Morgunblaðið - 16.08.2002, Blaðsíða 26

ERLENT
26 FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Stórútsalan
heldur áfram
Allar vörur á útsölu
20-90% afsláttur
Geisladiskar frá kr. 200
Opið til kl. 22 á Menningarnótt
Skólavörðustíg 15 • Sími 511 5656
Acidophilus
og Bifidus
FRÍHÖFNIN
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
Fyrir meltingu og maga
með gæðaöryggi
FRÁ
SEM skemmtikraftur og söngvari var Elvis
Presley einstakur. Sem vörumerki stenst hann
einnig samanburð við risana, nefnum Nike og
Coca Cola. Í dag, föstudag, verður þess minnst
að 25 ár eru liðin frá því að Presley, eða „kóng-
urinn“ eins og hann var jafnan nefndur, kvaddi
þennan heim, 42 ára að aldri. En þrátt fyrir að
aldarfjórðungur sé liðinn frá því að goðið hvarf
mönnum sjónum lifir minning Presleys góðu
lífi. Hundruð þúsunda manna sækja árlega
heim Graceland-safnið í Memphis í Tennessee-
ríki og hljómplötur með söng Presleys seljast
enn í réttnefndum skipsförmum; að meðaltali
um fimm milljónir eintaka á ári.
Uppreisnar-ímyndin lifir
Fyrirtækið Elvis Presley Enterprises skilar
því stórgróða. Og ýmsir spyrja hvort svo væri
hefði „kóngurinn“ ekki horfið af sjónarsviðinu
svo ungur. Alltjent héldi Elvis ella upp á 67 ára
afmælið í dag; sennilega væri hann kominn á
eftirlaun og þau nokkuð rausnarleg.
Allt að einu geta EPE enn haldið á lofti
ímyndinni af Presley sem ungum mynd-
arlegum manni, uppreisnargjörnum „rokk-
abillí“-tónlistarmanni sem fór sem logi yfir ak-
ur á síðari hluta sjötta áratugarins. Sú mynd
sem þeir sem eftir muna hafa af Presley sem
feitlögnum sjúklingi og lyfjaætu fer ekki hátt
og fer ekki víða. Enda völdu aðdáendur hans
árið 1992 að mynd af honum á frímerki sem
gefið var út til að heiðra minningu hans sýndi
hinn unga Presley, rokkarann uppreisn-
argjarna, en ekki útblásna ofurstirnið Elvis á
sviði í Las Vegas.
Tekjuhæsta, horfna goðið
EPE-fyrirtækið fæst ekki til að veita upp-
lýsingar um fjármál en talið hefur verið að
tekjur þess séu á bilinu 2.500 til 8.000 milljónir
króna á ári hverju. Flestir, sem láta sig málið
varða, telja að tekjurnar séu trúlega í kringum
37 milljónir dala á ári, sem svara til um 3.200
milljóna króna. Fjármálatímaritið Forbes seg-
ir Elvis vera tekjuhæsta framliðna ofurstirnið.
Nefna má að „kóngurinn“ skýtur snillingum á
borð við J.R.R. Tolkien og John Lennon á bak
við sig en verk þess síðarnefnda og annað hon-
um tengt eru talin skapa um 20 milljónir dala á
ári.
Krúnudjásnið
Eignir þær sem Elvis skildi eftir sig eru
metnar á um 250 milljónir dala eða rúman 21
milljarð króna. Þar skal fyrst nefnt til sög-
unnar sjálft krúnudjásnið, Graceland, en þang-
að hafa að meðaltali komið um 600.000 manns
á ári. Aðsóknin hefur raunar dalað því á síð-
asta áratug skoðuðu um 700.000 manns heimili
Presleys og safnið sem því fylgir að jafnaði á
ári. Af þessum sökum hefur starfsfólki verið
fækkað í Graceland. Í nóvembermánuði var 50
starfsmönnum sagt upp en þar starfa nú 350
manns. Fyrirtækið lýsti því hins vegar yfir að
aðsóknin hefði minnkað sökum efnahags-
samdráttar víða um heim og vísaði einnig til
hryðjuverkanna í Bandaríkjunum 11. sept-
ember. Ekkert hefði dregið úr Elvis-æðinu.
Bobby Davis, blaðafulltrúi EFE, segir að
helmingur þeirra sem koma í „pílagrímsferð“
til Graceland sé 35 ára og yngri. „Sjáðu bara
fólkið sem kemur hingað þessa dagana til að
heiðra minningu Elvis heilum 25 árum eftir
andlát hans. Þetta er fólk á öllum aldri, af
margvíslegu þjóðerni og ólíkum kynþáttum.“
Sókn á nýjum mörkuðum
EPE er í eigu dóttur Elvis, sem heitir Lisa
Marie. Hún erfði eignina árið 1993, þá 25 ára
að aldri. Fimm árum síðar varð hún stjórn-
arformaður. Fram að þeim tíma hafði móðir
hennar og fyrrum eiginkona „kóngsins“, Pris-
cilla, stýrt fyrirtækinu. Hún er nú ráðgjafi
stjórnar.
Auk Graceland rekur fyrirtækið „Heart-
break Hotel“ í Memphis en Elvis söng einmitt
samnefnt lag á upphafsdögum æðisins. Uppi
eru hugmyndir um að setja á stofn alþjóðlega
keðju hótela með þessu nafni. Fyrirtækið á
einnig veitingastaðinn Elvis Presley, sömu-
leiðis í Memphis.
Þrátt fyrir að fjölmiðlafulltrúinn leggi
áherslu á að Elvis sé vörumerki sem höfði til
allra er þó ljóst að fyrirtækið hefur á und-
anliðnum árum lagt sig fram um að ná til
yngra fólks. Eitt af því sem löngum hefur ein-
kennt Elvis Presley Enterprises er sú hat-
ramma barátta sem fyrirtækið hefur jafnan
verið tilbúið til að hefja í því skyni að standa
vörð um nafn og ímynd „kóngsins“. Þannig
hefur fyrirtækið ítrekað höfðað mál vegna
meintra brota á höfundarrétti. Á dögunum
vakti því mikla athygli þegar EPE heimilaði
hollenskum plötusnúð að hljóðblanda upp á
nýtt lítt þekkt Presley-lag „A Little Less Con-
versation“ í teknó-stíl. Þetta reyndist hin
framsýnasta ákvörðun, lagið komst víða í
fyrsta sæti og skilaði um fjórum milljónum
dollara, 340 milljónum króna, í kassann.
Fyrr í ár voru átta lög Presleys nýtt í nýrri
teiknimynd Disney-fyrirtækisins sem nefnist
„Lilo and Stitch“ á frummálinu. Aðalsöguhetj-
an, Lilo, er mikill Presley-aðdáandi.
„Þessu mun fylgja að milljónir krakka munu
uppgötva Elvis og taka að spyrja foreldra sína
hvort þeir hafi einhvern tíma heyrt í þessum
náunga,“ sagði Jack Soden, framkvæmdastjóri
EPE, þegar myndin var frumsýnd.
Vera kann því að „kóngurinn“ eigi enn eftir
að vinna ný lönd.
„Kóngurinn“
er horfinn en
veldið lifir
AP
„One for the money…“ Elvis í Las Vegas.
Milljarðarnir streyma inn 25 árum
eftir dauða Elvis Presley
New York. AFP.
’ Tekjuhæsta framliðnaofurstirnið. ‘
ALEXANDER Lúkasjenkó, forseti
Hvíta-Rússlands, hefur hafnað til-
lögu Vladímírs Pútíns, forseta Rúss-
lands, um að ríkin tvö stofni með sér
myntbandalag árið 2004 til að sam-
ræma betur hagkerfi beggja
ríkjanna áður en þau myndi enn nán-
ara samband. Sagðist Lúkasjenkó,
er hann kom heim til Minsk í fyrra-
kvöld eftir að hafa átt fund með Pút-
ín í Moskvu fyrr um daginn, aldrei
geta samþykkt útfærslu Pútíns á
hugmyndinni um ríkjasamband.
Nánara samstarf yrði að byggjast á
jafningjagrundvelli.
Frumkvæði Pútíns í fyrradag
hafði komið flestum í opna skjöldu,
enda hefur hann fram að þessu tekið
fálega í hugmyndir Lúkasjenkós um
nýtt ríkjasamband. Sagði Pútín að ef
myndað yrði ríkjasamband yrði það
að byggjast á stjórnarskrá Rúss-
lands og óhjákvæmilegt væri að
rússneska rúblan yrði gjaldmiðill
hins nýja ríkjasambands. Rússar eru
rúmar 140 milljónir en Hvít-Rússar
um 10 milljónir og ein af fátækustu
þjóðum Evrópu.
Lúkasjenkó hefur um árabil þrýst
á um ríkjasamband milli Rússlands
og Hvíta-Rússlands. Hugmyndin er
vinsæl meðal Hvít-Rússa, sem sakna
gömlu Sovétríkjanna og sem hafa
mátt þola mikla fátækt undanfarin
ár. Sagði Andrei Piontkovskí, stjórn-
málaskýrandi í Rússlandi, að Pútín
hefði leikið á Lúkasjenkó með
óvæntu útspili sínu.
Piontkovskí sagði að Lúkasjenkó,
sem var kjörinn forseti Hvíta-Rúss-
lands árið 1994, hefði notað hug-
myndir um nánara samband við
Rússland til að auka vinsældir sínar
heima fyrir og tryggja hagstæð kjör
í viðskiptum við Rússlandsstjórn.
Pútín hefði hins vegar vitað sem
væri, að Lúkasjenkó kærði sig í
reynd alls ekkert um ríkjasamband
milli Hvíta-Rússlands og Rússlands
enda yrði hann þá ekki lengur ein-
valdur í sjálfstæðu ríki heldur aðeins
landstjóri yfir Hvíta-Rússlandi en
flestar mikilvægar ákvarðanir yrðu
teknar í Moskvu.
Með því að slengja fram þessari
tillögu nú hefði Pútín neytt Lúkasj-
enkó til að hafna möguleikanum á
samruna og málið væri þar með út af
borðinu, Pútín sjálfum til mikillar
ánægju. Lúkasjenkó hefur verið
gagnrýndur harkalega fyrir mann-
réttindabrot og ólýðræðisleg vinnu-
brögð.
Hvít-Rússar hafna hugmyndum Rússa um ríkjasamband
Pútín lék á Lúkasjenkó
Moskvu. AP, The Los Angeles Times.
GERT er ráð fyrir að fjórar millj-
ónir Pólverja fagni Jóhannesi Páli
páfa þegar hann kemur í heim-
sókn til Póllands í dag en þetta er
níunda heimsókn hans til ætt-
jarðar sinnar frá því að hann varð
páfi árið 1978. Jóhannes er nú
orðinn 82 ára gamall og sjúkur
mjög og við bænahald í gær fór
hann fram á að fólk bæði fyrir sér,
nú þegar hann tækist þetta ferða-
lag á hendur. Margir Pólverjar
eru sagðir óttast að þetta verði
hinsta för páfa á heimaslóðir.
Reuters
Páfi til Póllands