Morgunblaðið - 06.09.2002, Síða 8

FRÉTTIR
8 FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
110 860
Forvörsluátak Þjóðminjasafns Íslands
Varðveisla til
framtíðar
ÞJÓÐMINJASAFNÍslands hefur stað-ið fyrir forvörslu-
átaki í allt sumar. Þar er
þjóðardýrgripum í vörslu
safnsins tryggð framtíðar-
varðveisla. Átakið er þrí-
þætt: Forvarsla ámálaðra
kirkjugripa, jarðfundinna
gripa og textíla. Vinnan
fer fram í vinnuhúsnæði
safnsins við Vesturvör í
Kópavogi. Kirkjugripirnir
eru bæði af erlendum upp-
runa og innlendir og hafa
flestir verið í vörslu safns-
ins frá því á 19. öld. Jarð-
fundnir munir eru úr ýms-
um uppgreftrum sem fara
fram víða um land í sum-
ar. Morgunblaðið ræddi
við Halldóru Ásgeirsdótt-
ur, forvörð hjá Þjóðminja-
safni Íslands, um hvernig átakið
hefur gengið í sumar.
„Það hefur gengið afskaplega
vel. Við höfum flest verið 10 við
störf hér í safninu við forvörslu í
sumar. Þess vegna hafa afköstin
verið mun meiri en vanalega,
þegar við erum aðeins tvær hér
fastráðnar við forvörslustörf. Við
gerðum áætlun um gang forvörsl-
unnar í byrjun, sem hefur gengið
eftir. Átakið mun standa fram að
næstu áramótum, og er það fyrsti
áfangi í átakinu. Fjárveitingar á
næsta ári munu stjórna því hve
mikið verður hægt að vinna
áfram að verkefnum. Til átaksins
að þessu sinni var notaður hluti af
fjárveitingum til safnsins, ásamt
styrk frá Landsvirkjun, sem er
bakhjarl okkar, og úr minning-
arsjóðum safnsins.“
– Hverjar eru ástæður þess að
ákveðið var að ráðast í átakið?
„Nú er unnið að undirbúningi
nýrra grunnsýninga í safninu. Í
því starfi gegnir forvarslan veiga-
miklu hlutverki. Ákveðið var að
ráðast í verkið þar sem nauðsyn-
legt var að forverja fjölda gripa
meðal annars ýmsa gripi sem
ekki hafa verið til sýnis fyrr.
Sömuleiðis þurfti að laga og
hreinsa gripi sem voru áður á
sýningum safnsins.“
– Hvaðan koma forverðirnir
sem unnið hafa í verkinu hjá ykk-
ur í sumar?
„Þeir eru jafnt íslenskir sem
erlendir. Við fengum til liðs við
okkur nokkra íslenska forvörslu-
nema sem eru við nám erlendis,
einnig hafa forverðir hér heima
lagt okkur lið og síðast en ekki
síst fengum við liðsauka frá for-
vörsludeild danska Þjóðminja-
safnsins, sem var mjög gagnlegt,
sérstaklega þar sem þeir hafa
sérhæft sig í forvörslu kirkju-
gripa og búa yfir mikilli reynslu.
Einnig er mjög gefandi að vinna
með erlendum starfsfélögum og
kynnast fleiri hliðum á fræðun-
um. Við vinnum öll saman að for-
vörslunni, hver á sínu sviði.“
– Hvernig er forvörsluvinnu
háttað í stuttu máli og hvaða
tækni þarf til?
„Forvarslan byggist
á efnivið hlutanna og
meðferðin fer algjör-
lega eftir því. Starf
forvarðar við kirkju-
gripina er að festa nið-
ur málninguna, sem oft hefur
losnað af yfirborðinu. Sömuleiðis
þarf að hreinsa ýmis óhreinindi
af. Ekki er málað í á ný þrátt fyr-
ir að málning hafi flagnað af. Það
er stefna safna nú til dags að
varðveita það sem eftir er, en
ekki búa til nýtt. Áður var stefn-
an að endurgera hlutinn að miklu
leyti, en nú þykir eðlilegt að aldur
hlutanna sjáist á þeim. Þar að
auki er nú hægt að sýna á tölvu-
skjá hvernig hluturinn hefur litið
út í upphafi. Margir hlutir breyt-
ast mikið við hreinsun, litir skýr-
ast og gylling kemur í ljós.“
– Hafið þið tekið á móti munum
sem fundist hafa við fornleifa-
rannsóknir í sumar?
„Já, við höfum tekið á móti
fjölda hluta sem fundist hafa við
uppgröft víða um land í sumar.
Það er nauðsynlegt að hefja for-
vörslu sem fyrst eftir að þeir
finnast og það tryggir mun betur
endingu þeirra. Tréhluti og leður
þarf að meðhöndla strax, annars
springur hluturinn og verpist við
þornun.
Við leggjum hlutina í ýmsar
upplausnir og frostþurrkum
suma þeirra. Járnhluti þarf
stundum að leggja í upplausn og
sandblása eða búa þannig um að
það varðveitist. Hlutir sem koma
úr jörð geta breyst mjög mikið
við að vera í andrúmslofti, og
þess vegna er tíminn dýrmætur.
Liðsaflinn sem við höfum haft á
að skipa nú í sumar hefur gert
okkur kleift að sinna öllum þeim
hlutum sem fundist hafa í sum-
ar.“
– Þið hafið einnig unnið við að
forverja textíla, ekki satt?
„Jú, það er þriðji þáttur átaks-
ins að þessu sinni. Stærsta verk-
efnið þar er hökull frá Skálholti.
Vinnan við hann hefur tekið
marga mánuði, eins og við marga
aðra gripi. Mikilvægur
þáttur við forvörslu er
að skrá niður allt sem
gert er við hlutinn, til
að auðvelda meðferð
þessara gripa í fram-
tíðinni.“
– Þarf að halda gripunum enn
frekar við eftir vinnu ykkar?
„Já, það þarf alltaf að fylgjast
vel með gripunum. Ljós, sem skín
á gripi, hita- og rakasveiflur hafa
mest áhrif á hlutina, og í nýju
sýningunum er þess sérstaklega
gætt að þessi atriði hafi lág-
marksáhrif á hlutina til þess að
þeir haldist í góðu ásigkomulagi.“
Halldóra Ásgeirsdóttir

Halldóra Ásgeirsdóttir fædd-
ist í Hafnarfirði 1956. Hún lauk
stúdentsprófi frá Mennta-
skólanum í Reykjavík 1976 og
vann í Þjóðminjasafni Íslands
1976–1979. Lauk BS-prófi í for-
vörslu frá Forvörsluskólanum í
Kaupmannahöfn árið 1982. Hef-
ur unnið við forvörslu á Þjóð-
minjasafni Íslands síðan 1983.
Hún er formaður í Íslandsdeild
Félags norrænna forvarða og
hefur setið í stjórn kjaradeildar
Félags íslenskra fræða. Halldóra
Ásgeirsdóttir er gift Birki Árna-
syni lyfjafræðingi og eiga þau
tvö börn.
Forvarsla
er nauðsyn
á söfnum
GRJÓT HRUNDI úr björgum austan við Víkurklett að-
faranótt fimmtudags. Fréttaritari Morgunblaðsins í Vík
tilkynnti fyrstur um grjóthrunið.
Að sögn Björns Ægis Hjörleifssonar, aðstoðarvarð-
stjóra Lögreglunnar í Vík, hefur rignt mikið á þessum
slóðum að undanförnu sem kann að hafa átt þátt í að það
hrundi úr berginu. Skammt frá þessum slóðum er golf-
völlur og reiðleið en Björn segir að ekki sé ástæða til að
hafa áhyggjur af því að útivistarsvæðin séu í hættu.
Að sögn Björns verður fylgst með svæðinu á næst-
unni.
Fyrir nokkrum árum féll stór grjótskriða úr klett-
inum og var hún mun stærri en sú sem féll nú, að sögn
Björns.
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Grjóthrun úr björgum við Vík