Morgunblaðið - 07.04.2002, Blaðsíða 28

Þ
ORVALDUR kveðst
enga ábyrgð vilja taka
á þessu viðtali þar sem
hann er nýlentur eftir
langt ferðalag alla leið
frá Kaliforníu. Viðtalið fór fram á
föstudagsmorgni kl. 9 en Þorvaldur
lenti kl. 6 þann sama morgun. „Ég
er mjög þeyttur eftir ferðalagið, en
þetta orð, þeyta, er samsett úr
þota og þreyttur. Mér finnst það
eiga mjög vel við,“ segir Þorvaldur
til skýringar og neitar því að hann
sé bara svona þvoglumæltur.
Ekki um Íslendinga
í útlöndum
Orðsifjar eru þó ekki umræðu-
efni þessa viðtals heldur nýtt leik-
rit Þorvaldar „And Björk of
course...“ sem verður frumsýnt í
kvöld, sunnudag, á Nýja sviðinu í
Borgarleikhúsinu. „Þorvaldur veit
ekkert hvað við höfum verið að
gera við leikritið hans undanfarnar
vikur þar sem hann hefur verið í
Kaliforníu og notið lífsins á meðan
við höfum sveist við að ljá þessu
verki hans form og merkingu,“
segir Benedikt. „Öll samtöl mín í
síma við Þorvald hafa endað á þann
veg að hann hefur sagt að nú væri
honum orðið svo heitt upp á þaki
að hann verði að fara inn og kæla
sig svolítið. Sjálfur hef ég ekki tek-
ið ofan loðhúfuna í tvo mánuði,“
segir Benedikt og hrósar Þorvaldi
fyrir hversu útitekinn hann hafi
orðið í útlegðinni. „Já, þakka þér
fyrir. Veðrið var mjög gott. Alltaf,“
segir Þorvaldur vingjarnlega.
„Titill verksins vísar til þess
hversu áhrifamikil Björk er orðin í
kynningu á landi og þjóð. Þessi
frasi er orðinn jafngildur og how
do you like Iceland og útlendingar
þekkja Ísland af Björk,“ segir
Benedikt. „Þetta er þó ekki leikrit
um Íslendinga í útlöndum heldur
bregður þessari setningu fyrir í
munni einnar persónunnar, Þráins
leigubílstjóra, sem starfs síns
vegna þarf að hafa ýmis samskipti
við útlendinga.“
„Þetta er ein hlið á sjálfsmynd
okkar Íslendinga,“ segir Þorvaldur.
Hann neitar því alfarið að með
þessu leikriti sé hann að brjóta
blað í höfundarferli sínum. Ég spyr
hann að því að hvort aðdáendum
hans sem höfundar hugljúfra
barnabóka muni ekki bregða í brún
þegar rennur upp fyrir þeim hvert
er efni þessa nýja leikrits.
„Þeir sem muna eftir vasaleik-
húsinu mínu, Maríusögum og
Beinni útsendingu munu þekkja
mig fyrir sama mann,“ segir hann.
„Það er rétt að þarna fer ég aðra
leið en í barnabókunum enda er
þetta ekki leikrit fyrir börn. Þetta
er verk fyrir fullorðna áhorfendur.“
Það vefst fyrir manni að rekja
söguþráð verksins, enda kannski
ástæðulaust. Rétt er þó að upplýsa
að í verkinu er samankominn hóp-
ur fólks á námskeiði sem snýst um
leit þeirra að sínum innri manni;
alls kyns fólk með ýmsar sögur að
baki sem komið er saman af ólíkum
ástæðum og með óskyld markmið.
Leiðbeinandinn á námskeiðinu, ung
glaðbeitt kona, Ásta að nafni, hefur
útskrifast með láði af námskeiði
hjá gúrunum Will Johnson og telur
sig færa í flestan sjó. Hvernig
þessu fólki reiðir af og hvaða sögur
það dregur með sér er viðfangsefni
leikritsins auk ýmislegs annars
sem slæðist með eins og gengur.
„Mig langaði til að skrifa leikrit
um ástand. Mig var lengi búið að
langa til þess en treysti mér aldrei
almennilega til þess. Með ástandi á
ég við leikrit án eiginlegs sögu-
þráðar. Ekkert eiginlegt upphaf,
miðja eða endir. Heldur ástand. Ég
fékk svo þetta tækifæri upp í hend-
urnar þegar Þórhildur Þorleifs-
dóttir bauð mér að skrifa leikrit
fyrir Borgarleikhúsið haustið 1998.
Verkið hefur verið í vinnslu síðan
sem er óvenju langur tími fyrir mig
og sérstaklega þykir mér gott að
þrátt fyrir að leikritið hafi þróast
og tekið breytingum á þessum tíma
þá hefur það ekki glatað þessu
upprunalegu markmiði, að fjalla
um ástand. Tilhneiging mín sem
höfundar er að móta leikrit útfrá
formhugsun og gefa því skýra lög-
un, upphaf, miðju og endi. Bene-
dikt sló alltaf á puttana á mér þeg-
ar ég ætlaði að fara að gera
eitthvað svoleiðis og líklega hefur
það verið til stórra bóta að ég hef
verið fjarverandi allan æfingatím-
ann. Ég hef ekki hugmynd um
hvernig sýningin lítur út og veit
ekki hverju ég má eiga von á.“
Allir í
hamingjuleit
Þeir leggja báðir mikla áherslu á
að þrátt fyrir að námskeiðið sé eins
konar rammi um sýninguna, þá sé
þetta ekki paródía um námskeiða-
áráttu Íslendinga. Þeir taka þó
undir tilgátu blaðamanns um að í
verkinu sé tekið á því fúski sem
viðgangist á ýmsum sviðum sam-
félagsins og hin lítt menntaða Ásta
sé að fúska með líf og tilfinningar
fólks sem hún hefur engar for-
sendur til að fást við þegar koma
upp á yfirborðið. „Hamingjufúsk,
getum við kallað það,“ segir Bene-
dikt og vísar til þess að persón-
urnar eru allar í leit að hamingj-
unni í einhverri mynd eða eins og
Hulda segir; „Ég er að leita að við-
miðun við eigin hamingju, svo ég
viti hvort ég hefði orðið hamingju-
samari í öðru húsi og með öðrum
manni.“
Ein persóna verksins, játar að
vera barnaníðingur, sem vafalaust
á eftir að vekja einhver viðbrögð.
Það sem kemur á óvart í sýning-
unni er að játningar hans vekja
engin sjáanleg viðbrögð hinna per-
sónanna. Kannski er þetta líking
fyrir viðbrögð samfélagsins sem
hefur tilhneigingu til að ræða alla
hluti þar til þeir glata merkingu
sinni; svo lengi má tala um hlutina
að hvað felst í gjörðinni á bak við
orðin verður nánast að abstrakt
fyrirbrigði. Önnur persóna þylur
upp langa romsu um hvað hann
langar til að gera og hvað hann
langar til að verða. Þetta verður að
eins konar spegli þess hvað má
gera og hvað má ekki. Hvað sam-
félagið leyfir einstaklingnum að
ganga langt. Í hugskotinu bærast
þó ýmsar „ólögmætar“ og „ósið-
legar“ kenndir.
„Þetta verk er heiðarlegasta út-
gáfan af því ástandi sem ég horfi á
þegar ég virði samfélagið fyrir
mér,“ segir Þorvaldur og kveðst
þess fyllilega meðvitaður um að
honum verði jafnvel legið á hálsi
fyrir að vera svartsýnn. „Hvar er
birtan? Hvar er ljósið við enda
gangnanna? Eru vafalaust spurn-
ingar sem eiga eftir að hljóma. Ég
er einnig meðvitaður um að per-
sónurnar eru einhliða. Ég vildi
hafa þær svoleiðis. Ég hefði getað
gert þær þrívíðari en svona vil ég
hafa þær,“ segir hann og setur
fingurinn á það sem gagnrýnend-
um sést stundum yfir. Hvað ætlaði
höfundur sér með verkinu og hvar
stendur það í samhengi við önnur
verk hans. Er verkið svona af því
að höfundurinn vildi hafa það ná-
kvæmlega svona og ekki öðruvísi,
eða gat hann bara ekki betur? Er
verkið sem um ræðir eina vitnið
um sköpunargáfu höfundarins eða
er það eitt af mörgum vitnum sem
öll verður að yfirheyra til að kom-
ast að endanlegri niðurstöðu?
Sjálfur segist Þorvaldur vita
mjög gjörla hvers konar verk þetta
sé. „Þetta er mjög yfirvegaður
reiðilestur þar sem formið hefur
látið undan innihaldinu og höfund-
urinn hefur treyst listamönnum
leikhússins, leikstjóra, leikendum
og öðrum listrænum stjórnendum
til að gera úr því það sem hægt
er.“
Skemmtileg og
skapandi vinna
Benedikt klykkir út með því að
segja að hópurinn sem unnið hafi
við Nýja sviðið í vetur búi að fjöl-
þættri reynslu. „Við hófum leikinn
með því að æfa danska leikritið
Fyrst er að fæðast þar sem fyrir lá
algjörlega tilbúið handrit sem okk-
ur var falið að sviðsetja. Verkefni
okkar núna er gerólíkt þar sem um
frumuppfærslu á nýju leikriti er að
ræða. Þar þarf að vinna mun meira
með handritið og textann, prófa
ýmsa hluti og ganga úr skugga um
að okkur sé ekki að sjást yfir ein-
hverja lykilþætti í verkinu. Þetta
er auðvitað gríðarlega skemmtileg
og skapandi vinna og það eru nán-
ast forréttindi að njóta þess að
vinna með sama hópnum í hverju
verkefninu af öðru á sama leiksviði.
Þetta er draumur sem íslenskt
leikhúsfólk hefur lengi dreymt um
en hefur ekki orðið að veruleika í
stóru leikhúsi fyrr en nú, þó leik-
hópar eins og Frú Emilía og Hafn-
arfjarðarleikhúsið hafi gert þetta
með góðum árangri hér áður sem
hingað til.“
Hamingjuleit
í blindgötu
Nýtt leikrit, And Björk of course… eftir
Þorvald Þorsteinsson, verður frumsýnt í
kvöld á Nýjasviði Borgarleikhússins.
Hávar Sigurjónsson átti samtal við
höfundinn og leikstjórann.
Morgunblaðið/Sverrir
Harpa Arnardóttir, Þór Tulinius og Halldór Gylfason í hlutverkum sínum.
Morgunblaðið/Golli
„Leikrit um ástand,“ segir Þorvaldur og Benedikt samsinnir.
havar@mbl.is
LISTIR
28 SUNNUDAGUR 7. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Fermingarnáttföt
Nýbýlavegi 12, Kópavogi,
sími 554 4433.
Náttskyrtur - Sloppar
Mikið úrval
Húsmæðraorlof
Gullbringu- og Kjósarsýslu
Bessastaðahreppur, Garðabær, Gerðahreppur,
Grindavík, Kjósarhreppur, Mosfellsbær,
Reykjanesbær, Sandgerði, Seltjarnarnes,
Vatnsleysuströnd.
Rétt til þess að sækja um eftirfarandi ferðir hefur sérhver
kona, sem veitir eða hefur veitt heimili forstöðu án
launagreiðslu fyrir það starf.
Vestfirðir, (Ísafjörður, Látrabjarg) 21. til 24. júní.
Kaupmannahöfn 30. maí til 2. júní.
Ítalska- og austurríska Tíról 1. til 8. september.
Eftirtaldar konur veita nánari upplýsingar og taka á móti
pöntunum í síma milli kl. 17:00 og 19:00 á virkum dögum
fyrir 17. apríl:
Svanhvít Jónsdóttir 565 3708
Ína Jónsdóttir 421 2876
Guðrún Sigurðardóttir 426 8217
Guðrún Eyvindsdóttir 422 7174
Valdís Ólafsdóttir 566 6635
Orlofsnefndin.
And
Björk, of
course…
Eftir Þorvald Þorsteinsson
Leikarar: Sóley Elíasdóttir,
Gunnar Hansson, Halldór
Gylfason, Harpa Arnardóttir,
Sigrún Edda Björnsdóttir, Þór
Tulinius, Halldóra Geirharðs-
dóttir
Hljóð: Jakob Tryggvason
Tónlist og gjörningar: Ragnar
Kjartansson
Lýsing: Kári Gíslason
Búningar: Stefanía Adolfs-
dóttir
Leikmynd: Stígur Stein-
þórsson
Leikstjóri: Benedikt Erlings-
son