Morgunblaðið - 07.03.2002, Qupperneq 20

ERLENT
20 FIMMTUDAGUR 7. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
TENDRAÐAR verða að kvöldi
mánudagsins 11. mars tvær súlur
eða turnar úr ljósgeislum á Man-
hattan í New York en þá verða sex
mánuðir liðnir síðan 2.800 manns
fórust í árás hryðjuverkamanna á
World Trade Center-turnana. Not-
uð verða alls 88 öflug leitarljós sem
beint er upp í loftið og þeim komið
fyrir á tveim afmörkuðum reitum.
Ljósturnarnir munu sjást langt að,
kveikt verður á kvöldin en slökkt
að morgni. Á öðrum mun loga í
mánuð en ekki verður slökkt end-
anlega á hinum fyrr en byrjað verð-
ur að reisa mannvirki á staðnum
þar sem skýjakljúfarnir stóðu.
Stundum verður þó slökkt um
hríð, meðal annars af ótta við að
farfuglar geti ruglast í ríminu. Raf-
orkufyrirtækið Con Edison gefur
orkuna sem notuð verður. Ljós-
turnarnir eru ekki síst reistir í virð-
ingarskyni við björgunarmennina
og anda borgarinnar, að sögn eins
arkitektsins sem stóð fyrir hug-
myndinni, Gustavos Bonevardis.Ljósmynd/Creative Time
Ljósa-
hylling
á Man-
hattan
FULLTRÚAR Bandaríkjahers
sögðust í gær telja að a.m.k. helm-
ingur þeirra 600–700 al-Qaeda-liða
sem hafast við í Arma-fjöllunum í
Austur-Afganistan hefði fallið í átök-
um á svæðinu undanfarna daga.
Nokkrir Bandaríkjamenn liggja
einnig í valnum en bardagarnir hafa
verið þeir hörðustu frá því að Banda-
ríkjastjórn hóf hernaðaraðgerðir sín-
ar í Afganistan.
„Árangur okkar fram að þessu
segir allt sem segja þarf,“ sagði
Frank Hagenbeck hershöfðingi, sem
stýrir aðgerðunum í Arma-fjöllum.
„Nokkur hundruð al-Qaeda-hryðju-
verkamenn og talibanar eru ekki
lengur meðal vor til að ógna lífi borg-
aranna.
Við höfum sannarlega náð frum-
kvæðinu núna,“ bætti hann við. Segja
erindrekar Bandaríkjastjórnar að
sigur í orrustunni sé í sjónmáli.
Aðgerðir Bandaríkjamanna í
Arma-fjöllum, sem hófust sl. laugar-
dag, hafa þó ekki gengið slysalaust
fyrir sig. Þannig hafa sjö bandarískir
hermenn fallið og um fimmtíu særst,
en ljóst þykir að al-Qaeda-liðarnir
hyggjast ekkert gefa eftir, auk þess
sem aðstæður eru erfiðar í snævi
þöktum fjöllunum.
Um tvö þúsund hermenn taka þátt
í aðgerðunum, sem vísað er til sem
Anaconda-aðgerðarinnar, eftir suð-
ur-amerísku kyrkislöngunni sem
jafnan vefur sig utan um fórnarlamb
sitt áður en hún kremur það til bana.
Á nafngiftin rætur að rekja til þess að
sótt er að al-Qaeda-mönnunum úr
þremur áttum og þannig er reynt að
tryggja að þeir eigi sér engrar und-
ankomu auðið.
Ekki eru allir þessir hermenn
bandarískir, raunar aðeins tæplega
helmingur. 850 eru afganskir og 200
koma frá öðrum ríkjum, Ástralíu,
Kanada, Danmörku, Frakklandi,
Þýskalandi og Noregi.
Mótstaðan kom á óvart
Barist hefur verið á jörðu niðri en
jafnframt hafa sveitir Bandaríkja-
manna látið sprengjum rigna yfir al-
Qaeda-menn. Bardagar stóðu í gær
sem hæst í Shahi Kot-dal, sem er um
fimmtíu kílómetra suður af Gardez,
höfuðstað Paktia-héraðs.
„Ég átti eiginlega ekki von á því að
þeir myndu reyna að vinna sigur í
bardögum við okkur,“ sagði Ron
Corkran undirofursti. „Það kom mér
sannarlega á óvart að sjá hversu hart
var barist neðst í dalnum.“
Yfirmenn í Bandaríkjaher höfðu
talið líklegast að al-Qaeda-liðarnir,
sem flestir eru sagðir Tsjetsjenar,
Pakistanar og Úzbekar, myndu ann-
aðhvort gefast upp eða hörfa þegar
að þeim væri sótt. Þetta hefur hins
vegar ekki orðið raunin og þeir létu
hart mæta hörðu í baráttu við afg-
anska hermenn um bæinn Sirkankel,
sem er um 40 kílómetra suður af
Gardez. Jafnframt sátu þeir fyrir
einni hersveita Bandaríkjamanna á
laugardagskvöld er flogið var með
hana á vígstað í Arma-fjöllunum,
nærri þorpinu Marzak. Særðust
a.m.k. tólf bandarískir hermenn í
bardaganum og aðrir liðsmenn sveit-
arinnar urðu að verja hendur sínar í
um tólf klukkustundir á meðan beðið
var myrkurs, en þá fyrst gátu þyrlur
sótt mennina.
„Ég hef aldrei orðið jafn hræddur
á ævinni,“ sagði Thomas Abbott lið-
þjálfi, sem særðist á hægri handlegg í
bardaganum. „Ég hélt við myndum
allir láta lífið,“ bætti hann við.
Þá féllu sex bandarískir sérsveit-
armenn á sunnudag í annarri fyrirsát
al-Qaeda-manna en sérsveitinni hafði
verið falið að bjarga einum vopna-
bræðra sinna úr klóm al-Qaeda. Lík
mannsins – sem hafði fallið út úr
þyrlu – fannst síðar og hafði hann
verið tekinn af lífi.
Hafa viljað forðast landhernað
Bardagarnir hafa verið Banda-
ríkjamönnunum erfiðir enda er frost
á þessum slóðum og barist er í 2.400
metra hæð yfir sjávarmáli, þunnu
loftslagi og stórgrýttu landslagi þar
sem tæknilegir yfirburðir Banda-
ríkjahers nýtast engan veginn sem
fyrr í herförinni í Afganistan.
Má fullyrða að yfirmenn í banda-
ríska varnarmálaráðuneytinu höfðu
vonast til að þurfa ekki að mæta al-
Qaeda-mönnum við þessar aðstæður
í bardögum á jörðu niðri. Hafa
Bandaríkjamenn raunar lengi viljað
forðast allan landhernað, sbr. Kos-
ovo-stríðið 1999, en þar óttaðist Bill
Clinton forseti mannfall sem almenn-
ingur heima fyrir myndi ekki sætta
sig við, og loftárásir einar og sér voru
því látnar duga.
Talsmenn Bandaríkjastjórnar
segja eigi að síður að aðgerðum verði
haldið áfram uns allir talibanar og al-
Qaeda-liðar, sem enn halda uppi
vörnum, hafi annaðhvort gefist upp
eða verið felldir. Sagði Donald Rums-
feld varnarmálaráðherra á mánudag
að jafnvel mætti reikna með fleiri
bardögum sem þeim, er geisað hafa
undanfarna daga, enda væru al-
Qaeda-liðar enn sterkir á nokkrum
svæðum í Austur-Afganistan.
Þessum áætlunum fylgja hins veg-
ar ýmsar hættur og það er ýmislegt
við atburði liðinna daga sem minnir á
það áfall sem Bandaríkjamenn urðu
fyrir í Mogadishu í Sómalíu árið 1993,
þegar átján bandarískir hermenn
féllu í bardögum eftir að tvær her-
þyrlur höfðu verið skotnar niður í
borginni. Þá eins og nú var notast við
MH-47 Chinook-herþyrlur og rétt
eins og sannaðist í Mogadishu hefur
komið á daginn að auðvelt getur
reynst að skjóta þær niður frá jörðu.
Og bardagar í fjallahlíðunum – þar
sem al-Qaeda-liðar leynast í hverjum
helli, hverju skúmaskoti – bjóða vita-
skuld upp á mikið mannfall.
Óvanir að berjast í kulda
Að auki eru bandarískir hermenn
óvanir að berjast í slíkum fimbul-
kuldum sem þeim er nú einkenna
veðráttuna í Afganistan. Bandaríkja-
menn eru vanari heitara loftslagi; í
Sómalíu 1993, í Persaflóastríðinu
1991 og í Víetnam. Hefur nokkuð
vantað upp á það að yfirmenn Banda-
ríkjahers höguðu undirbúningi sín-
um þannig, að menn væru reiðubúnir
fyrir þær aðstæður sem einkenna
Afganistan.
„Þessi hernaður minnir um margt
á reynslu Sovétmanna á sínum tíma,“
segir Joseph P. Hoar hershöfðingi,
sem kominn er á eftirlaun. „Þeir náðu
einnig góðum árangri í upphafi í
hernaði sínum í Afganistan en síðan
dróst stríðið mjög á langinn.“ Annar
yfirmaður, sem kominn er á eftir-
laun, sagði hins vegar að sig grunaði
að margur hefði beðið þess lengi að
komast í átök eins og þau sem nú
geisa í Afganistan. „Sumir yfirmenn
vilja einfaldlega að Bandaríkjaher
hái stríð. Þeir óttast að ef enginn er
stríðsreksturinn – ef herinn fær ekk-
ert tækifæri til að sýna færni sína og
kunnáttu – fari almenningur heima
að gagnrýna það hversu miklu fé er
eytt til þess að styrkja landherinn.“
Segja hundruð al-
Qaeda-liða fallin
Sirkankel í Afganistan, Washington. AFP, The Los Angeles Times.
-&./
01-2
342
5
$-2




 
   
  !"  # $%%&%$'(! $&#)* )&(+ #&&
, -&$ 
 $&(+$ ()
(.& ! &( &$$




   
 
      
 



164-$.

   !
 "
##
$
%&

'

! !  
 (

/ 0%')

1.0*++
2 (0%)+
,



-   

- ( 
 " (  "







 

   





3
4
5
+--2$
2--/6
01-27
.  
  



   # 
/
 !   


 
,

#
 (

 

 #

 
,

 

( 
0 

 "


 

   


   
3

4
5

 

   
’ Ég hef aldrei orð-ið jafn hræddur á
ævinni ‘
Bandaríkjamenn segja sigur í sjónmáli í harðasta
bardaga átakanna í Afganistan
INDVERSKI rithöfundurinn Arund-
hati Roy var í Hæstarétti Indlands í
gær dæmd í „táknrænt“ eins dags
fangelsi fyrir baráttu sína gegn bygg-
ingu umdeildrar stíflu á Indlandi. Roy
var einnig dæmd til að greiða 2.000
rúpíur í sekt (um 4.200 krónur). Tveir
hæstaréttardómarar kváðu upp dóm-
inn, og sögðu að við ákvörðun refs-
ingar hefði verið haft í huga að Roy
væri kona. Neiti Roy að greiða sekt-
ina, eins og hún hefur hótað, verður
hún að sitja inni í mánuð til viðbótar.
Roy hlaut Booker-verðlaunin
bresku fyrir fyrstu skáldsögu sína
The God of Small Things (Guð litlu
hlutanna) 1997. Hún hafði verið
ákærð fyrir að hafa vanvirt Hæsta-
rétt þegar hún í október 2000 gagn-
rýndi úrskurð réttarins um að bygg-
ing stíflunnar í Narmada-dal skyldi
hefjast. Rétturinn sagði í dómi sínum
yfir Roy að málfrelsi yrði að vera inn-
an skynsamlegra marka. „Ekki má
grafa undan friðhelgi dómstólsins,“
sagði einnig í úrskurðinum.
Roy lét sig hvergi. „Ég stend við
það sem ég sagði og er reiðubúin að
gjalda þess,“ sagði hún. „Dómstóllinn
getur einungis haldið virðingu sinni
með því að kveða upp góða dóma.
Skilaboðin eru skýr, hver sá borgari
sem dirfist að gagnrýna dómstólinn
er látinn gjalda þess.“ Roy var fyrst
ákærð fyrir vanvirðingu eftir að hún
tók þátt í mótmælaaðgerðum fyrir ut-
an hús Hæstaréttar þar sem bygg-
ingu stíflunnar var andmælt. Þeirri
ákæru var vísað frá vegna „mikilla
formgalla“, en síðan var Roy birt önn-
ur ákæra fyrir vanvirðingu í tengslum
við yfirlýsingar sem hún gaf við vörn
sína gegn fyrri ákærunni. Í yfirlýs-
ingunni hafði hún gagnrýnt „vafa-
samar tilhneigingu“ Hæstaréttar til
að þagga niður gagnrýni og and-
spyrnu.
Dæmd í „tákn-
rænt“ fangelsi
Roy kemur til Hæstaréttar á
Indlandi í gær.
Reuters