Morgunblaðið - 22.09.2002, Blaðsíða 43

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 2002 43
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Ólafur Ö. Pétursson,
útfararstjóri,
s. 896 6544
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
S. 551 7080
Vönduð og persónuleg þjónusta.


 

  

 

     
  
 

   !  
 
! " 



# $  
 
$  %

&

 







 
   
 ! 
  " #

  

 



 

   !
  
 "




  $% & $



 
  
 

 


 



  

 


  

   

  !!"
#$


 


%

  %    

&
  '
 

 &

( 

#

$
#



 


  
!
!  "#   

 

 $"%&   

"! !   ' 


 ( ! !

 #  ! !


 #&) !  *

 


  
       

 










     
 !"# $ % 
 
  
        
 
  

  ! 
 " 

#$    
 %%&
'
 
   

  "   "    
  ( 
)

   (
*

 )  & '(
$ ! &"$$ 
) *(  " 
 +,(
$ ! &"$$  -  * ))# $"" 
 
$ ! &""  ! .$
(
#/0 "$$ 

$ 1
$ ! &""  ! .$* "$$ 
2
$ ! &""  3 )!  4(
!  $$ 
, !
$ ! &"" 
$  1"$$ 
! .$ &"$$   "$
( !+"" 
!/0)") (

 


     

 

  

  
   
 
  !" 
"
#
$ %
"
&  '$   

 (
 
      
!
"#$ %
& ' (#$)  * +
einhver að skrifa fallega en bendi
honum jafnframt á, að honum væri
nær að skrifa meira fallegt sjálfum.
„Neeiii, maður á ekki að skrifa mikið,
betra að hafa það minna, en gott.“
Húmorinn var alltaf á hárréttum
stað, frásagnir stundum með meiri
þunga á þagnir en orð, ummælin
stundum kjarnyrtari en einhverjir
kunnu að meta – en alltaf borin fram
af þekkingu, tilfinningu og list.
Ég var svo heppin að vera send í
fóstur á menntaskólaárum til Sveins
móðurbróður og hans góðu konu Vig-
dísar að Grænuhlíð 14. Þau höfðu þá
skömmu áður gengið í gengum erfitt
tímabil í sínu hjónabandi og náð að
yfirstíga það, sem er mun merkilegra
en að lenda í erfiðleikunum og láta þá
síðan ráða för. Með þeim var jafnræði
sem endurspeglaðist í öllum þeirra
heimilisbrag.
Heimilið í Grænuhlíð var mótað af
lífsviðhorfi þeirra beggja. Þar var
dyrum aldrei læst. Þar voru allir vel-
komnir og andleg og líkamleg næring
til reiðu hvenær sem var sólarhrings.
Börnin fjögur, Þormóður, Höskuld-
ur, Ásgerður og Gunnhildur, og síðan
ég fósturbarnið, gátum gengið þar
inn með vini og kunningja, í fæði og
húsnæði, til lengri eða skemmri tíma,
án þess að gera boð á undan eða
þurfa að gera grein fyrir viðurvistinni
á einn eða annan hátt. Þar nutum við
unga fólkið hlýju og athygli sem allof
sjaldgæft er að fullorðnir veiti fróð-
leiksþyrstum og leitandi unglingum.
Þau hjón áttu vinafjöld sem kunni
að meta þokkann og höfðingsskapinn
sem mætti gestum í Grænuhlíðinni;
skáld hvort sem þau voru margverð-
launuð og virt eða ung, fátæk og skó-
laus drógust að þessu heimili. Þeir
sem kunnu að meta gott ljóð eða góð-
an prósa voru þar líka. Okkur ung-
mennunum á heimilinu var skipað til
borðs með þessum menningarjöfrum
þjóðarinnar og tókum þátt í um-
ræðum eins og ekkert væri sjálfsagð-
ara. Slíkt uppeldi verður seint full-
þakkað.
Hver einasta helgarnótt í Grænu-
hlíðinni á þessum árum var menning-
arnótt: Ljóðalestur og frásagnir,
söguskýringar og pólitísk rýni á sam-
félagið, oftar en ekki með hárbeittum
athugasemdum sem tilheyrðu djúpri
röddu Sveins Skorra. Þess á milli var
tónlist framborin, ýmist af gammófón
eða harmóníum; Grieg, Bellmann,
Fikki á Halldórsstöðum eða Mozart.
En umfram allt var áherslan lögð á
orðið og andann. Húsbóndinn var
orðsins maður og minnti okkur oft á
það að aldrei yrðu skrifaðar merki-
legri setningar en þær sem kenndar
eru við Móses og hans fyrstu bók. En
orð án innhalds er einskis virði; og
hvaða orð er það þá sem skiptir máli
spurðum við unglingarnir: Svarið var
einfalt: „Hið fagra, góða og sanna.“
Vorið er liðið, ilmur ungra daga
orðinn að þungum, sterkum sumarhita,
æskan er horfin, engir draumar lita
ókomna tímans gráa sinuhaga.
---
Þó hef ég aldrei elskað daginn heitar
eilífðar nafnið stafar barnsins tunga –
fátæka líf! að þínum knjám ég krýp,
---
(Jóhann Sigurjónsson.)
Nú við kveðjustund náum við ekki
að leggja Skorradalsvatn ísi og flytja
symfóníuhljómsveitina þangað á
sleðum, þar sem hún myndi flytja
Finnlandíu á spegilsléttum ísnum
þannig að endurómaði um snævi
þaktan dalinn í minning Sveins
Skorra.
Í staðinn ómar í huga okkar hans
djúpa rödd, okkar dýrmæt minning.
Rödd sem minnir okkur á að mann-
eskjan skiptir máli, rödd sem fyrirlít-
ur græðgi og hjóm, rödd orðs og
anda.
Salvör Jónsdóttir.
Vinur minn og frændi, Sveinn
Skorri Höskuldsson, hefur kvatt
þennan heim. Vinátta mín og þeirra
hjóna, hans og Dísu sem líka er
frænka mín, hefir staðið lengi. Þótt
oft hafi verið vík milli vina var alltaf
eins og við hefðum hist í gær, og nóg
voru umræðuefnin; gjarnan var þá
horfið aftur í tímann og rætt um ým-
islegt – menn og málefni og skemmti-
lega atburði.
Ég átti síðast svolitla rabbstund
með þeim hjónum fyrir örfáum vik-
um. Þau voru hress og kát, voru flutt í
nýja og hentugri íbúð og höfðu hvort
annað. Ég fann þó að einhverja glóð
vantaði í eldhugann og gáfumanninn
Svein Skorra, enda hafði hann fengið
aðvörun fyrir rúmu ári. Og svo kom
kallið, og það var snöggt. Vissulega
er hann harmdauði fjölskyldu sinni
og vinum. Ævistarf Sveins var að
kenna bókmenntir við Háskóla Ís-
lands, hann var þar prófessor. Af
kynnum mínum af honum veit ég að
hann hefir verið afburða kennari og
oft farið á flug með nemendum sín-
um. Þá hlið þekki ég að vísu ekki af
eigin raun, en ritleikni hans var ein-
stök. Eftir hann liggur ýmislegt,
bæði fræðirit og greinar. Það er ekki
öllum gefið að lýsa svo íslenskum
lyng- og kjarrgróðri að maður bók-
staflega finni ilminn við lesturinn, en
þannig fór fyrir mér þegar ég las
grein eftir hann í Árbók Ferðafélags-
ins um sveitina hans, Skorradalinn.
Sveinn var af borgfirskum og þing-
eyskum bændaættum. Árið 1998
sendi hann frá sér bókarkorn sem
nefnist Svipþing. Þar bregður hann
upp myndum af þessu skyldfólki sínu.
Bókin er að mínum dómi hreint
snilldarverk. Í fyrsta lagi kemur
glöggt fram hversu honum var lagið
að rita fagurt íslenskt mál svo unun
var að lesa og í öðru lagi er það að
hann hnjóðar þar ekki í nokkra per-
sónu og var þó margt af þessu stór-
brotið og stórlynt fólk og ekki sam-
mála um alla hluti.
„Ég harma það oft sem orðið gat
en ekki varð,“ segir Pálmi Hannesson
á einum stað um Jónas Hallgrímsson.
Sveinn Skorri féll frá rétt eftir að
hann hafði lokið brauðstritinu og
hefði því getað helgað sig ritstörfum.
Ég átti von á fleiri gullkornum úr
penna hans, en alveldið ræður. Um
leið og ég votta minningu Sveins virð-
ingu mína og þökk sendi ég Dísu
frænku og allri fjölskyldunni mínar
innilegustu vinar- og samúðarkveðj-
ur.
Þeir sem mikið hafa átt hafa mikils
að sakna.
Hólmfríður Jónsdóttir.
Sveinn Skorri lýsti sjálfum sér sem
yngri samtíðarmanni Egils Skalla-
grímssonar í frásögn af því þegar
hann leit fyrst hin „björtu ljós“
Reykjavíkur. Þá var hann 13 ára
gamall, og það tók hann, samkvæmt
frásögninni, fjóra sólarhringa að
ferðast með nýsaumuð reiðföt, sem
amma hans hafði gert honum, í far-
teskinu ofan úr Skorradal. Þetta var
á árum heimsstyrjaldar nr. 2. Svo
vildi til að meðal þeirra sem tóku á
móti honum í „Borg hinna björtu
ljósa“ var Árni frændi hans og faðir
minn. Hann var upphaflega sveita-
maður eins og Sveinn, og ég get vott-
að að hann átti reiðbuxur eins og þær
sem Skorri hafði með sér til Reykja-
víkur. Árni hafði gerst borgari þegar
þarna var komið sögu og átti að
kenna hinum unga Borgfirðingi mál-
fræði Björns Guðfinnssonar. Mér og
mínu fólki eru dýrmætar myndir sem
hann bregður þar og annars staðar
upp af pabba og öðrum skyldmenn-
um.
Nú þegar Sveinn er allur teljum
við að hann hafi dáið allt of snemma.
Hann sem mundi til þjóðhátta frá
dögum Egils dó fyrir aldur fram í
upphafi 21. aldar. Þótt hann hafi
komið víða við og verið með afkasta-
meiri fræðimönnum okkar á nýliðinni
öld, þá átti hann margt ógert og bjó
yfir fróðleik um líf og þætti sem varla
verða raktir af síðari mönnum. Hann
var kominn vel á veg með stórt verk
um Gunnar Gunnarsson, þegar tekið
var í taumana. Vonandi tekst að leiða
þetta verk til einhverra lykta að
Skorra látnum.
Þrátt fyrir sorgina er margt að
þakka, þegar Skorri kveður þennan
heim. Ég vil sérstaklega þakka hon-
um fyrir góða samvist í Árnagarði hin
síðari ár. Af kaffistofunni er útsýn til
Esjunnar, sem hann sjálfur hafði
einu sinni líkt við fjóshaug í útvarps-
spjalli, ungur og hvatvís framsókn-
armaður, og sagt var að hann hefði
þar með fest íhaldsmeirihlutann end-
anlega í sessi. Með augun á Esjunni
sagði Skorri okkur sögur úr Köldu-
Kinn. En ég hefði viljað nema fróð-
leikinn betur og óttast að margt hafi
nú týnst. Það er nokkur bót í máli, að
Dísa kona hans, sem líka er Kinnung-
ur og frænka, segist muna vísur
Kristins á Finnstöðum vegna hrepps-
nefndarkosninganna þegar Þórhallur
á Halldórsstöðum felldi Kristján í
Fremstafelli, eða var það Baldur á
Ófeigsstöðum sem felldi Sigurð á
Landamóti? Ég man þetta ekki, en
kannski tekst að rifja það upp enn um
sinn, áður en það hverfur alveg …
Við Arna og Nanna sendum Dísu
og allri fjölskyldunni okkar bestu
samúðarkveðjur.
Kristján Árnason.
Ekki skal fjölyrt um fræðimann-
inn, kennarann og fagurkerann, en
nokkrar setningar um gleðimanninn.
Hann var þrem árum á undan í há-
skólanum og ég sá hann fyrst flytja
erindi í tíma hjá Alexander Jóhann-
essyni sem snerti hinn torskilda upp-
runa mannlegs máls. Aðeins eitt
dæmi hans man ég: Grænlendingar
segja „íle, íle“ þegar þeir siga hund-
um af stað, enda færist tungan þá
fram í munninum, en þeir segja „íke,
íke“ þegar þeir kalla hundana til
baka, enda dregst tungan þá aftur á
við. Skorri sagðist eftirá lítt hafa
botnað í eigin málflutningi.
Þetta var grannur og fríður fram-
sóknarmaður og setti ljós sitt ekki
undir mæliker, átti jafnvel til að kalla
þá fífl sem ekki voru sammála. Þeir
Skúli Ben. höfðu verið sumarritstjór-
ar á Tímanum og unnið sér til óhelgis
að gera lítið úr fegurð Esjunnar,
þóttust enda aldir upp við tilkomu-
meiri fjöll. Þeir sögðu hún líktist helst
útrunnum fjóshaug, enda stórtapaði
Framsókn í næstu kosningum í
Reykjavík.
Hann var talsverður æringi í eðli
sínu og hafði gaman af uppátækjum
annarra. Við slíkt tækifæri kynntist
ég honum næst. Eitt sinn var Óli Jóns
krítiker staddur hjá mér árla dags.
Af næringarskorti gerðumst við
herskáir og þóttumst þurfa að
höggva mann og annan, fundum
brauðhnífa í eldhúsinu og ákváðum
að fara að Jökli Jakobssyni vestur á
Mela. En skolli var ekki heima, og þá
kvað Ólafur annan mann eiga jafnillt
skilið en það væri Sveinn Skorri.
Hann bjóst til varnar af þvílíkri ein-
urðarkátínu að við fórum burt alsælir
og gleymdum brauðhnífunum.
Við umgengumst einna mest
kringum fertugsaldurinn, enda báðir
nokkuð í gleðskapnum um það leyti.
Aldrei var Skorri annað en ljúf-
mennskan í þeim umsvifum, nema
hvað hann gat orðið býsna ræðu-
glaður í samkvæmum. Í afmæli eins
kunningjans elti Jónas Kristjánsson
Skorra á röndum gegnum mann-
þröngina og tautaði í sífellu: „Ekki
halda ræðu, ekki halda ræðu.“
Veturinn 1955 hafði Stúdentaráð
bókmenntakynningu á verkum þess
voðalega manns Halldórs Kiljans
sem þá var ekki enn orðinn nóbel. Við
lásum þar fræðslunefndarfundinn úr
Fegurð himinsins, Skorri, Sigurður
Líndal, Baldur Jónsson og ég. Okkur
tókst að endurtaka þennan gjörning í
maraþonlestrinum á hundrað ára af-
mæli Halldórs á síðasta vori. Þar sá
ég Skorra seinast, og fór vel á að
hann skyldi þá vera í hlutverki Ólafs
Kárasonar.
Árni Björnsson.
 Fleiri minningargreinar
um Svein Skorra Höskuldsson bíða
birtingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga.