Morgunblaðið - 22.09.2002, Blaðsíða 13
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 2002 13
tímum atvinnuleysis og efnahags-
lægðar þegar hann hamraði á því að
á hverju ári bættust við 600 þúsund
útlendingar, sem þyrfti að laga að
þýsku þjóðfélagi, en það jafnaðist á
við það að árlega bættist við borg á
stærð við Dortmund eða Stuttgart. Í
raun er fjöldi útlendinga, sem bætist
við á hverju ári mun minni. Vissulega
sækja um 600 þúsund manns um
hæli, atvinnu- eða dvalarleyfi á ári,
en útlendingum í landinu fjölgar að-
eins um einn tíunda hluta þess fjölda.
Bæði Schröder og Fischer hafa
hamrað á því að Þýskaland sé inn-
flytjendaland. Í þjóðfélagi þar sem
öldruðum fjölgar hlutfallslega jafnt
og þétt þurfi á nýju blóði að halda ut-
an frá. Tölur, sem Deutsche Bank
sendi frá sér í vikunni, segja sína
sögu. Samkvæmt greiningu bankans
gæti íbúum Þýskalands fækkað úr 82
milljónum í 65 milljónir á næstu 50
árum og vinnuafl dregist saman um
27% og verið komið niður í 30 millj-
ónir manna árið 2040 nema fleiri inn-
flytjendum verði hleypt inn í landið
og konum verði í auknum mæli gert
kleift að sameina atvinnu og barna-
uppeldi. Sagði bankinn að um 500
þúsund innflytjendur þyrfti á ári til
að koma í veg fyrir samdrátt vinnu-
afls.
Vanhugsaðar yfirlýsingar
Vanhugsaðar yfirlýsingar hafa
einnig sett svip sinn á síðustu dagana
fyrir kosningarnar. Allt fór á annan
endann þegar haft var eftir Hertu
Däubler-Gmelin dómsmálaráðherra
að George Bush Bandaríkjaforseti
væri aðeins að beina athyglinni frá
vandamálum heima fyrir með því að
beina spjótum sínum að Írak, en slíkt
væri alþekkt bragð, sem Adolf Hitler
hefði beitt. Þetta var þegar fordæmt,
meðal annars í Hvíta húsinu, og
kröfðust bæði Stoiber og Guido
Westerwelle, leiðtogi frjálsra demó-
krata, tafarlausrar afsagnar ráð-
herrans. Schröder kvaðst treysta
ráðherranum, en sagði að henni væri
ekki stætt ef rétt reyndist eftir haft.
Däubler-Gmelin þrætti hins vegar
fyrir, kvað blaðamanninn hafa slitið
orð sín úr samhengi og sagðist hvergi
fara. Blaðið, sem birti ummælin,
sagði hins vegar að hún hefði sam-
þykkt að ummælin yrðu birt og stóð
fast við frásögnina. Engin upptaka er
hins vegar til af fundinum þar sem
umrædd ummæli eru sögð hafa fallið.
Däuble-Gmelin var reyndar sögð
hafa látið ýmislegt annað flakka við
sama tækifæri, þar á meðal að Bush
hefði stundað ólögleg hlutabréfavið-
skipti og ætti því heima bak við lás
og slá.
Frjálsir demókratar hafa einnig
þurft að verjast gagnrýni eftir að
einn af lykilmönnum flokksins, Jürg-
en Möllemann, veittist harkalega að
stjórn Ísraels og frammámanni sam-
taka gyðinga í Þýskalandi í dreifi-
bréfi, sem hann lét bera út í fimm
milljónum eintaka í Nordrhein-
Westfalen. Var Möllemann sakaður
um andgyðinglegan áróður og þykir
málið hið vandræðalegasta fyrir
flokkinn.
Staða litlu flokkanna
Það er engin leið að sjá hvaða áhrif
upphlaup í kringum ofangreind mál
munu hafa á kjósendur. Lykilatriði í
kosningunum er hins vegar hvernig
fylgið mun dreifast á litlu flokkana
þrjá, græningja, sem nú eru í sam-
steypustjórn með sósíaldemókröt-
um, frjálsa demókrata, sem helst
vildu fara í eina sæng með kristilegu
flokkunum, en halda öllu opnu, og
Flokk lýðræðissósíalisma, PDS, sem
berst vonlítilli baráttu fyrir tilveru
sinni á þingi.
Græningjar hafa að vissu leyti
valdið kjósendum sínum vonbrigðum
á yfirstandandi kjörtímabili, en þeir
hafa þó komið ýmsu í verk af stefnu-
málum sínum. Þar á meðal er að auð-
veldað hefur verið að öðlast þýskan
ríkisborgararétt, sem áður var mjög
torvelt ef ekki var um blóðbönd og
þýskan uppruna að ræða. Þá hefur
verið ákveðið snúa baki við kjarn-
orku. Joschka Fischer er vinsælasti
stjórnmálamaður Þýskalands um
þessar mundir og hefur mikið vatn
runnið til sjávar frá uppreisnarárum
hans. Í utanríkisráðherratíð hans
voru þýskir hermenn í fyrsta skipti
sendir á vettvang utan Þýskalands
og í samtölum við bæði andstæðinga
hans í röðum kristilegra demókrata
og embættismenn í utanríkisráðu-
neytinu kom fram að talið er óhugs-
andi að það hefði verið hægt án há-
værra og fjölmennra mótmæla hefðu
hægri menn verið við völd. Græn-
ingjar benda á að fylgi þeirra sé orð-
ið nokkuð traust og taka sérstaklega
til þess að fylgisaukning sósíaldemó-
krata undanfarnar vikur hafi ekki
verið á þeirra kostnað.
Frjálsir demókratar miða að því
að fá 10% fylgi eða meira. Undir slík-
um kringumstæðum yrði flokkurinn
sennilega kominn í sína gömlu stöðu
að geta stjórnað með hvorum stóru
flokkanna sem er.
PDS á sterkastar rætur í hinum
svokölluðu nýju sambandslöndum í
austurhluta Þýskalands. Þar ríkir
ákveðin tortryggni í garð vesturhlut-
ans og þykir íbúum þar sem ekki hafi
verið staðið við loforðin, sem voru
gefin við sameininguna. Flokkurinn
er vel tengdur í grasrót austursins
og spilar mjög á þessar tilfinningar
eins og kom fram á kosningafundi,
sem flokkurinn hélt í austurhluta
Berlínar á fimmtudag. Á borðum var
verið að selja bækur þar sem sam-
bandið milli austur- og vesturhlutans
og gamla þýska alþýðulýðveldið var
til umfjöllunar. Fundurinn var hald-
inn í stórum tónleikasal og var held-
ur tómlegt um að litast, sem vakti
furðu fyrir þær sakir að Austur-
Berlín er höfuðvígi flokksins. Tvennt
þykir hafa orðið PDS að falli. Leið-
togi flokksins, Gregor Gysi, dró sig í
hlé vegna vildarpunktahneykslisins í
sumar og kom þá berlega í ljós að
hve miklu leyti flokkurinn snerist um
hann. Þegar flóðin skullu á vakti
einnig furðu að flokkurinn var hvergi
nærri. Einn viðmælandi blaðsins
sagði að hefði þetta gerst fyrir fjór-
um árum hefði flokkurinn þegar haf-
ist handa við að skipuleggja borg-
araráð og nefndir til að tryggja rétt
þeirra, sem urðu fyrir tjóni, gagn-
vart yfirvöldum. Nú hefði hins vegar
ekki verið um neina slíka grasrótar-
starfsemi að ræða, sennilega vegna
þess að flokkurinn hefði enn verið
lamaður vegna brotthvarfs Gysis, en
fyrir vikið hefði orðið ákveðinn trún-
aðarbrestur milli flokksins og stuðn-
ingsmanna hans.
Mjög ólíklegt er talið að PDS nái
þeim 5% atkvæða, sem þarf til að
komast á þing. Hins vegar er önnur
leið fyrir flokkinn til að komast á
þing. Þjóðverjar greiða í raun tvöfalt
atkvæði, annars vegar einstaklings-
bundið, en hins vegar flokki. Nái
flokkur þremur fulltrúum á þing í
gegnum einstaklingsbundna kosn-
ingu fylgja fleiri þingmenn sjálfkrafa
með í gegnum hlutfallskosninguna.
Fyrir kosningarnar þótti nokkuð
öruggt að flokkurinn næði tveimur
mönnum, en mikið þyrfti til ætti
hann að ná þriðja manninum. Ef
flokkurinn kemst á þing myndi það
torvelda alla stjórnarmyndun. Þá
þyrfti sennilega annað hvort að
mynda þriggja flokka stjórn eða þá
að stóru flokkarnir tveir gengju í
eina sæng.
Kosningarnar, sem fara fram eru
mjög tvísýnar, og erfitt að sjá hvað
muni ráða úrslitum. Bæði Schröder
og Fischer eru vinsælir. Skoðana-
kannanir sýna að meirihluti vill að
Schröder verði áfram kanslari, þótt
það álit skili sér vitaskuld ekki í fylgi
flokksins. Þegar spurt er um málefni
virðast kjósendur hins vegar treysta
bæverska forsætisráðherranum bet-
ur til verka. Einn viðmælandi Morg-
unblaðsins, sem lengi hefur fylgst
með þýskum stjórnmálum, kvaðst
telja að úrslitin myndu ráðast af því
hvað kjósendur settu á oddinn þegar
í kjörklefann væri komið. Ef efna-
hagsmálin yrðu þeim efst í huga
myndu kristilegu flokkarnir og
frjálsir demókratar taka við valda-
taumunum eftir kosningar, en ef
Írak og áhyggjur af stríðsbrölti yrðu
helsta áhyggjuefnið héldi stjórnin
velli.