá NESTA,
enda er ekki sótt um styrki frá sjóðn-
um, heldur berast sjóðsstjórninni
ábendingar um athyglisverða ein-
staklinga og verkefni frá sérstaklega
skipuðum tilnefnurum.
Styrkirnir eru veittir á þremur
sviðum, í fyrsta lagi fyrir uppfinn-
ingar og nýjungar, í öðru lagi fyrir
kennsluverkefni sem hafa að mark-
miði að vekja áhuga almennings á
vísindum, tækni og listum og í þriðja
lagi er skapandi listamönnum með
óvenjulegar og frumlegar hugmynd-
ir veitt svokallað „fellowship“, sem
eru nokkurs konar starfslaun og er
ætlað að gefa styrkþegunum tæki-
færi og fjárhagslegt svigrúm til að
einbeita sér í lengri tíma að verð-
ugum verkefni.
Hafliði Hallgrímsson er í hópi síð-
asttöldu styrkþeganna, einn af að-
eins þremur tónsmiðum sem hlotn-
aðist heiðurinn að þessu sinni. Hann
mun vinna að ýmsum verkum næstu
fjögur árin, en meginverkefni hans
verður smíði óperu
sem byggð er á stutt-
um sögum eftir Rúss-
ann Daniil Kharms.
Verkið Mini-Stories
eða Örsögur, sem
Hafliði samdi árið
1997 við sögur
Kharms, hefur hlotið
frábæra dóma og m.a.
verið flutt í Iðnó.
Þessi styrkveiting
er enn eitt dæmið um
þá virðingu sem selló-
leikarinn og tónskáld-
ið Hafliði Hallgríms-
son hefur áunnið sér í
Bretlandi, þar sem
hann hefur verið bú-
settur frá 1964, fyrst í London, en
síðan í Edinborg. Konunglega fíl-
harmóníusveitin í London og Skoska
kammersveitin hafa pantað verk hjá
honum og einleikarar á borð við Eve-
lyn Glennie leika tónlist hans. Hafliði
varð sextugur í september síðast-
liðnum og hljóma verk hans víða um
þessar mundir af því tilefni.
Formaður NESTA er kvikmynda-
framleiðandinn David Puttnam, sem
ávann sér lávarðstitil fyrir myndir á
borð við Chariots of Fire, Local
Hero og The Killing Fields. Í tilefni
af úthlutuninni á mánudaginn sagði
Puttnam: „Fjárhagur okkar treystir
í æ meira mæli á sköpunarmátt
manna og hæfni okkar í að beisla
nýja tækni og örva nýjar hugmyndir.
Það er einmitt tilgangur þessa sjóðs
– að styðja við bakið á hinum hug-
rökku og áræðnu, að taka áhættur
og að fjárfesta á djarfan hátt í hinum
miklu auðlindum sköpunar sem við
eigum hér í Bretlandi.“
Að styðja við bak-
ið á hinum hug-
rökku og áræðnu
Hafliði
Hallgrímsson
Hafliði Hallgrímsson tónskáld hlýtur
styrk úr virtum breskum sjóði
ÞAÐ er fátt meira hressandi en
að sjá myndlistarsýningu þar sem
unnið hefur verið heiðarlega og af
krafti, án alls rembings og tilgerð-
ar. Þannig er því einmitt farið á
haustsýningu menningarmiðstöðv-
arinnar Skaftfells á Seyðisfirði.
Fyrirferðarmestur listamann-
anna sex á sýningunni er Ásmund-
ur Ásmundsson sem býður gestum
upp á fjögur verk auk eins verks
sem hann og Gunnhildur Hauks-
dóttir vinna saman. Ásmundur hef-
ur á undanförnum misserum m.a.
verið að fjalla um virkni hins al-
þjóðlega myndlistarheims, galler-
istanna og frægu myndlistarmann-
anna og heldur hér áfram á þeirri
braut. Tónninn í þessum verkum
er alltaf dálítið hæðinn og stundum
er óljóst hvort listamaðurinn gerir
þessi verk af því að hann er sjálfur
svekktur út í að vera ekki með í
hringekjunni, eða að honum líður
einfaldlega vel sem púkinn á fjós-
bitanum sem lætur glósur fjúka og
finnur að tilgerðinni sem oft vill
fylgja þessum heimi. Þessi hluti af
list Ásmundar er heldur óaðgengi-
legur þorra almennings sem hvorki
veit né hefur áhuga á því hvernig
hlutirnir ganga fyrir sig í þröngri
kreðsu myndlistarinnar. Því má
segja að þessi verk séu list um
listamenn og heim þeirra, fyrir
listamenn, sem rýrir þó alls ekki
gæði verkanna.
Undir þetta fellur t.d. verkið Art
on the internet, þar sem Ásmund-
ur stillir af miklu hispursleysi sam-
an netsíðum Listasafns Íslands og
Gagosian gallerísins og myndlist-
arstemmningum af klámsíðunum
Freecumzone og assholez.com.
Þessar samlíkingar gera andrúms-
loftið rafmagnað. Annað verk í
þessa veru er Verkfærakistan, en
það er frystikista full af áfengi.
Þetta er „tragikómískt“ verk þar
sem Ásmundur bendir okkur á
hlut áfengisins í tilverju lista-
manna í gegnum tíðina, bæði í
einkalífinu, í vinnunni og á sýning-
aropnunum. Verkið er skemmti-
lega hrátt í gerð sinni og segir allt
sem segja þarf.
Gunnhildur Hauksdóttir sýnir
verkið Chats Morts sem saman-
stendur af leirstyttum af dauðum
köttum sem liggja eins og hráviði
um gólfið. Á þá eru ritaðar setn-
ingar um ketti eins og „Einn kött-
ur heitir Snauti heim“ og „This
Cats name is tragedy“. Verkið er
heldur stefnulaust en hefur þó yfir
sér eitthvað heillandi yfirbragð.
Verkið sem hún og Ásmundur gera
saman er myndbandsupptaka af
tveimur konum sem sitja inni í
stofu og eru að horfa á hina und-
urfallegu níu vasaklúta bíómynd,
„The Bridges of Madison County“.
Verkið er ákaflega hversdagslegt
og skemmtigildið er lítið og súr-
realískt, en passar þó vel inní
heildina í sýningunni.
Verk Sirru Sigrúnar Sigurðar-
dóttur sker sig dálítið frá öðrum
verkum á sýningunni. Það er hefð-
bundnara og tónninn í því er allur
annar en hjá hinum listamönnun-
um. Með því að nota öngla og
þræði sem festir eru í kvenmanns-
fætur úr tré, tengir hún verkið við
sjávarþorpið Seyðisfjörð og ein-
angrunina sem felst í því að búa á
staðnum. Þannig horfir hún skem-
ur en hinir listamennirnir á sýn-
ingunni og passar því verr inn í
heildina.
Næst þar hjá eru verk Magn-
úsar Sigurðssonar, Vegamót og
Stefnumót. Magnús hefur áður
unnið með tilvistarkreppu mynd-
listarmanns á Íslandi og einangrun
hans, sbr. verkið Stormur í Gallerí
Hlemmur. Hann á það sameigin-
legt með Ásmundi að vera að fjalla
um eigin staðsetningu í veröldinni
og horfa yfir girðinguna á það sem
er þar fyrir handan. Í seríunni
Stefnumót er hann staddur úti í
eyðimörk í Bandaríkjunum með ís-
lenska fánann á öxlinni, eins og til
að undirstrika það að hvar sem við
erum stödd losnum við aldrei við
upprunann.
Í öðru verki, stórri ljósmynd á
vegg, stendur hann við söluskálann
Vegamót og er að bisa við að blása
upp risastóran dalmatíuhund ætt-
aðan úr myndinni „101 Dalmat-
ians“. Hér verðum við vitni að
mótum bandarískrar nútímatákn-
myndar og íslensks hversdags-
veruleika.
Þar rétt hjá er verk Gabríelu
Friðriksdóttur sem er sterkasta
verk sýningarinnar, og það sem
leitar oftast á mann eftir að út úr
sýningarsalnum er komið. Verkið
er í tveimur hlutum og titill þess
er „Operazione Poetica“. Annars-
vegar er um að ræða ansi grodda-
legan en gerðarlegan sérsmíðaðan
ruggustól með sessu úr bökuðu
rúgkökudeigi. Á hægri armi er
Jameson viskíflaska en á sama
stað á vinstri armi er öskubakki. Á
gólfinu er gríma með fjórum and-
litum, gerð úr samskonar rúgköku-
deigi og sessan í stólnum. Út úr
hausnum hljómar síðan rödd
skáldsins Morris, sem ekki er til-
greint nánar hver er, að þylja ljóð.
Til að ná botni í þetta verk er
ágætt að hafa sýningarskrána til
að styðjast við því erfitt er að
heyra orðaskil vegna bergmáls.
Gabríela gerir góðlátlegt grín að
hugmyndinni um hið rómantíska
skáld og samsvörun er hér sterk
með verkum Magnúsar, Ásmundar
og Steingríms Eyfjörð. Með því að
gera grímuna jafn grófa og raun
ber vitni nær listamaðurinn að láta
sýningargestinum líða dálítið und-
arlega nálægt verkinu.
Steingrímur Eyfjörð sýnir okkur
fræga listamenn í líki tuskubrúða
sem hanga neðan úr loftinu. Í
texta í sýningarskrá minnir hann
okkur á að íslenskir málarar hafa
löngum verið að fylgja forskrift
kollega sinna í Bandaríkjunum og
setur fram ákveðna gagnrýni á
sjálfstæði og frumleika íslenskrar
listar og listamanna. Verkið í heild
sinni er heilsteypt og eitt það
besta sem ég hef séð eftir Stein-
grím.
Listamennirnir í Skaftfelli ná
óvenjuvel saman og tekst að skapa
áhugaverða hrynjandi í salnum.
Umfjöllunarefni meirihlutans skar-
ast verulega svo úr verður sterk
heild.
List um
listamenn
MYNDLIST
Menningarmiðstöðin Skaftfell á
Seyðisfirði
Ásmundur Ásmundsson, Gabríela Frið-
riksdóttir, Gunnhildur Hauksdóttir, Magn-
ús Sigurðarson, Sirra Sigrún Sigurð-
ardóttir og Steingrímur Eyfjörð. Sýningu
lokið.
BLÖNDUÐ TÆKNI
Morgunblaðið/Pétur Kristjánsson
„Operazione Poetica“eftir Gabríelu Friðriksdóttur.
Þóroddur Bjarnason