Morgunblaðið - 16.08.2002, Blaðsíða 35

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 2002 35
MARGIR hafa
bent á að sjávarút-
vegsstefna Evrópu-
sambandsins sé ein
rjúkandi rúst og þess
vegna eigi Íslending-
ar ekkert erindi
þangað. Það er rétt
að ýmislegt er at-
hugavert við evr-
ópskan sjávarútveg
en það er fyrst og
fremst á sviðum sem
snerta Íslendinga
ekki þótt Ísland yrði
aðili að ESB.
Í fyrsta lagi veiðir
fiskveiðifloti ESB of
mikið miðað við þol
fiskistofna. Þetta er vissulega
áhyggjuefni en vegna reglna ESB
um veiðireynslu fengju Íslendingar
allan kvóta í íslenskri lögsögu og
væru því einu hagsmunaaðilarnir að
ákvörðun ráðherraráðsins um heild-
arafla. Þess vegna snertir ofveiði
ESB ekki veiðar við Ísland.
Jafnvel þótt ráðherraráðið, með
íslenska sjávarútvegsráðherranum
innanborðs, myndi ákveða of mikinn
heildarafla á Íslandsmiðum í trássi
við vísindamenn er ekkert sem segir
að við yrðum að veiða allan kvótann.
Samkvæmt niðurstöðum Evrópu-
dómstólsins (Romkes-málið, 46/86)
eykst veiðiréttur annarra aðildar-
þjóða ekki þótt Íslendingar veiði
ekki upp í sinn kvóta, t.d. vegna
verndarsjónarmiða.
Undanfarin misseri hefur ráð-
herraráðið þó að mestu haldið sig
við ráðleggingar vísinda-
manna við ákvörðun
heildarafla og það er
sjálfsagt samningsmark-
mið í aðildarviðræðum
við ESB að tryggja að
slíkt verði ætíð gert.
Gallar sjávarútvegs-
stefnu ESB snerta
ekki Ísland
Í öðru lagi hefur slæ-
legt eftirlit verið mikið
gagnrýnt í sjávarútvegs-
stefnu ESB. Hér er þó á
ferðinni mikill misskiln-
ingur þar sem aðildar-
ríki sinna sjálf eftirliti á
miðunum en ESB hefur
aðeins örfáa eftirlitsmenn. Eftir inn-
göngu Íslands í ESB verður því eft-
irlitið áfram í höndum íslenskra
stjórnvalda.
Þriðja atriðið sem hefur verið
bent á sem ókost við sjávarútveg
ESB er að fjöldi sjómanna og skipa
sé í engu samræmi við fiskistofna.
Þetta atriði snertir Íslendinga ekki
heldur þar sem einungis íslensk skip
munu geta veitt á Íslandsmiðum
vegna reglunnar um veiðireynslu.
Eftir inngöngu í ESB stækkar því
fiskveiðiflotinn ekkert við Íslands-
strendur.
Fjórða atriðið sem menn hafa orð-
ið til að gagnrýna sjávarútvegs-
stefnu ESB út af er fjöldi styrkja
sem þar er að finna og sú subbulega
pólitík sem fylgir þeim. Þetta varðar
Íslendinga lítið þar sem það er yf-
irlýst stefna íslenskra yfirvalda að
þiggja ekki opinbera styrki á sviði
sjávarútvegs. Það er þó athyglisvert
að styrkir ESB til sjávarútvegs eru
lægri á hvern sjómann í ESB en
styrkir íslenskra stjórnvalda á
hvern íslenskan sjómann í formi sjó-
mannaafsláttarsins, sem er eins og
kunnugt er ekkert annað en niður-
greiðsla stjórnvalda á launakostnaði
útgerðarinnar.
Einnig hefur verið bent á að innan
ESB þurfi Íslendingar að taka þátt í
alls kyns hrossakaupum og mála-
miðlunum á sviði sjávarútvegs og
við það muni stóru þjóðirnar valta
yfir þær litlu. Þetta er hins vegar í
besta falli áróðursbragð andstæð-
inga aðildar Íslands að ESB enda
eru Íslendingar engin smáþjóð á
sviði sjávarútvegs. Smáríkjum ESB
hefur þó vegnað afar vel innan sam-
bandsins.
Allar mikilvægustu reglurnar sem
tryggja áframhaldandi yfirráð Ís-
lendinga á íslenskri lögsögu, s.s.
reglan um veiðireynsluna, eru mjög
skýrar og hafa verið staðfestar
margoft af Evrópudómstólnum.
Svigrúm til hrossakaupa er því
minna en margur heldur. Það liggur
að auki fyrir að aldrei í sögu ESB
hefur sambandið tekið ákvörðun
þvert á grundvallarhagsmuni aðild-
arríkis, sem í tilviki Íslendinga eru
sjávarútvegsmálin. Það þjónar ein-
faldlega ekki hagsmunum ESB að
rústa litlu hagkerfi norður í hafi og
gera það um leið háð styrkjasjóðum
sambandsins.
Tryggt að verðmæti
haldast hérlendis
Það eru einnig algengar fullyrð-
ingar að við inngöngu í ESB muni
útlendingar kaupa upp íslensk sjáv-
arútvegsfyrirtæki og flytja öll verð-
mæti úr landi. Enn og aftur er verið
að villa um fyrir fólki og auka á þjóð-
erniskennda hræðslu því það er
tryggt að slíkt kemur ekki fyrir.
Eitt af meginmarkmiðum sjávarút-
vegsstefnu ESB er að afrakstur
veiðanna komi því fólki til góða sem
reiðir sig á þær. Eftir inngöngu Ís-
lands í ESB verða allar útgerðir
hérlendis að hafa svokölluð raun-
veruleg efnahagsleg tengsl við Ís-
land. Það er því hægt að krefjast að
daglegur rekstur og starfsemi skips
sé á Íslandi og að hagnaður veið-
anna fari í gegnum íslenskt efna-
hagslíf. Svokallað kvótahopp er úr
sögunni og hefur Evrópudómstólinn
staðfest það (Jaderow-málið, C-216/
87).
Eftir inngöngu Íslands í ESB er
því hægt að gera frekari kröfur
heldur en nú er um að hagnaður af
veiðum fari í gegnum íslenskt efna-
hagslíf. Eins og staðan er nú er ekk-
ert sem hindrar að verðmæti af Ís-
landsmiðum fari beint úr landi.
Aðild Íslands að ESB kæmi því
landsbyggðinni beinlínis mjög til
góða.
Sjávarútvegskauphöll
á Íslandi
Það er því tryggt að kvóti og verð-
mæti fara ekki úr landi eftir inn-
göngu Íslands í ESB. Íslendingar
eru sérfræðingar í sjávarútvegi í
heiminum og íslenskur sjávarút-
vegur verður betri fjárfestingar-
kostur og samkeppnisstaða hans
stórbatnar við aðild. Það er vita-
skuld betra að fá erlent hlutafé en
erlent lánsfé.
Samhliða fjárfestingum útlend-
inga í sjávarútvegi eykst áhugi er-
lendra aðila á íslenska fjármála-
markaðinum. Vel er hægt að hugsa
sér að erlend sjávarútvegsfyrirtæki
sjái hag í því að skrá fyrirtæki sín á
Kauphöll Íslands vegna þeirrar
þekkingar og reynslu sem Íslend-
ingar hafa við að greina og verðmeta
sjávarútvegsfyrirtæki. Kauphöll Ís-
lands gæti orðið þekkt sem sjávarút-
vegskauphöll um allan heim.
Engar undanþágur
nauðsynlegar
Það er ljóst að sjávarútvegsstefna
ESB er Íslendingum hagstæð. Það
er því engin nauðsyn á að fá ein-
hverjar undanþágur eða sérmeðferð
eins og forsætisráðherrann og fleiri
telja að Evrópusinnar leggi allt sitt
traust á. Ýmsir, m.a. forsætisráð-
herra, benda sífellt á að Evópusam-
bandið muni gjörbreytast eftir að
Íslendingar ganga í það og allar þær
reglur sem nú gilda verða afnumdar
og settar verði nýjar reglur sem
miðast við að misnota Íslendinga
sem mest. Slíkur málflutningur er
fásinna og dæmir sig sjálfur.
Sjávarútvegsstefnan
er Íslendingum hagstæð
Ágúst Ólafur
Ágústsson
ESB
Það þjónar einfaldlega
ekki hagsmunum ESB,
segir Ágúst Ólafur
Ágústsson, að rústa litlu
hagkerfi norður í hafi.
Höfundur er formaður Ungra
jafnaðarmanna.