Morgunblaðið - 16.08.2002, Blaðsíða 36

MINNINGAR
36 FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Óskar Gunnlaug-ur Steinþórsson
fæddist í Miðfjarðar-
nesseli í Skeggja-
staðahreppi í N-
Múlasýslu 27. júní
1913. Hann lést á
Hrafnistu í Reykja-
vík föstudaginn 9.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Stefanía Stef-
ánsdóttir, f. 22.4.
1876, d. 19.5. 1952,
frá Kverkártungu og
Steinþór Árnason, f.
4.9. 1875, d. 14.4.
1915, frá Þorvaldsstöðum á
Langanesströnd í N-Múlasýslu.
Óskar átti sex systkini, Árna,
Svövu, Ingvar, Þórarin, Stefán og
Ester sem ein þeirra er enn á lífi.
Árið 1935 giftist Óskar Guðfinnu
Sigurðardóttur, f. 8.1.1912, d. 8.3.
2002, frá Akureyri. Börn Óskars
og Guðfinnu eru: 1) Stefán Þór, fv.
starfsmaður Þjóðleikhússins, f.
5.5. 1934, fyrri kona hans var Jón-
ína Pálmadóttir, f. 25.10. 1934, d.
30.3. 1985. Synir þeirra eru Pálmi,
maki Dagbjört Jakobsdóttir, Þór
urður Högni Jónsson. Núverandi
sambýliskona Óskars Árna er Ás-
laug Agnarsdóttir, bókavörður og
kennari, f. 9.5.1949. Dætur þeirra
eru Álfrún og Nína. Dóttir Áslaug-
ar frá fyrra hjónabandi er Ólöf
Viktorsdóttir. Langafabörn Ósk-
ars Steinþórssonar eru orðin tíu.
Óskar ólst upp hjá Stefaníu
móður sinni sem fluttist til Siglu-
fjarðar austan úr Múlasýslu þegar
hann var þriggja ára. Stefanía var
þá nýlega orðin ekkja og ól hún
einsömul upp fjögur af börnum
sínum á Siglufirði, en þrjú voru
send í fóstur. Sem unglingur vann
Óskar í síld á Siglufirði þar sem
hann kynntist tilvonandi eigin-
konu sinni, Guðfinnu Sigurðar-
dóttur. Óskar og Guðfinna hófu
búskap sinn á Laugavegi 91 í
Reykjavík árið 1934, þar sem
fyrsta barn þeirra fæddist. Bjuggu
þau síðan á ýmsum stöðum í borg-
inni, lengst á Hallveigarstíg 9 og
Bergstaðastræti 30b og frá 1964 í
Skipholti 49. Óskar var olíubíl-
stjóri hjá Olíufélaginu hf. mestalla
starfsævi sína og fór þá oft í lang-
ferðir um sveitir landsins en var
lengst af í innanbæjarkeyrslu. Síð-
ustu tvö árin dvaldist hann á
Hrafnistu í Reykjavík ásamt eig-
inkonu sinni.
Útför Óskars verður gerð frá
Háteigskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
og Arnar. Seinni kona
Stefáns Þórs er Jór-
unn Kristinsdóttir list-
meðferðarfræðingur,
f. 9.11. 1944. 2) Sigrún
fv. ritari, f. 26.7. 1937,
hún var gift Garðari
Karlssyni vélstjóra, f.
15.1. 1935, þau skildu.
Börn þeirra eru Karl,
maki Linda Loftsdótt-
ir, Óskar Örn, maki
Steinunn Finnsdóttir,
og Sigríður Anna,
maki Þórarinn Guð-
jónsson. Seinni maður
Sigrúnar er Jónatan
Einarsson, f. 1.7. 1928, fram-
kvæmdastjóri. 3) Helga hár-
greiðslumeistari, f. 3.10. 1942, d.
24.3. 1989, hún var gift Ara Guð-
mundssyni vélstjóra, f. 28.3. 1939.
Börn þeirra eru Guðfinna Dröfn,
maki Hörður Harðarson, Guð-
mundur, maki Guðrún Fjóla
Guðnadóttir, og Sævar Örn. 4)
Óskar Árni, skáld og bókavörður,
f. 3.10. 1950. Dóttir hans og fv.
sambýliskonu, Kristínar Ásu Ein-
arsdóttur meinatæknis, f. 12.2.
1951, er Huld, sambýlismaður Sig-
Kynni mín af Óskari hófust fyrir
13 árum þegar ég kom fyrst á heimili
tengdaforeldra minna þeirra Guð-
finnu og Óskars í Skipholtinu. Óskar
var þá orðinn 76 ára og hættur störf-
um sem bílstjóri hjá Olíufélaginu.
Þau tóku mér strax afar hlýlega eins
og ætíð síðan.
Óskar og Guðfinna voru mikið fyr-
ir sína fjölskyldu og heimsóttu þau
reglulega börn sín og barnabörn.
Þessi væntumþykja var gagnkvæm
og því var oft gestkvæmt hjá þeim
hjónum.
Það var alltaf jafn notalegt að
heimsækja þau í Skipholtið. Það var
rætt um það sem var efst á baugi
hverju sinni, en Óskar hafði áhuga á
og fylgdist vel með þjóðmálunum.
Oft voru rifjaðar upp minningar frá
árunum á Siglufirði þar sem þau
hjónin kynntust kornung og barn-
æsku Óskars þar. Það var einnig
margs að minnast af Hallveigar-
stígnum og Bergstaðastrætinu á 5.
og 6. áratug síðustu aldar þar sem
börnin þeirra fjögur ólust upp. Þau
áttu auðvelt með að sjá spaugilegu
hliðarnar þegar litið var til baka, en
það var yfirleitt stutt í kímnina hjá
Óskari.
Það var stutt á milli þeirra hjóna,
en Guðfinna lést 8. mars sl.
Ég vil þakka Óskari og þeim hjón-
um allar okkar samverustundir og
bið góðan Guð að blessa þau.
Jórunn Kristinsdóttir.
Því til eru menn, sem eiga enn
þann yl og þá hugans glóð,
er vegur á móti veldi kuldans
og vermt getur heila þjóð,
sem kveðið geta að bæ og býli
blæ úr sólarátt,
er rjúfi þokusortann svo
að sér í heiðið blátt.
(Örn Arnarson.)
Það er enn komið að kveðjustund.
Óskar, tengdafaðir minn, er dáinn.
það eru ekki liðnir nema rétt fimm
mánuðir síðan hans ástkæra eigin-
kona og lífsförunautur í meira en sjö-
tíu ár, Guðfinna tengdamóðir mín,
lést. Þau hjón voru einkar samrýnd,
hófu sambúð kornung, og þegar
Guðfinna kvaddi þennan heim í mars
síðastliðinn fann Óskar til sárs sökn-
uðar. Nú, eftir stuttan viðskilnað,
hefur hann lagt upp í sömu för. Ef-
laust bíður Góa hans þar á þeim
ókunna áfangastað.
Þegar ég kynntist Óskari var
hann kominn fast að sjötugu. Hann
var fæddur í Miðfjarðarnesseli í
Norður-Múlasýslu, einn sex systk-
ina. Faðir hans dó þegar hann var
tæpra tveggja ára og fluttist móðir
hans Stefanía Stefánsdóttir til Siglu-
fjarðar með fimm barnanna. Þá tóku
við erfið ár sem kröfðust dugs og elju
en Stefanía var einstaklega dugmikil
og atorkusöm og hefur þetta upphaf
eflaust sett sitt mark á Óskar, því öll
hans ævi einkenndist af hógværð,
ósérplægni og ekki síst fádæma
dugnaði. Bróðir Stefaníu var skáldið
Magnús Stefánsson sem betur er
þekktur undir nafninu Örn Arnar-
son. Óskar hélt mikið upp á kveð-
skap frænda síns, fór gjarnan með
vísur eftir hann og á efri árum var
oft lesið fyrir hann og Góu úr ljóðum
Arnar. Þegar ég hugsa um Óskar sé
ég hann fyrst og fremst fyrir mér
eins og hann var þegar ég kynntist
honum: hávaxinn, myndarlegur
maður, svipurinn góðlegur, augun
hlý og glettin. Hann fylgdist alla tíð
vel með fréttum og hafði gaman af
því að ræða um daginn og veginn.
Hann vann lengst af sem bílstjóri hjá
Olíufélaginu. Fór hann þá um flestar
sveitir landsins, oft við erfiðar að-
stæður. Óskar þótti afar farsæll í
starfi. Eftir að hann hætti störfum
naut hann þess fram yfir áttræðis-
aldur að aka um bæinn, bjóða Góu í
bíltúr og ósjaldan fengu barnabörnin
að fylgja með. Hann var með endem-
um öruggur ökumaður og lenti nán-
ast aldrei í umferðaróhappi þrátt
fyrir óvenjumikinn akstur um ævina.
Þótt hann hafi hætt akstri þegar ald-
urinn færðist yfir var hann alltaf í
essinu sínu þegar minnst var á ferða-
lög og alltaf tilbúinn að slást í för
þegar tækifæri gafst. Fyrir tveimur
árum fór hann ásamt sonum sínum í
langferð norður á æskustöðvarnar á
Siglufirði, til að heimsækja Ester
systur sína, þar sem þeim feðgum
var tekið opnum örmum að vanda.
Bjó hann lengi að þessari ferð sem
jafnframt var hans síðasta um vegi
landsins. Síðustu vikurnar var Óskar
að mestu rúmfastur. Hann mætti
hrakandi heilsu með einstakri reisn
og aldrei heyrði ég hann kvarta. Ég
vil taka undir með hjúkrunarfræð-
ingnum sem var á vakt þegar hann
dó. Þau voru klassa hjón, sagði hún.
Það eru orð að sönnu. Blessuð sé
minning Óskars tengdapabba.
Áslaug Agnarsdóttir.
Sumarið 2002 reyndist síðasta
sumar Óskars Steinþórssonar,
tengdaföður míns. Er sumri tók að
halla og aðeins 5 mánuðir voru liðnir
frá fráfalli eiginkonu hans, kvaddi
hann fjölskyldu og vini en lét okkur
eftir minningar og dýrmæt kynni.
Stefanía Stefánsdóttir, móðir Ósk-
ars, varð ung ekkja og fluttist til
Siglufjarðar með 5 ung börn. Þar
ólst Óskar upp. Stefanía var merk-
iskona og kvenskörungur mikill.
Fyrir einstæða móður var baráttan
erfið, unnið var hörðum höndum til
að sjá fyrir sér og sínum. Verst var
þó er vinnan var takmörkuð, kreppa
geisaði og engar almannatryggingar
voru til stuðnings.
Stefanía var systir Magnúsar
Stefánssonar skálds, er hafði skáld-
anafnið Örn Arnarson. Óskar hélt
mikið upp á móðurbróður sinn og
ljóð hans. Oft ræddi hann sjómanns-
ljóðin hans sem löngu eru þjóðkunn.
„Hafið bláa hafið“ og ekki síður „Ís-
lands Hrafnistumenn“ sem við öll
teljum órjúfanlegan hluta íslenska
sjómannadagsins og þar með ís-
lenskrar menningar.
Á unga aldri vann Óskar ýmis
störf, sem til féllu, en mestalla ævi
starfaði hann sem bifreiðastjóri.
Fyrst hjá Hinu íslenska steinolíu-
félagi og síðan Olíufélaginu hf., eftir
sameiningu félaganna. Í lokin gegndi
hann vaktmannsstöðu í birgðastöð
Essó á Gelgjutanga. Hann var
trygglyndur maður og starfaði hjá
sama vinnuveitanda hátt í 6 áratugi.
Oft minntist hann góðra samstarfs-
félaga sem sumir hverjir héldu við
hann sambandi fram á síðasta dag.
Ég hafði aldrei séð Óskar fyrr en
við Sigrún hófum búskap fyrir 7 ár-
um. Hann var myndarlegur á velli,
en var ekki mikið fyrir að hafa sig
frammi til þess að koma sínum sjón-
armiðum að. En þegar hann gerði
það var hann ákveðinn í skoðunum
og fastur fyrir. Við Sigrún heimsótt-
um þau Óskar og Guðfinnu oft á hlý-
legt og fallegt heimili þeirra í Skip-
holtinu og síðar á Hrafnistu.
Sömuleiðis komu þau í heimsókn til
okkar.
Oft sagði Óskar þá frá hálfgerðum
svaðilförum á olíubílnum sem hann
keyrði, ýmist upp á Snæfellsnes,
norður í land eða austur í sveitir. Að-
stæður voru ærið misjafnar, einkum
í hörðum vetrarveðrum. Ár voru
margar óbrúaðar og vegir torfærir.
Vitanlega kom fyrir að bíllinn bilaði,
eða keðjur slitnuðu á leið að af-
skekktum sveitabæ. Þá þurfti oft
kjark, útsjónarsemi og kunnáttu til
að bjarga sér.
Óskar var að eðlisfari léttur í lund
og spaugsamur. Þegar hann var orð-
inn 83 ára, hringdi hann einu sinni
sem oftar dyrabjöllunni hjá okkur
Sigrúnu og spurði mig hvort ég vildi
ekki skjótast út með sér og skoða bíl-
inn sinn. Hann sagðist hafa skroppið
út í búð og keypt sér nýjan bíl! Hann
hafði ekki verið að ráðfæra sig við
neinn, enda hafði hann mikið og gott
vit á bílum eftir áratuga starf sem at-
vinnubílstjóri.
Uppvaxtarár Óskars mótuðu hann
á margan hátt. Hann var vinnusam-
ur og eftir venjulegan vinnudag tók
við ýmiss konar aukavinna, enda
ÓSKAR
STEINÞÓRSSON
✝ Sigurrós Krist-insdóttir fæddist
á Gili í Öxnadal 22.
janúar 1901. Hún lést
á Fjórðungssjúkra-
húsinu á Akureyri 4.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Kristinn
Magnússon frá Hól-
um Öxnadal, f. 25.
desember 1856, d. 10.
júní 1917, og Guðrún
María Sigurðardótt-
ir, f. á Efstalandi í
Öxnadal 26. febrúar
1868, d. 16. apríl
1915. Sigurrós var þriðja í röð sjö
systkina. Þau voru: Sigurður, f. 11.
febrúar 1897, bóndi á Grímsstöðum
í Mývatnssveit, Jóhannes, f. 10.
október 1898, bóndi í Flatey á
Skjálfanda, Sigríður, f. 27. júní
desember 1919, búsett á Akureyri.
Þau eiga þrjú börn, Ólaf Hauk,
Elsu og Hilmar. 2) Jónína, f. 7. febr-
úar 1929, maki Sigurður Jónasson,
f. 11. maí 1923, búsett á Efstalandi í
Öxnadal. Þau eiga fjögur börn, El-
ínu, Ásgrím, Kristján A. og Bjarna.
3) Sigríður, f. 30. janúar 1931, bú-
sett á Akureyri, maki Einar Magn-
ús Björnsson, f. 20. apríl 1937, d.
14. apríl 1978. Þau eignuðust átta
börn, Björn Lúðvík, Ásgrím, Ólaf,
Heimi, Hilmar Þórarin, Erlu Guð-
rúnu, Hörð Vigni og Önnu Rósu. 4)
Svana, f. 12. desember 1932, búsett
á Akureyri, sambýlismaður Jakob
Jónsson, f. 27. febrúar 1936. Þau
slitu sambúð en eiga eina dóttur
Ásu Sigurrós. 5) Hulda, f. 31. maí
1934, maki Ragnar Tryggvason, f.
8. sept. 1932, búsett á Akureyri.
Þau eiga fimm börn, Lindu, Ívar,
Tryggva Kristin, Elfu Björk og
Rögnu. 6) Sigurður, f. 15. mars
1939, búsettur á Akureyri. Alls eru
afkomendur tæplega 100.
Útför Sigurrósar fer fram frá
Akureyrarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
1902, flutti til Kanada,
Sigurjóna, f. 28. októ-
ber 1905, búsett í
Reykjavík, Jóhanna
Sigfríður, f. 20. maí
1907, d 14. apríl 1915,
og Margrét, f. 20. jan-
úar 1911, búsett á Ak-
ureyri. Þau eru nú öll
látin.
Sigurrós var gift Ás-
grími Halldórssyni, f.
21. nóvember 1903, d.
8. janúar 1980. Hann
var sonur Halldórs
Gottskálks Jóhanns-
sonar, f. 25. nóvember
1871, d. 9. júní 1942, og k.h. Jónínu
Jónsdóttur, f. 31. janúar 1880, d.
18. ágúst 1958. Sigurrós og Ás-
grímur eignuðust sex börn. Þau
eru: 1) María Jóhanna, f. 14. júní
1925, maki Baldvin Ólafsson, f. 26.
Rósa flutti fimm ára gömul með
foreldrum sínum frá Gili að Geir-
hildargörðum í sömu sveit. Þar ólst
hún upp til 17 ára aldurs, en móðir
hennar lést þegar hún var 14 ára og
faðir hennar lést tveimur árum síð-
ar. Hún giftist Ásgrími 29. maí 1925
eftir að hafa verið við vinnu-
mennsku í nokkur ár. Sama ár
keyptu þau jörðina Háls í Öxnadal
og byggðu þar upp reisulegt býli.
Tvisvar hættu þau búskap í Hálsi,
fyrst árið 1963 en eftir að hafa búið
þrjú ár á Akureyri fluttu þau aftur í
Háls og héldu þar áfram til ársins
1973. Þá fluttu þau í eigin íbúð á
Oddagötu 13 en nokkrum árum eftir
að Ásgrímur lést flutti Rósa til son-
ar síns í Kvistagerði 5 og bjó þar til
síðasta dags. Rósa var bæði lágvax-
in og grönn, en snögg í hreyfingum
og sterk. Hún lét verkin tala og
henni þótti það mjög slæmt hve
sjónin var orðin lítil síðustu árin.
Heyrnin var einnig orðin léleg en
það háði henni ekki eins, verst var
að sjá ekki. Hún hafði mikla ánægju
af kveðskap og vísum, enda mundi
hún margar vísur frá þeim tíma
þegar hún var ung en það voru
hennar tómstundir að fylgjast með
kveðskap í sveitinni og taka þátt í
söng.
Ég kynntist Rósu, eins og við
köllum hana alltaf, fyrir 24 árum
þegar ég tók saman við Ólaf Hauk,
dótturson hennar. Hann hafði verið
hjá afa sínum og ömmu í Hálsi frá
unga aldri og til unglingsára. Rósa
átti því talsvert í honum alla tíð. Þau
hjón tóku vel á móti mér, sveita-
stelpunni, og þrátt fyrir um hálfrar
aldar aldursmun fundum við Rósa
fljótt sameiginleg áhugamál sem
voru tengd lífinu í sveitinni á einn
eða annan hátt. Á stundum tók Rósa
að sér að passa dætur okkar þegar
þær voru litlar. Sérstaklega var
elsta dóttir okkar svo lánsöm að fá
athvarf hjá langömmu sinni á tíma-
bili þegar hún var sex ára og þurfti
að hafa góðan stað eftir skóla á með-
an foreldrar hennar voru að ljúka
sínum vinnudegi. Þessi tími skildi
eftir sig náin tengsl sem héldust alla
tíð. Þar var spilað og spjallað og
stutt er síðan þessi tími var rifjaður
upp. Ekki þótti gömlu konunni það
skynsamlegt þegar sú stutta á sín-
um fullorðinsárum fór að þvælast út
um allan heim. Heima var best, um
það var hún viss, enda unni hún
sveitinni sinni og æskuslóðum.
Fyrir fáum árum var haldið ætt-
armót afkomenda þeirra Ásgríms í
Hálsi og þar kom saman flest henn-
ar fólk. Það þótti henni mjög
ánægjulegt og ekki síst að farið var
að tóftarbrotunum á Geirhildar-
görðum þar sem enn mátti finna
gömlu bæjarlindina í túnfætinum.
Með Rósu eru farin ómetanleg
tengsl við hennar tíma því í alls-
nægtum nútímans er það öllum
hollt að geta skyggnst inn í þá ver-
öld sem var. Hún fæddist í torfkofa
en tók þátt í mikilli tæknibyltingu í
landbúnaði og öðrum lífsháttum.
Það hafa ekki margir lifað það að
sjá afrakstur ævistarfsins taka
þeim breytingum sem verða þegar
búskapur leggst af, útihús verða
ónauðsynleg og eru því látin hverfa.
Það lifði Rósa, en hún tók því eins
og öðrum þeim breytingum sem
urðu á hennar löngu ævi. Rósa
komst að mestu hjá því að þurfa að
dvelja á sjúkrahúsi sín ríflegu 100
ár og hún fór fljótt og hljótt eins og
henni var lagið.
Ég sendi öllum hennar nánustu
mínar samúðarkveðjur.
Tréð, sem er gildara en svo
að þú náir utan um stofn þess,
óx af litlu fræi.
Bygging sem rís níu hæðir,
hófst með handfylli af jarðvegi.
Hin lengsta ferð
byrjar á einu, stuttu skrefi.
(Lao Tse.)
Ég kveð Sigurrós Kristinsdóttur
með virðingu og þökk.
Sigrún Jónsdóttir.
Við upphaf 20. aldarinnar fæddist
hún Rósa langamma mín í torfkofa.
Nú rúmum hundrað árum seinna
lést hún á nútímasjúkrahúsi um-
kringd flottustu græjum. Það eru
ekkert litlar samfélagsbreytingar
sem hún upplifði. Þær breytingar
eru svo miklar að það er varla hægt
að ímynda sér þær.
Ég, fædd 78 árum á eftir henni,
get þó gert mér smáhugmynd vegna
þess að ég fékk að kynnast henni
Rósu langömmu. Hún sagði mér frá
æskuárum sínum og frá lífi foreldra
sinna og systkina. Það er ótrúlegt
að allar þessar breytingar á ís-
lensku samfélagi hafi orðið á aðeins
einni öld, á einni mannsævi. Að
heyra af lífsbaráttu forfeðra minna
kenndi mér að meta gæði lífsins
sem ég lifi í dag. Það var gott að
gefa sér einstaka sinnum tíma til að
taka sér frí frá hasarnum, bregða
sér í rólegheitin til Rósu og Sigga
og ná sér aðeins niður á jörðina. Þar
fann ég vel hvað það er óþarft að
taka þátt í kapphlaupi nútímans.
Kapphlaupi eftir hlutum sem voru
kannski ekki einu sinni til fyrir tíu
SIGURRÓS
KRISTINSDÓTTIR