Morgunblaðið - 05.03.2002, Síða 25

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. MARS 2002 25
Heimsferðir bjóða nú sérferð
til Barcelona 23. mars á
einstökum kjörum. Borgin er
vettvangur fyrir lífskúnstnera því hér er að finna ótrúlegt úrval
listasafna, veitingastaða, fagurra garða, iðandi mannlífs jafnt að nóttu
sem degi, frægustu veitingastaði og skemmtistaði Spánar, tónlistarlíf í
blóma og síðast en ekki síst, frábært veðurfar. Góðir gististaðir í
hjarta Barcelona, spennandi kynnisferðir og þjónustu reyndra
fararstjóra Heimsferða til að tryggja þér ánægjulega dvöl.
Skógarhlíð 18, sími 595 1000.
www.heimsferdir.is
Verð kr. 34.900
Flugsæti til Barcelona, 23. mars.
Skattar ekki innifaldir. Alm. verð kr.
36.645. Skattar kr. 3.350.
Verð kr. 50.350
Flug og gisting, Expo, 4 nætur, 23. mars.
Skattar kr. 3.350, innifaldir. Alm. verð
kr. 52.868.
Verð kr. 39.000
Flug og hótel, Expo, verð á mann m.v. 2
í herbergi og Mastercardávísun. Skattar
kr. 3.350, ekki innifaldir. Alm. verð kr.
40.950.
Síðustu 18 sætin
10 ár til Barcelona
Helgarferð til
Barcelona
23. mars
34.900 kr.
DÚÓ Sigrúnar Hjálmtýsdóttur
og Önnu Guðnýjar Guðmundsdótt-
ur hélt upp á „tuttugu ára tvísemd“
fyrir vel setnum Sal sl. föstudags-
kvöld. Samstarfsafmæli þeirra bar
upp á Æskulýðsdaginn og var vel
við hæfi, enda báðar í toppformi og
músíkalskt sprækari en nokkru
sinni fyrr.
Sjaldan þessu vant fékk óperan
frí. Öll dagskráin var á vængjum
ljóðasöngs, að mestu síðrómantísk
brezk lög í fyrri hluta og eftir Rich-
ard Strauss í þeim seinni.
Tónleikaskráin var vel búin text-
um á frummálum ásamt ágætum
prósaþýðingum Reynis (ekki
„Ragnars“, eins og óvart misritað-
ist nýlega) Axelssonar, og saknaði
maður helzt lítilsháttar upplýsinga
um minna þekktu höfundana. Eða
að minnsta kosti ártala verka, sem
eins og kunnugt segja oft meira en
mörg orð.
Skozka tónskáldkonan Thea
Musgrave (f. 1928) er sjaldan borin
á borð hér um slóðir. Hún nam hjá
Nadiu Boulanger í París og settist
síðar að í Bandaríkjunum. Barna-
lagabálkur hennar A Suite of
Bairnsangs er frísklegt æskuverk
frá 1953 við myndræna texta eftir
Maurice nokkurn Lindsay (engan
þó á skozkri mállýzku) og voru flutt
af viðeigandi blátt-áfram einfald-
leika. Post-impressjónísku lögin
þrjú eftir Olivier Messiaen, Trois
Mélodies, fundust ekki í mínum
uppflettiritum og gætu varla heldur
verið daglegt brauð á hérlendum
söngpöllum. En þeim sem þekktu
helzt höfundinn fyrir innhverfa dul-
hyggju kom ábyggilega á óvart
hvað lögin voru úthverf, fersk og
ljóðræn. Bar þó af hið breitt líðandi
nr. 3, La fiancée perdue (Unnustan
horfna) í innilegri túlkun þeirra
stallna.
Síðast fyrir hlé voru fimm brezk
lög. Minnst þekktu höfundar voru
Michael Head og Herbert Howells,
ögn kunnari Hubert Parry og
Frank Bridge, en öll voru lög
þeirra áheyrileg. Kannski eftir-
minnilegust hið dapra þjóðlaga-
skotna King David og einkum hið
funheitt áræðna Love went a-riding
eftir Bridge, sem þau Sigrún tóku
með stormandi trompi.
Það er sama hvar niður er borið,
alls staðar var píanóleikur Önnu
Guðnýjar hinn traustasti, fylginn
og þjáll, og jafnvægið – þetta sí-
gilda vandamál með- og undirleik-
ara (sbr. ævisöguheiti Geralds
Moore, „Am I too loud?“) – bar
haldgóðri reynslu glöggt vitni.
Slagharpan var nánast tillitssemin
uppmáluð í hvívetna og hefði ef
eitthvað var mátt skvetta ögn
meira úr skapkirnunni á stöku stað.
Um meðferð Sigrúnar á sínu stór-
kostlega hljóðfæri lék enginn vafi
frekar en endranær. Mér er til efs
að nokkur núlifandi íslenzkur
söngvari geti státað af öðru eins
lýtalausu öryggi í inntónun, hvað þá
sambærilegum sveigjanleika í
styrk, fyllingu og mismiklu víbratói
á öllum tónsviðum, sem Sigrún
beitti af þaulmúsíkalskri mark-
vissu. Slík fjölbreytni gerir hana
enda óvenjufæra í flestan sjó og
veitir meira erindi við fágaðan
ljóðasöng en gengur og gerist með-
al óperusöngvara, þó ekki hafi sú
grein haft forgang hingað til hjá
söngkonunni.
Það má því óhikað fullyrða, að
fátt ætti að geta staðið í vegi
blómstrandi ferils í ljóðagreininni
samhliða óperusöngnum – utan eins
atriðis, sem tæki ekki einu sinni að
nefna, væri ekki restin jafnglæsileg
og raun bar vitni. Það er raunar
sópranraddgerðinni öðrum fremur
þrálátur Þrándur í Götu hvað efsta
tónsviðið virðist illa
fallið til að skila texta,
sem í ljóðasöng er
ósjaldan burðugri og
mikilvægari en í
klassískum óperum.
En að Sigrún gæti
gert þar betur en
fram kom af ensku
lögunum, sýndi hún
skýrt og skorinort í
íslenzku aukalögunum
– með tilhlýðilegum
fyrirvara vegna kunn-
ugleika textanna. Og
m.a.s. í þýzku lögun-
um, jafnvel þótt
manni skiljist að það
mál sé henni ótamast
(að vísu eru þýzku sérhljóðin al-
mennt sönghæfari en þau ensku).
Það virtist því aðeins vera spurning
um að bretta upp ermar, hvessa
samhljóðin, rúlla meir á r-unum og
ýkja meir muninn á ensku sér- og
tvíhljóðunum, áður en sá vandi ætti
að minnka verulega.
Sönglög Strauss eftir hlé voru
þyngri í vöfum en hin og má eig-
inlega segja að stæðu miðja vegu
milli ljóðasöngs og óperu sem eins
konar „dramó-lýrík“, eins og birtist
þegar í fyrsta laginu, Ständchen.
Hið löturhæga Wiegenlied með ar-
peggjuðu píanói á fjórföldum hraða
sýndi frábæra úthaldstækni Sig-
rúnar, og Allerseelen nokkrum lög-
um síðar hrífandi tilfinningadýpt.
Löngu forspil og eftirspil slaghörp-
unnar í Morgen glitruðu af merl-
andi mýkt í höndum Önnu Guð-
nýjar og dúnblíð raddbeiting
Sigrúnar í einlægt kyrrláta laginu
var fínstillt líkt og úr smásjá. Hið
fræga Zueignung var einfaldlega
gæsahúðarvaki par excellence.
Tyrfnustu Strausslögin þrjú í
lokin voru sungin með nótnahefti
við hönd. Samt skorti fráleitt
dramatíska ástríðu í An die Nacht,
og hálfósyngjandi innskotsflúrið í
Ich wollt’ ein Sträusslein binden og
Amor! hefði getað gert næturgala
grænan af öfund. Þegar hér var
komið sögu var salurinn raunar
löngu að velli lagður, og þurfti Ég
kæra sendi kveðju sem 4. og síðasta
íslenzka aukalagið til að uppnuminn
hlustendaskarinn skildi loks fyrr en
skellti í tönnum og fór heim.
Tímamótatónleikar
TÓNLIST
Salurinn
Ljóðasöngslög eftir Musgrave, Messia-
en, Parry, Head, Howells, Bridge og Rich-
ard Strauss. Sigrún Hjálmtýsdóttir sópr-
an og Anna Guðný Guðmundsdóttir,
píanó. Föstudaginn 1. marz kl. 20.
LJÓÐASÖNGSTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
Anna Guðný
Guðmundsdóttir
Sigrún
Hjálmtýsdóttir
KVIKMYNDAGREINAR hafa
ákveðið þróunarferli sem ákaflega
gaman getur verið að pæla í.
Í fyrstu mótast kvikmyndagrein-
in út frá ákveðnum frásagnarlegum
og hugmyndalegum þáttum og
verða vinsælar að því marki að
áhorfendur læra að þekkja helstu
eðlisþætti þeirra og frásagnarhátt.
Sú staða kallar fljótlega á ákeðna
endurnýjun í greininni, þannig að
áhorfandinn sjái eitthvað nýtt en
þekki um leið kvikmyndina sem af-
sprengi viðkomandi greinar. Að
lokum gengur greinin úr sér, ýmist
með því að endurmótunin leiðir af
sér uppbrot á grunnforminu, eða að
efnið hættir einfaldlega að eiga er-
indi við samtímann. Eftir það lifir
greinin sem hluti af kvikmyndsög-
unni, og verður efniviður innblást-
urs og vísana fyrir komandi kyn-
slóðir.
Kvikmyndir sem vinna meðvitað
með ákveðnar kvikmyndagreinar
eða frásagnarformgerðir sækja
stundum kraft sinn fyrst og fremst
til úrvinnslunnar á kunnuglegri
sögu.
Í kvikmyndinni Made er unnið á
þennan hátt með ákveðna tegund
glæponamynda, þar sem segir frá
lágtsettum og óreyndum smá-
krimmum sem fá tækifæri til að
græða ærlega með því að leysa af
hendi stórt „verkefni“ fyrir glæpa-
foringjann. Takist vel til má eiga
von á að hagur persónanna vænkist
en vitanlega fer ýmilegt úrskeiðis á
leiðinni. Í þessari bráðskemmtilegu
gamanmynd, gengur leikstjórinn
Jon Favreau til verks með tvenns
konar fortíðarpakka. Annars vegar
mætir hann til leiks í myndinni
ásamt Vince Vaughn og endurvekur
þar með dúóið sem sló í gegn í kvik-
myndinni Swingers. Búast má við
að margur Swingers-aðdáandinn sé
nokkuð skeptískur á Made, sem
gerð er út frá talsvert öðrum for-
sendum, og þá ekki síst sem
skemmtilegur útúrsnúningur áður-
nefndrar glæponaformúlu. Persón-
an sem Vince Vaughn leikur fer til
dæmis langt yfir það strik sem
áhorfendur myndu sætta sig ópir-
raðir við í því að haga sér á óviðeig-
andi hátt í verkefninu, og metnaður
aðalpersónunnar sem Jon Favreau
túlkar reynist beinast að allt öðrum
hlutum en því að færast upp í glæp-
onastiganum í skemmtilegum enda-
lokum sögunnar. Þetta er skemmti-
leg gamanmynd, sem þó reynir
dálítið á þolrif áhorfandans, þegar
vitleysisgangur Vaughn stendur
sem hæst. En þetta er þáttur sem
lögð hefur verið mikil alúð við að ná
fram, bæði í leik og handritsskrif-
um og heppnast vel.
Í stórkarlaleik
KVIKMYNDIR
Sambíóin Álfabakka
Leikstjórn og handrit: Jon Favreau. Kvik-
myndataka: Christopher Doyle. Aðal-
hlutverk: Jon Favreau, Vince Vaughn,
Sean Combs, Peter Falk, Famke Jans-
sen, Faizon Love, David O’Hara, Vinvent
Pastore og Makenzie Vega. Sýning-
artími: 93 mín. Bandaríkin. Artisan Ent-
ertainment, 2001.
MADE (Á UPPLEIÐ)
Heiða Jóhannsdóttir