Morgunblaðið - 16.08.2002, Blaðsíða 40

MINNINGAR
40 FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Pétur ÓlafurHelgason fædd-
ist á Hranastöðum í
Eyjafirði 2. maí
1948. Hann lést á
Fjórðungssjúkra-
húsinu á Akureyri
7. ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Þorbjörg Sveininna
Guðmundsdóttir, f.
23. maí 1914, d. 20.
júlí 1994, og Helgi
Pétursson, f. 11. júlí
1912, d. 4. janúar
1954. Systur Péturs
eru Þórey, f. 7. sept-
ember 1944, maki Hjálmar Guð-
jónsson, Ólína Arnbjörg, f. 22.
október 1945, maki Bjarni
Magnússon, Sveinbjörg, f. 24.
mars 1950, maki Níels Helgason,
og Anna Sigríður, f. 7. febrúar
1952, maki Sigurpáll Jónsson.
Pétur kvæntist á nýársdag
1971 Þórdísi Ólafsdóttur frá
Gerði í Hörgárdal, f. 20. febrúar
1951. Foreldrar hennar eru
Ólafur Skaftason, f. 24. janúar
1927, d. 8. apríl 1999, og Guð-
rún Jónasdóttir, f. 7. febrúar
1924. Dætur Péturs og Þórdísar
eru 1) Hafdís
Hrönn, f. 15. júní
1971, maki Sigurð-
ur Eiríksson, f. 3.
mars 1966, og eiga
þau þrjú börn, Pét-
ur Elvar, f. 3. mars
1993, Ólaf Inga, f.
18. janúar 1996 og
Aldísi Lilju, f. 17.
maí 2002. 2) Heið-
dís Fjóla, f. 18. nóv-
ember 1973, sam-
býlismaður Einar
Geirsson, f. 8. apríl
1972, sonur hans er
Valgeir, f. 1. júní
1999. 3) Ásta Arnbjörg, f. 6.
október 1974, maki Arnar Árna-
son, f. 8. ágúst 1974 og eiga þau
tvö börn, Kristjönu Líf, f. 2.
ágúst 1997 og Elmar Blæ, f. 15.
júlí 1999. 4) Helga Ólöf, f. 17.
ágúst 1981.
Pétur varð búfræðingur frá
Hólum 1967 og var síðan þá
bóndi á Hranastöðum ásamt því
að sinna ýmsum félagsstörfum
fyrir bændur.
Útför Péturs fer fram frá
Grundarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.30.
Mig langar að setja nokkur orð á
blað til þess að minnast tengdaföður
míns, Péturs á Hranastöðum, sem nú
er látinn einungis 54 ára að aldri.
Pétur var búfræðingur frá bænda-
skólanum að Hólum og var bóndi á
Hranastöðum frá tvítugsaldri. Hann
átti mestan hluta ævinnar í baráttu
við hinn illvíga sjúkdóm sykursýki,
sem lagði hann að lokum að velli.
Þessi sjúkleiki kom þó ekki í veg fyrir
að hann byggði upp myndarbú á
Hranastöðum og tæki virkan þátt í
félagsstörfum og stjórnmálum. Hon-
um var alla tíð mikið í mun að láta til
sín taka í því sem hann tók sér fyrir
hendur og líkaði miður ef fólk varð
þess vart að veikindin hans heftu
starfsþrek hans og starfsgetu. Við
búskapinn og í félagsstörfunum naut
hann stuðnings Þórdísar eiginkonu
sinnar og er sá stuðningur vafalítið
ein skýringin á því hve miklu honum
tókst að koma í verk.
Pétur var félagi í kirkjukór Grund-
arkirkju í mörg ár og tók einnig þátt í
leikstarfsemi í félagsheimilinu Laug-
arborg á vegum Ungmennafélagsins
Framtíðar.
Pétur hafði yfirleitt ákveðnar skoð-
anir á hlutunum og fannst sér bæði
ljúft og skylt að reyna að hafa áhrif til
betri vegar. Hann veigraði sér ekki
við að taka afstöðu eftir sannfæringu
sinni í erfiðum málum þegar annarra
háttur var að fara með löndum og
reyna að sigla með án þess að styggja
nokkurn. Þessi eiginleiki hafði þær
afleiðingar að Pétur var stundum
umdeildur en þó hef ég aldrei orðið
var við annað en að málefnalegir and-
stæðingar hans hafi virt hann fyrir
heiðarleika sinn og stefnufestu.
Pétur sat í hreppsnefnd Hrafna-
gilshrepps 1981–91 og í sveitarstjórn
Eyjafjarðarsveitar 1991–94. Hann
tók einnig virkan þátt í félagsmálum
bænda og gegndi fjölmörgum trún-
aðarstörfum í þeirra þágu en þau
helstu eru eftirfarandi: Formaður
stjórnar Búnaðarfélags Hrafnagils-
hrepps, stjórnarmaður og síðar
stjórnarformaður Búnaðarsambands
Eyjafjarðar, stjórnarmaður í Rækt-
unarfélagi Norðurlands, fulltrúi á að-
alfundum Stéttarsambands bænda
og síðar Bændasamtaka Íslands,
stjórnarmaður í Bændasamtökum Ís-
lands, fulltrúi í Framleiðsluráði land-
búnaðarins, stjórnarformaður Rann-
sóknarstofnunar landbúnaðarins,
stjórnarmaður í Lánasjóði landbún-
aðarins og nefndarstörf í landbúnað-
arnefnd Sjálfstæðisflokksins.
Auk þessa var hann um skeið í
stjórn Félags sykursjúkra.
Af ofantöldu mætti halda að Pétur
hefði ekki haft tíma til að sinna fjöl-
skyldu og vinum mikið en það var
þvert á móti. Hann lagði mikið upp úr
því að rækta gott samband við vini og
fjölskyldu og voru fjarlægðir ekki
mikil fyrirstaða ef svo bar undir.
Samskipti við fólk voru hans líf og
yndi og rökræður, stríðni og glettur
ýmiss konar voru honum eðlislæg
hegðun enda var oft ansi fjörugt við
eldhúsborðið á Hranastöðum þegar
misstórir hópar fjölskyldunnar áttu
þar samverustundir.
Sykursýkin setti mark sitt á líf Pét-
urs á margan hátt og greinilegust
voru áhrifin vegna skemmda á nýrum
og augum. En það sem skorti á sjón-
ina bætti Pétur oft upp með næmri
tilfinningu fyrir hlutunum og fannst
manni stundum að hann hefði eitt-
hvert sjötta skilningarvit. Mér er það
til dæmis minnisstætt að fyrir nokkr-
um árum þegar vatnslaust varð á
Hranastöðum að vetrarlagi fórum við
Pétur upp að fjallsrótum þar sem
vatn var lagt úr tveimur lindum. Á
svæðinu var ekkert að sjá nema snjó
til allra átta. Pétur gekk aðeins um
svæðið og rak síðan niður skóflu og
sagði að þarna væri best að grafa.
Það stóð heima að við grófum beint
niður á rétta staðinn þó að snjódýptin
væri á þriðja metra.
Pétur fékk gjafanýra frá Svein-
björgu systur sinni árið 1990 og naut
þess heilbrigðis sem því fylgdi í nokk-
ur ár. Í desember árið 2000 fór Pétur
í hjartaaðgerð og í framhaldi af henni
var fyrirhuguð önnur nýrnaígræðsla.
En heilsu hans hrakaði mjög hratt
upp frá aðgerðinni og var hann á
sjúkrahúsi fram til dauðadags, lengst
af á lyfjadeild Fjórðungssjúkrahúss-
ins á Akureyri og á starfsfólk deild-
arinnar þakkir skildar fyrir alúðlega
umönnun.
Við sem kveðjum Pétur á Hrana-
stöðum í dag, kveðjum mikinn for-
ystumann, jafnt innan fjölskyldunnar
sem á vettvangi félagsmálanna. Við
kveðjum traustan mann sem jafnan
setti velferð annarra ofar sinni eigin.
Blessuð sé minning hans, hún mun án
efa lifa.
Sigurður Eiríksson.
Það eru orðin 11 ár síðan ég kynnt-
ist Pétri tengdapabba, þegar ég fór
að venja komur mínar í Hranastaði.
Síðan þá hafa Hranastaðir verið
mitt aðal heimili. Ég man hvað mér
þótti gott að koma í það andrúmsloft
sem ríkti á heimilinu sem einkenndist
af léttleika og yfirvegun. Tengda-
pabbi var alltaf til í að gera að gamni
sínu og við gátum setið saman í eld-
húsinu á Hranastöðum og bullað
þessi lifandi ósköp, lesið vísur hvor
fyrir annan, sagt brandara og hlegið
að vitleysunni hvor í öðrum. Það
vantar mikið þegar þessar stundir
vantar.
Ég finn það alltaf betur eftir því
sem árin líða hvað kynnin af Pétri
hafa haft mótandi áhrif á mig. Sér-
staklega man ég það traust sem mér
var strax sýnt þegar ég byrjaði að
vinna á Hranastöðum aðeins sautján
ára gamall og hafði þá lítið komið ná-
lægt hefðbundnum bústörfum. Pétur
sýndi mér verkin og kenndi mér
hægt og rólega af þvílíkri yfirvegun
að mér fannst stundum sjálfum nóg
um. Ef eitthvað fór úrskeiðis, hey-
vinnuvél skemmdist eða eitthvað
annað gerðist sem tafði verkin og
mér fannst það vera fullkomlega mér
að kenna og var að springa úr stressi,
þá klappaði Pétur mér á öxlina og
sagði: „Þetta kemur allt með æfing-
unni, reyndu bara aftur,“ eða: „Eig-
um við ekki bara að gera við þetta og
reyna aftur.“ Aldrei skipti hann skapi
þau níu sumur sem ég vann hjá hon-
um og aldrei var rómurinn hækkað-
ur.
Það var margt sem ég lærði af
Pétri tengdapabba.
Þegar Pétur var aðeins 13 ára
gamall greindist hann með sykursýki
en þrátt fyrir erfiðan sjúkdóm gafst
hann aldrei upp og vann myndarlega
að uppbyggingu búsins á Hranastöð-
um alla tíð.
Kæri Pétur, takk fyrir allt. Þú
gerðir mig að betri manni.
Arnar.
Mér fannst gaman þegar ég var
með afa í traktornum. Þá tókum við
alltaf með okkur banana og stundum
leyfði hann mér að stýra. Til dæmis
þegar við vorum að snúa, slá og
garða. Svo sóttum við kýrnar og ég
fór með honum í fjósið. Svo mjólkaði
afi og á meðan lék ég mér í hlöðunni.
Mér fannst leiðinlegt þegar afi veikt-
ist mikið. Þá var ég heima hjá honum
og það þurfti að hringja á sjúkrabíl.
Mér fannst ekki gaman að sjá hann
fara í sjúkrabíl í burtu. Mér fannst
leiðinlegt þegar hann dó. Afi var besti
afi í heimi.
Pétur Elvar.
Lát Péturs frænda míns á Hrana-
stöðum kom ekki óvænt, þótt hann
væri aðeins 54 ára að aldri. Síðustu
dagana var ljóst að baráttan við erfið
veikindi væri senn á enda. Raunar
hafði verið ljóst að hverju dró mun
lengur. Kynni okkar Péturs hófust
fyrir um 11 árum eftir að við fjöl-
skyldan fluttumst norður og settumst
þar að. Við höfðum þó hist af og til áð-
ur án þess að þekkjast náið.
Pétur nam búfræði við Bændaskól-
ann á Hólum og búskapur var hans
ævistarf. Hann vann fyrst við búið
með móður sinni, en hann missti föð-
ur sinn tæplega sex ára að aldri. Síð-
ar tók Pétur við búi á Hranastöðum
ásamt Þórdísi konu sinni. Þau ráku
þar myndarbú þar til heilsa Péturs
leyfði það ekki lengur fyrir um einu
og hálfu ári. Á Hranastöðum var
stórt kúabú sem þau hjónin unnu
jafnt og þétt að því að stækka og efla.
Pétur tók virkan þátt í félagsstörf-
um. Einkum starfaði hann að fé-
lagsmálum landbúnaðarins og að
sveitarstjórnarmálum. Hann sat m.a.
í stjórn Búnaðarsambands Eyja-
fjarðar, þar af um skeið sem formað-
ur. Hann var formaður stjórnar
Rannsóknastofnunar landbúnaðar-
ins, sat í stjórn Bændasamtakanna og
í stjórn Lánasjóðs landbúnaðarins.
Þá var hann fulltrúi á aðalfundum
Stéttarsambands bænda um langt
skeið. Pétur tók einnig virkan þátt í
sveitarstjórnarmálum. Sat í hrepps-
nefnd Hrafnagilshrepps 1981–1991
og í fyrstu sveitarstjórn Eyjafjarðar-
sveitar 1991–1994. Eins og í öðrum
málum hafði Pétur mjög ákveðnar
stjórnmálaskoðanir og tók virkan
þátt í störfum Sjálfstæðisflokksins.
Auk þess sem hér er nefnt sinnti
hann mörgum öðrum smærri stjórn-
ar- og nefndastörfum. Þessi mikla
þátttaka Péturs í félagsstörfum er til
marks um það traust sem til hans var
borið.
Pétur er einn þeirra manna sem ég
hygg að verði eftirminnilegur öllum
þeim sem kynntust honum, enda
sterkur persónuleiki. Hann var frem-
ur stórskorinn maður, svipsterkur og
að jafnaði alvarlegur á svip. Við nán-
ari kynni kom þó í ljós að stutt var í
glettnina og oft mikið hlegið. Pétur
hafði mjög ákveðnar skoðanir, gekk
hreint til verks og var heiðarlegur
umfram allt. Menn vissu hvar þeir
höfðu hann eins og sagt var. Fyrir
þetta hlaut hann virðingu þó að vissu-
lega þætti sumum hann á köflum full-
beinskeyttur.
Allt frá unglingsárunum glímdi
Pétur við sykursýki og fylgikvilla
hennar en sjúkdómurinn setti mjög
mark sitt á hann og líf hans allt. Hann
gerði hins vegar sjálfur lítið úr veik-
indum sínum og hlífði sér eflaust ekki
sem skyldi. Það var Pétri mikið lán að
eiga jafntraustan lífsförunaut og Þór-
dísi en hún var hans stoð og stytta
alla tíð. Á henni hefur mikið hvílt í
veikindum Péturs og síðustu vikur og
mánuðir verið þungbær.
Það eru margar góðar minningar
sem leita á hugann þegar horft er um
öxl. Margar voru t.d. stundirnar við
eldhúsborðið á Hranastöðum í rök-
ræðum um sveitarstjórnarmál, póli-
tík og ótal margt fleira. Og ekki
gleymast nú heimsóknirnar á Þor-
láksmessu, en Pétur og Þórdís buðu
þá til hangikjöts- og skötuveislu. Þar
tókust á fylkingar skötuaðdáenda og
þeirra sem höfðu óbeit á skötunni og
gæddu sér á hangikjöti í staðinn.
Heldur var skötuhópurinn nú fá-
mennur framan af, líklega bara Þór-
dís, Freyja kona mín og Gígja dóttir
okkar. Pétur lét óspart í ljós andúð
sína á þessum illa lyktandi mat og
hélt hangikjötinu mjög að okkur hin-
um. Skatan skyldi aldrei inn fyrir
hans varir. Heldur held ég að honum
hafi þótt frændinn óstaðfastur þegar
hann sá að ég fór að laumast í sköt-
una og stækka skötuskammtinn með
hverju árinu sem leið. Svo fóru dæt-
urnar að prófa og smám saman
stækkaði skötuhópurinn, en Pétur
stóð við sitt.
Með Pétri er fallinn frá maður sem
dýrmætt er að hafa kynnst og hafa
átt að vini. Við Freyja sendum Þór-
dísi, dætrunum og fjölskyldum þeirra
innilegar samúðarkveðjur.
Pétur Þór Jónasson.
Bóndi er bústólpi, –
bú er landstólpi, –
því skal hann virður vel.
(Jónas Hallgr.)
Það gerðist fyrir margt löngu,
nokkru eftir að við fjölskyldan
ákváðum að flytja norður í Eyjafjörð
að ég er staddur í Reykárrétt á
haustdegi.
Búið er að reka hross af fjalli og ys
og þys manna og hrossa er við og í
réttinni.
Mér verður litið yfir hópinn og í
miðjum almenningi stendur einstak-
lega falleg hryssa. Hún horfir róleg-
um augum yfir hópinn og lætur sér
fátt um finnast um það sem fram fer
umhverfis hana.
Ég spyr Hjalta á Hrafnagili hver
eigi hryssuna og hann segir mér að
Þorbjörg á Hranastöðum eigi hana
og lætur þess jafnframt getið að hún
muni ekki vera föl.
Það fór samt svo að við Þorbjörg
innsigluðum kaupin með kossi og
þarna var kominn í mína eigu hest-
urinn í lífi mínu.
Það reyndist ekki fyrirhafnarlaust
að temja Irpu og fyrir kom að knapi
og tamningamaður gekk hnípinn
heim frá bökkum Eyjafjarðarár til
Kristness eftir að hryssan sem nú var
svipt frelsi sínu hafði kastað honum
af baki.
En þótt mikils virði væri að eignast
hest sem átti eftir að verða gæðingur
var þó enn meira um vert að þarna
tókst með okkur og heimilisfólkinu á
Hranastöðum vinátta sem staðið hef-
ur síðan.
Og nú þegar við kveðjum tryggan
vin, Pétur á Hranastöðum, streyma
minningar fram um öll okkar góðu
samskipti sem við höfum átt á liðnum
árum.
Þegar kynni okkar tókust var Pét-
ur ungur búfræðingur fullur eldmóðs
með Þórdísi sinni að byggja upp jörð-
ina sem hann tók við af foreldrum sín-
um.
Verið var að byggja stórt fjós og
hlöðu við það. Þetta var mikið átak,
eitt leiddi af öðru, bústofninn stækk-
aði sem krafðist aukinnar ræktunar
túna betri og fullkomnari tækja til að
vinna með.
En af miklum dugnaði sínum sem
Pétri var í blóð borinn voru verkefnin
leyst hvert af öðru.
Og ef við erum sammála um að til-
gangur okkar í lífinu sé að skila til
niðja okkar betra lífi en var þegar við
hófum störf þá hefur þeim hjónum á
Hranastöðum svo sannarlega tekist
það.
Ánægjulegt er til þess að vita að
dóttir þeirra Ásta og Arnar tengda-
sonur skuli nú vera tekin við jörðinni
full áhuga á búskapnum og bjartsýni
á framtíðina. Ég sagði stundum að
Pétur sneri sér ekki við í fjósinu öðru
vísi en að vinna eitt til tvö verk í leið-
inni.
En þótt starfsdagurinn væri lang-
ur heima fyrir fór það svo að fyrir ut-
an störf sín þar var Pétur sökum
mannkosta sinna kallaður til marg-
víslegra starfa.
Hann starfaði um árabil að fram-
faramálum bænda hjá samtökum
þeirra bæði heima í héraði og eins í
landssamtökum þeirra. Við þau störf
sín naut hann sín vel vegna mikils
áhuga síns á hagsmunamálum bænda
og landbúnaði almennt.
Hann starfaði í allmörg ár í
hreppsnefnd. Vann ötull að framfara-
málum í samfélagi sínu. Og þótt eins
og gengur menn væru ekki alltaf
sammála um mál sem til umfjöllunar
voru efaðst enginn um hreinlyndi
hans og heiðarleika og hversu hrein-
skiptinn hann ævinlega var í sam-
skiptum sínum við samborgara sína.
Þeir góðu eiginleikar ásamt ein-
stökum dugnaði lýsa Pétri vel.
Við sem þeirrar gæfu urðum að-
njótandi að eiga hann að sem vin viss-
um að nær alla ævi sína hefur hann
þurft að berjast við ólæknandi sjúk-
dóm.
Hann gerði þó aldrei neitt úr þeirri
erfiðu samfylgd, brosti bara þegar
hann var spurður um heilsufarið og
PÉTUR ÓLAFUR
HELGASON
EIGI minningargrein að birtast á útfarardegi (eða í sunnudagsblaði ef
útför er á mánudegi), er skilafrestur sem hér segir: Í sunnudags- og
þriðjudagsblað þarf grein að berast fyrir hádegi á föstudag. Í miðviku-
dags-, fimmtudags-, föstudags- og laugardagsblað þarf greinin að ber-
ast fyrir hádegi tveimur virkum dögum fyrir birtingardag. Berist grein
eftir að skilafrestur er útrunninn eða eftir að útför hefur farið fram, er
ekki unnt að lofa ákveðnum birtingardegi. Þar sem pláss er takmarkað
getur þurft að fresta birtingu greina, enda þótt þær berist innan hins til-
tekna skilafrests.
Skilafrestur greina