Morgunblaðið - 21.11.2001, Blaðsíða 30

MINNINGAR
30 MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
egar stjórnmála-
flokkur, hvar sem
hann er í litrófinu,
heldur landsfund
fáum við hin ákveðna
tilfinningu í fæturna við að fylgj-
ast með herhvötinni í lokin. Til-
finningin er líklega í ætt við þá
sem gamlir stríðshestar fá þegar
þeir híma í stallinum og skyndi-
lega heyrist lúðrablástur. Hausn-
um er lyft, eyrun blaka, frísað er
svolítið af gömlum vana og krafs-
að í gólfið – en síðan birtist Öm-
urleikinn og segir með þjósti:
Þetta er ekkert fyrir þig, framtíð
þín er hjá sláturfélaginu.
Svona er heimurinn vondur.
En stundum segja menn að
flokkarnir séu á undanhaldi og
það er rétt að einu sinni voru þeir
miklu áhrifa-
meiri, hér
sem annars
staðar.
Brennandi
áhugi á hefð-
bundnum
stjórnmáladeilum hefur minnkað
á Vesturlöndum og ein af ástæð-
unum er svo augljós að hún getur
ekki farið fram hjá neinum. Mál-
efnin eru ekki lengur jafn brýn
og áður, sjaldnast upp á líf og
dauða.
Þess vegna snýst kjarabarátta
núna oftast um að skipta kökunni
innbyrðis milli þokkalega staddra
launamanna. Hér er búið að leysa
í bili flestar efnalegar þarfir al-
mennings, hvað sem síðar verður
og heimsmálin eru venjulega ekki
efst í huga kjósenda. Það gæti þó
breyst vegna Evrópumála og
baráttu gegn hryðjuverkum.
Ekkert er rangt við umskiptin
í sjálfu sér, aðstæður hafa breyst
og ekki er endalaust hægt að
nota allar gömlu hugsjónirnar
óbreyttar. Það gera samt nokkrir
varðveislumenn fornra dyggða á
vinstrivængnum hérlendis og að
vissu leyti fagurt að þeir skuli
þannig sýna öldruðum spámönn-
um virðingu. Í málflutningnum er
sami rauði þráðurinn og ekki gert
upp milli mála eftir væginu. Kraf-
an um endurnýtingu er í fyr-
irrúmi hvort sem verið er að
ræða taubleiur sem má þvo eða
slagorð um andstöðuna við her-
inn á Íslandi. Tryggðin við það
sem lærifeðurnir sögðu að væri
rétt er hjartnæm.
En þótt ekki ríki hér neyðar-
ástand er okkur ekki sama hverj-
ir stjórna eða með hverjum þeir
sænga í pólitísku tilliti. Samfylk-
ingarmönnunum nýju hefur
gengið misjafnlega að skipu-
leggja starf sitt og hafa samt fyr-
ir augunum endingargóða fyr-
irmynd, Sjálfstæðisflokkinn þar
sem oft kraumar undir niðri en
ekki sýður upp úr. Menn lyfta
lokinu og lækka hitann. Sjálf-
stæðisflokkurinn varð til úr tveim
flokkum á þriðja áratugnum og
varla getur heitið að klofningur
hafi komið þar upp ef undanskilið
er stutt upphlaup á níunda ára-
tugnum. Framsóknarflokkurinn
hefur líka reynst furðu traustur á
samskeytunum þótt límið úr
kaupfélaginu sé nú búið. Hver er
leyndardómurinn á bak við sam-
loðunina? Hvers vegna ríkir ein-
ing hægra megin en tvístringur
milli öreindanna vinstra megin?
Niðurstöður kalda stríðsins og
sigur markaðshyggju geta ekki
skýrt ástandið, klofningseðlið var
orðið fullskapað löngu fyrir nú-
tímann. Munurinn stafar af ólík-
um karakter kjósendahópanna að
svo miklu leyti sem þeir eru gefin
stærð. Hefðbundnir sjálfstæð-
ismenn eru áhugalitlir um stjórn-
mál og gera sér ekki miklar
væntingar, þeir eru tortryggnari
á að pólitíkusar geti gert allt fyrir
þá. Yfirleitt eru sjálfstæðismenn
friðsamt fólk sem forðast að ríf-
ast mikið um stjórnmál nema
kosið sé til hreppsnefndar í
Reykjavík. Það fallegasta sem
þeir segja um stjórnmálamann,
svona að tjaldabaki, er að hann sé
ekki leiðinlegur, hafi gert lítið af
sér og oft látið fólk í friði.
Vinstrimenn eru miklu líklegri
til að vera brennandi í andanum,
sannfærðir um að með réttri
stjórnarstefnu verði hægt að
skila afkomendunum miklu betri
heimi en tekið var við. Lands-
fundir þeirra hafa þess vegna
ekki verið huggulegar samkomur
þar sem heilsað er upp á gamla
kunningja og fjandvini í ró og
spekt heldur slagsmál. Þeir eiga
að vera slagsmál, annars hafa
þeir mistekist og heimurinn í
háska staddur. Nálgast verður
sannleikann í hverju máli með
vægðarlausum umræðum. Síðan
þarf að skipta reglulega um nafn
til að veita ferskum andblæ inn í
flokksstarfið og efla ímyndina.
Engan mosagróður, takk. Næsti
landsfundur vinstrigrænna mun
vafalaust verða fjörugri en sá síð-
asti þar sem menn liðu um í sælu-
vímu skoðanakannana.
En Samfylkingin hins vegar
hefur átt í vök að verjast og eftir
þrautreyndum kokkabókum yrði
leiðtoganum sparkað með látum.
En eitthvað fór úrskeiðis, allt var
slétt og fellt.
Aðeins ein skýring er til á
þessu hefðarofi. Samfylking-
armenn eru búnir að skipta um
gír og stefna nú að því að verða
alltumlykjandi stórflokkur sem
ætlar sér VÖLD og finnst gamla
afþreyingarhlutverkið ekki leng-
ur nóg. Samheldni og settlegur
virðuleiki er málið. Ábyrgð, ein-
urð og festa eru hugtökin sem
verða nú límd utan á kosn-
ingapakkana. Villta vinstrið,
grátt fyrir hærum, getur fundið
sér samastað í Ódáðahrauni og
stundað sauðfjárræktina sem
enginn nefndi um helgina.
Áfallið sem Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur undir niðri óttast hef-
ur nú riðið yfir, á vinstrivellinum
er hætta í aðsigi. Samfylkingin er
nú vís til að fara að kanna hvern-
ig jafnaðarmenn hafa farið að því
að hrifsa til sín völdin frá hægri-
öflunum um mestalla Evrópu. Nú
er að bíða og sjá hvort keyrt
verði fram úr Sjálfstæð-
isflokknum hægramegin með því
til dæmis að hamra á nauðsyn
raunverulegrar samkeppni í þágu
neytenda. Annað sóknarfæri gæti
verið að mynda bandalag með at-
vinnurekendum og verkalýðs-
forkólfum um Evrópusambands-
aðild. Þá gætu orðið spennandi
tímar í íslenskum stjórnmálum
næstu árin.
Ábyrgðin
og festan
Það fallegasta sem þeir segja um stjórn-
málamann, svona að tjaldabaki, er að
hann sé ekki leiðinlegur, hafi gert lítið
af sér og oft látið fólk í friði.
VIÐHORF
Eftir Kristján
Jónsson
kjon@mbl.is
✝ Gísli Guðmunds-son fæddist í
Hvarfsdal á Skarðs-
strönd í Dalasýslu 18.
maí 1919. Hann lést á
Droplaugarstöðum
10. nóvember síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru hjónin Sig-
ríður Helga Gísla-
dóttir fædd 16. des-
ember 1891 í
Forsæludalskoti í
Vatnsdal í Húna-
vatnssýslu, d. 6.
ágúst 1970, og Guð-
mundur Ari Gíslason,
f. 8. desember 1880 í Geitagerði í
Staðarhreppi í Skagafirði, d . 2.
júní 1956. Gísli var einn af fjórtán
systkinum, hin eru Sigurlaug, f. 2.
júní 1911, Vilhjálmur, f. 20. sept-
ember 1912, d. 6. nóvember 1971,
Gunnar, f. 16. desember, d. 16.
september 1974, Sigrún, f. 8. febr-
úar 1915, d. 6. desember 2000,
Anna, f. 3. júní 1916, d. 14. sept-
ember 1990, Hulda, f. 15. janúar
1918, d. 10. október 1995, Guðrún,
f. 7. október 1920, Þorsteinn, f. 13.
nóvember 1921, Margrét, f. 3. des-
ember 1923, d. 17. september
1998, Eysteinn, f. 12.
nóvember 1924,
Ingimar, f. 9. mars
1926, Bogi, f. 7.
ágúst 1927, d. 12. júlí
1959, Jóhann, f. 9.
nóvember 1928, d.
15. september 1945.
Eiginkona Gísla er
Jóhanna Ólafsdóttir,
f. 14. ágúst 1921 á
Nauteyri við Ísa-
fjarðardjúp. For-
eldrar hennar voru
Sigríður Sam-
úelsdóttir og Ólafur
Pétursson. Gísli og
Jóhanna eignuðust fimm börn.
Tvær dætur dóu í frumbernsku,
en upp komust Bragi Þór, f. 20.
apríl 1944, listmálari, d. 22. jan-
úar 1984, Bryndís, f. 26. janúar
1952, d. 2. mars 1973, Björk, f. 26.
janúar 1952. Dóttir hennar Bryn-
dís Hrönn Ragnarsdóttir, f. 19.
janúar 1974, sonur hennar Gísli
Reginn Pétursson, f. 27. júní 1995,
sambýlismaður hennar Ingirafn
Steinarsson, f. 16. mars 1973.
Útför Gísla Guðmundssonar fer
fram frá Fossvogskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Látinn er elskulegur bróðir
minn, Gísli. Mig langar til að minn-
ast hans í fáeinum orðum.
Hann fæddist í Hvarfsdal á
Skarðsströnd í Dalasýslu og ólst
hann upp hjá foreldrum sínum
fyrstu árin þar en fluttist síðan með
þeim norður í Skagafjörð árið 1922
þar sem hann var lengst af hjá þeim
í Steinholti í Staðarhreppi. Gísli
stundaði nám við Héraðsskólann á
Laugarvatni veturna 1938-1940 en
flutti síðan til Reykjavíkur vorið
1941 og vann það sumar á Korpúlfs-
stöðum. Um haustið sama ár hóf
hann störf hjá Heildverslun Ás-
bjarnar Ólafssonar í Reykjavík en
þar starfaði hann í meira en þrjá
áratugi, aðallega sem sölumaður.
Sumarið sem Gísli var á Korpúlfs-
stöðum kynntist hann konuefni sínu
Jóhönnu Ólafsdóttur, f. 14. ágúst
1921 á Nauteyri við Ísafjarðardjúp.
Það var mikill gleðidagur í lífi
þeirra er þau giftu sig þann 15. jan-
úar 1944. Gísli var lengst af sölu-
maður og var hann vinsæll og vel
látinn í því starfi og ekki sakaði að
hann hafði yfir að ráða listafallegri
rithönd. Gísli var vel ritfær og hag-
mæltur og eftir hann liggja greinar
í blöð og út hafa verið gefnar tvær
handskrifaðar fjölritaðar möppur
„Ljóð og lítil sagaog „Hótel jörð“.
Gísli var skákmaður góður og
minnist ég margra ánægjustunda
sem við bræðurnir áttum saman
með Sigurjóni mági okkar og Vil-
hjálmi bróður.
Við hjónin áttum margar
ánægjustundir með þeim Gísla og
Jóhönnu og í minningunni eru þær
stundir okkur afar dýrmætar. Við
Erla vottum Jóhönnu og fjölskyldu
hennar innilega samúð.
Erla og Eysteinn.
Er ég kveð Gísla Guðmundsson
þá leita á hugann ótal minningar
frá liðnum dögum. Gísli kvæntist
móðursystur minni, Jóhönnu Ólafs-
dóttur, árið 1944. Þá þegar mynd-
uðust traust og varanleg tengsl
með honum og móðurfólki mínu.
Einkum finnst mér mjög til um þá
virðingu og hlýhug sem hann bar
ætíð til tengdamóður sinnar, Sig-
ríðar Samúelsdóttur. Við Bragi
Þór, sonur Gísla og Hönnu, vorum á
líku reki og áttum í mörg ár gott at-
læti hjá ömmu á Vonarlandi við Ísa-
fjarðardjúp við leiki og störf. Síðar
bættust í hópinn tvíburarnir Bryn-
dís og Björk. Gísli var glæsilegur
maður að innra og ytra atgervi. Ég
sé hann fyrir mér úti á túni með
fangið fullt af ilmandi töðu sem
hann er að bera upp í sæti eftir
langan, sólríkan dag. En þarna
vestur við Djúp eru sumrin eilíf og
sólin virðist aldrei hníga til viðar. Á
unglingsárum mínum dvaldist ég
um tíma á heimili þeirra hjóna í
Reykjavík og naut ég þar mikillar
hlýju og gestrisni í hvívetna. Gísli
ákvað að kenna mér tveggja manna
vist og að tefla skák. Ég náði
reyndar litlum tökum á þessum við-
fangsefnum en fékk hins vegar í
veganesti að lífið er margslungið
sem manntafl og gæta þarf vel að
þeim leiðum sem maður velur.
Miklar umræður fóru fram á heim-
ili þeirra Gísla og Hönnu um þau
mál sem efst voru á baugi hverju
sinni, hvort heldur sem um menn-
ingarmál eða heimsmálin var að
ræða. Mjög hvöttu þau hjónin okk-
ur unglingana til að kynna okkur
sem best verk helstu rithöfunda og
listamanna, jafnt utan lands sem
innan. Má segja að þarna hafi áhugi
minn á listum vaknað og samvist-
irnar við þau hafi því ráðið nokkru
um lífsbraut mína síðar. Á þeim ár-
um sem ég var að alast upp höfðu
unglingar ekki mikið fé milli handa
og það var ósjaldan að Gísli stakk
að mér peningum til að fá mér eitt-
hvað sem mig vanhagaði um. Einn
vetur réð hann mig sem sendil en
hann vann í fjölmörg ár við versl-
unarstörf. Þá varð ég enn vísari um
þá eiginleika sem voru svo ríkir í
fari hans. Heiðarleiki, vandvirkni,
ósérhlífni og lipurð í viðmóti. Gísli
ólst upp í Steinholti í Skagafirði og
víst er að Skagafjörður átti hug
hans allan. Æskuslóðirnar hafa efa-
laust átt ríkan þátt í að vekja hjá
ungum dreng skilning og hrifnæmi
fyrir fjölbreytilegri náttúru lands-
ins. Gísli var vel hagmæltur og í
ljóðum hans endurspeglast bjart-
sýni og bjargföst trú á fólkið og
landið.
Ég þakka fyrir einlæga vináttu
og tryggð í garð fjölskyldu minnar
og votta Hönnu, Björk, Bryndísi
Hrönn, Gísla Regin og öðrum ætt-
ingjum og vinum mína dýpstu sam-
úð.
Blessuð sé minning hans.
Sigrún Guðmundsdóttir.
Mig dreymdi mikinn draum: Ég stóð
með Drottni háum tindi á
og horfði yfir lífs míns leið,
Hann lét mig hvert mitt fótspor sjá.
Þau blöstu við. Þá brosti Hann.
„Mitt barn,“ Hann mælti, „sérðu þar,
ég gekk með þér og gætti þín,
í gleði og sorg ég hjá þér var.“
Þá sá ég fótspor frelsarans
svo fast við mín á langri braut.
Nú gat ég séð, hvað var mín vörn
í voða, freistni, raun og þraut.
En annað sá ég síðan brátt:
Á sumum stöðum blasti við,
að sporin voru aðeins ein.
– Gekk enginn þá við mína hlið?
Hann las minn hug. Hann leit til mín
og lét mig horfa í augu sér:
„Þá varstu sjúkur, blessað barn,
þá bar ég þig á herðum mér.“
(Sigurbj. Ein.)
Einstaklega góður maður er
genginn. Okkur langar að þakka
þér, Gísli, samfylgdina, við erum
ríkari manneskjur eftir að hafa
þekkt þig, kæri frændi. Þú reyndist
okkur einstaklega vel er pabbi dó
og eru óteljandi ánægjulegar æsku-
minningar tengdar þér. Ófáir voru
til dæmis bíltúrarnir sem þú fórst
með okkur í ásamt Bryndísi og allt-
af var þér tekið fagnandi, að ég tali
nú ekki um þegar prins póló fylgdi
með.
Lífið fór ekki alltaf mjúkum
höndum um ykkur Hönnu. Missir
ykkar við fráfall barna ykkar var
meiri en orð fá lýst. Við trúum því
að ánægjulegir endurfundir hafi
orðið hjá ykkur Bryndísi og Braga
Þór.
Elsku Hanna, Björk, Bryndís og
aðrir aðstandendur, við vottum
ykkur okkar dýpstu samúð. Minn-
ingin um einstakan mann lifir.
Anna Ingibjörg og Sigrún
Gunnarsdætur.
Einn af góðvinum okkar hjóna,
Gísli Guðmundsson, Óðinsgötu 17 í
Reykjavík, er látinn eftir langvinn
og erfið veikindi. Við andlát hans
koma margar svipmyndir fram í
GÍSLI
GUÐMUNDSSON
Þegar ég frétti af láti
afa míns, Hans Jörg-
enssonar, streymdi
sorgin fram ásamt góð-
um minningum um
hann. Það var alltaf svo
létt yfir honum og með honum fylgdu
hlýir og góðir straumar. Afi reyndist
mér afar vel og var mér traustur vin-
ur. Mér verður ætíð minnisstætt hve
greiðugur og hjálpsamur hann var.
Sem dæmi um greiðvikni hans má
nefna að ég var eitt sinn staddur í
Reykjavík og þurfti nauðsynlega að
komast norður til Akureyrar en flug
lá niðri vegna veðurs. Upp á sitt ein-
HANS
JÖRGENSSON
✝ Hans Jörgenssonfæddist í Merki-
gerði á Akranesi 5.
júní 1912. Hann lést
á Heilsustofnuninni í
Hveragerði 24. októ-
ber síðastliðinn og
fór útför hans fram
frá Neskirkju 2. nóv-
ember.
dæmi ákvað afi að
skutla mér rétt eins og
um væri að ræða ferð
milli hverfa. Þá var
hann á 87. ári sínu.
Þrátt fyrir háan aldur
ók hann milli Reykja-
víkur og Akureyrar án
þess að hafa mikið fyrir
því.
Afi var afar nútíma-
legur í hugsun og sýndi
mér og öðrum að þótt
aldurinn færðist yfir
þyrfti það ekki að þýða
tilbreytingarleysi og
stöðnun. Hann fór til
útlanda á hverju ári og jafnvel tvisv-
ar. Afi notaði mikið tölvuna sína og
ljósritunarvél til þess að safna saman
sönglögum fyrir kóra og sönghópa
eldri borgara.
Elsku afi. Ég vildi óska þess að ég
hefði getað kvatt þig og þakkað þér
fyrir allt sem þú hefur gert fyrir mig.
Blessuð sé minning þín.
Hans Rúnar Snorrason.