Morgunblaðið - 12.11.2002, Blaðsíða 16

ERLENT
16 ÞRIÐJUDAGUR 12. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
betri innheimtuárangur
„SKÓLAR fyrir unga afbrotamenn“
er opinbert heiti upptökuheimilanna
í Mexíkó en þar fer fram lítil sem
engin kennsla. Mörg þeirra eru
ekkert annað en fangelsi þar sem
börnin hafa verið barin og jafnvel
bundin við tré í marga daga eða alin
á svínafóðri.
Beto, heimilislaus drengur, var
tíu ára þegar lögreglan færði hann
á upptökuhæli í borginni Merida
eftir að hann var staðinn að því að
stela tveimur gullhnöppum í versl-
un. Hann hélt að vistin á hælinu
yrði betri en eymdarlífið á göt-
unum.
Næstu fimm árin varð hann að
dúsa innan múra hælisins, læstur
inni í herbergi með tveimur ung-
lingum sem höfðu verið sakfelldir
fyrir nauðganir. Beto, kennari og
læknir, sem störfuðu á hælinu,
segja að konan sem stjórnaði því
hafi barið börnin og sparkað í kyn-
færi drengjanna í bræðiköstum.
„Þið eigið öll eftir að rotna hérna,“
sagði hún börnunum og Beto var
farinn að trúa henni.
„Engin réttargæsla fyrir börn“
Um 4.200 börn dvelja á tugum
upptökuhæla í Mexíkó og þótt sum
þeirra séu vel rekin er algengt að
börnin sæti illri meðferð í „litlu
fangelsunum“ eins og hælin eru
kölluð. Sum barnanna hafa aldrei
framið glæp en voru vistuð á hæl-
unum vegna þess að þau voru heim-
ilislaus og yfirvöldin gátu ekki hýst
þau annars staðar.
Yfirvöld hafa haft lítið sem ekk-
ert eftirlit með hælunum og for-
eldrum er oft meinað að heimsækja
börnin sín. Kvarti þeir yfir meðferð-
inni á börnunum versnar hún oft
um allan helming nema þeir greiði
vörðunum mútur.
„Þessar stofnanir eru hryllileg-
ar,“ sagði Elena Azaola, afbrota-
fræðingur sem hefur rannsakað
barnafangelsin. „Börnin búa við
mikla eymd.“
Mörg börn, sem eru dæmd fyrir
lögbrot í Mexíkó, hafa engan að-
gang að lögfræðingi. Dómarar sem
fjalla um mál ungra afbrotamanna
kveða upp dómana en oft er ekkert
eftirlit með því hvernig þeim er full-
nægt.
Forstöðumenn upptökuhælanna
ráða því í reynd hversu lengi börn-
unum er haldið og við hvaða að-
stæður. Þeir eru skipaðir af rík-
isstjórum eða öðrum háttsettum
embættismönnum í sambandsríkj-
um Mexíkó sem eru 31.
„Í Mexíkó er engin réttargæsla
fyrir börn. Þau eru fórnarlömb geð-
þóttaákvarðanna þeirra sem ráða,“
sagði Guillermo Alonso Angulo, ráð-
gjafi UNICEF, Barnahjálpar Sam-
einuðu þjóðanna, í Yucatan-ríki.
Arfleifð flokksalræðis
Upptökuhælin eru arfleifð Bylt-
ingarflokksins, PRI, sem var einn
við völd megnið af öldinni sem leið.
Frá 1929 til 2000 voru forsetar
landsins, flestir ríkisstjóranna,
borgarstjóranna, lögreglustjóranna
og æðstu embættismanna ríkjanna í
Byltingarflokknum.
Á þessum tíma réð flokksholl-
ustan mestu um það hverjir fengu
embættin. Mennirnir sem stjórnuðu
stofnunum, sem áttu að vera til
hagsbóta fyrir samfélagið, gerðu oft
lítið annað en að draga sér opinbert
fé og þeim var sjaldan refsað.
Vicente Fox forseti, sem tók við
embættinu árið 2000, hefur lofað að
bæta dómskerfið og tryggja að farið
verði að lögum en ekki geðþótta-
ákvörðunum embættismanna eða
pólitískum duttlungum.
Börnin á upptökuhælunum vona
nú að forsetinn efni loforðin. Þau
reyna nánast í hverri viku að vekja
athygli á aðstæðum sínum með því
að klifra upp á þök hælanna,
kveikja elda og efna til óeirða. Þeg-
ar fréttamenn koma á staðinn hrópa
börnin að þau hafi verið barin með
kústsköftum og beltum.
Barsmíðar og
einangrun í svínastíu
Forstöðukona upptökuhælisins í
Merida, Maria del Rocio Martel Lo-
pez, var læknir með mjög góð póli-
tísk sambönd í Yucatan-ríki. Tugir
barna hafa komið fram og lýst því
hvernig hún misþyrmdi þeim á hæl-
inu. Mannréttindanefnd Mexíkó
rannsakaði ásakanirnar og birti
skýrslu í apríl þar sem fram kom að
börnin sættu „harðneskjulegri og
niðurlægjandi meðferð“, meðal ann-
ars barsmíðum og auðmýkjandi
refsingum.
Foreldrar kvörtuðu yfir grimmd
Martel árið 1999 en ríkisstjórinn
sem skipaði hana, Victor Cervera
Pacheco, gerði ekkert. Margir telja
að hann hafi ekkert aðhafst í málinu
vegna þess að Martel er ekkja fyrr-
verandi forystumanns Bylting-
arflokksins í Yucatan-ríki.
„Stundum sagði hún strákunum
að fara úr buxunum og sparkaði á
milli fóta þeim þar til þeir fóru að
gráta,“ sagði Beto og fyrrverandi
starfsmenn hælisins staðfestu þetta.
Læknar og kennarar sögðu lög-
reglunni að Martel hefði barið börn-
in þar til þeim blæddi.
Munaðarlausri stúlku var haldið í
einangrun í gluggalausu herbergi í
tvo mánuði og hún fékk aðeins eina
máltíð á dag. Önnur stúlka, sem var
þrettán ára þegar hún var vistuð á
hælinu, var neydd til að sofa í svína-
stíu í þrjár nætur með fimmtán
svínum.
Læknir, sem kom á hælið einu
sinni í viku, segist eitt sinn hafa séð
fjóra drengi bundna við tré með
reipi frá hálsi niður að hnjám. „Það
var þvag og saur í fötunum þeirra,
þannig að þeir hljóta að hafa verið
þarna í alllangan tíma.“
Læknirinn skýrði lögreglunni frá
þessu en hún aðhafðist ekkert.
Martel fer nú huldu höfði og
mannréttindahreyfingar saka ráða-
menn í Mexíkó um að hafa leyft
henni að fara í felur til að komast
hjá réttarhöldum sem geti dregið
dilk á eftir sér.
Börnum misþyrmt
í „litlu fangelsunum“
Algengt er að
börn sæti illri
meðferð á upp-
tökuheimilum
í Mexíkó
Tvær systur, 13 og 15 ára, sofa á upptökuhæli fyrir börn í borginni Merida
í Mexíkó. Þær voru vistaðar á hælinu eftir að hafa stolið farsíma.
Merida. The Washington Post.
SKÝSTROKK lýstur niður
skammt frá West Mansfield í
Ohio-ríki í Bandaríkjunum á
sunnudaginn, er fjöldi slíkra
strokka varð a.m.k. 31 að bana í
Ohio, Tennessee og Alabama, og
margra hundraða var enn saknað
í gær. Erfiðlega hafði gengið að
ná sambandi við afskekktar
byggðir, og var óttast að tala lát-
inna myndi fara hækkandi er liði
á daginn. Eignatjón varð gíf-
urlegt af völdum veðursins, sem í
gær var ekki enn gengið niður.
Stormviðvaranir voru í gildi í
Norður- og Suður-Karólínu. AP
Manntjón
af völdum
skýstrokka
FULLTRÚAR Evrópusambandsins
(ESB) og Rússlands náðu í gær sam-
komulagi um það með hvaða hætti
rússneskir ríkisborgarar geti ferðast
til og frá Kalíníngrad-svæðinu eftir
að það verður umkringt landsvæði
ESB, en það gerist við inngöngu
Litháens og Póllands í sambandið
árið 2004.
Kaliníngrad-svæðið var fram til
1945 norðurhluti Austur-Prússlands,
austasta héraðs Þýzkalands, í kring-
um hina fornu borg Königsberg sem
Rússar umskírðu eftir föllnum flota-
foringja Rauða hersins og breyttu í
lokaða sovézka herstöð. Nú búa þar
um 950.000 manns, flestir við mjög
þröngan kost, og höfðu harðar deilur
geisað um alllanga hríð milli stjórn-
valda í ESB og í Moskvu um ferða-
frelsi Rússa til og frá héraðinu.
Málið var snúið þar sem landa-
mæri Litháens og Póllands verða
ytri landamæri ESB og því ófrávíkj-
anleg krafa af hálfu ESB að tekið
yrði upp strangara eftirlit á þeim.
Rússar höfðu hins vegar krafizt þess
að rússneskir ríkisborgarar þyrftu
ekki að sækja um vegabréfsáritun
inn á ESB-svæðið í hvert sinn sem
þeir ferðast milli Kalíníngrad og
rússneska móðurlandsins og hafði
Vladimír Pútín Rússlandsforseti
hótað að mæta ekki á eins dags leið-
togafund ESB og Rússlands, yrði
ekki gengið að þessum kröfum, en
fundurinn fór fram í Brussel í gær.
Sérstök lestartenging
Fulltrúar beggja samningsaðila
sögðu í gær að samkomulag væri svo
gott sem frágengið um vegabréfs-
áritanir sem giltu til margra ferða til
og frá héraðinu og að komið yrði síð-
ar á sérstakri lestartengingu sem
ætti að geta gert áritanir óþarfar.
Með samkomulagi um Kalinín-
grad-málið er enn einni hugsanlegri
hindruninni á leiðinni að stækkun
ESB til austurs rutt úr vegi.
Evrópusambandið
Samið um
Kalinín-
grad-ferðir
Brussel. AFP.
Reuters
Vladimír Pútín, forseti Rússlands
(t.v.), situr að baki Anders Fogh
Rasmussen, forsætisráðherra Dan-
merkur, í Brussel í gær.
BRESKUM föngum er heimilt
að fá sent til sín gróft klámefni
eftir að raðmorðingi fékk fellt
úr gildi bann sem fangelsisyf-
irvöld höfðu sett, og var ógild-
ingin byggð á vísan til evr-
ópskra mannréttindalaga, að
því er The Sunday Telegraph
greindi frá. Bresk fangels-
ismálayfirvöld eru nú að semja
nýjar reglur sem heimila
fangavörðum að taka ákvarð-
anir um sendingar á grófu
klámi til þeirra sem sitja inni.
Bannið var ógilt á þeim for-
sendum, að það stangaðist á
við bresk mannréttindalög, er
byggja á Mannréttinda-
sáttmála Evrópu, sem tryggir
tjáningarfrelsi og frelsi til að
taka við upplýsingum. Það var
Dennis Nielsen, sem var
dæmdur í fangelsi 1983 fyrir
að myrða sex unga menn, sem
beitti sér hvað harðast fyrir
því að fá banninu aflétt. Tals-
maður samtaka fórnarlamba
ofbeldis gagnrýndi ákvörðun
fangelsisyfirvalda.
Sungið
í leku leikhúsi
NÝJA leikhúsið í Singapore,
Esplanade, „forsýndi“ söng-
leikinn Sungið í regninu á dálít-
ið sérstakan hátt um helgina,
þegar þak hússins byrjaði að
leka. Gífurlegt úrhelli varð í
borginni á sunnudaginn og varð
það þaki hússins ofviða, en hús-
ið var opnað fyrir tæpum mán-
uði. Á morgun á að frumsýna
Sungið í regninu, en menn eru
nú önnum kafnir við að þurrka
upp þessa óvæntu forsýningu.
Smyglari
dæmdur
JAMAÍKUMAÐUR sem reyndi
að smygla kókaíni til Bret-
lands í gervifæti sínum hefur
verið dæmdur í tíu ára fang-
elsi. Maðurinn, Yenline Neil,
er 59 ára, og var handtekinn á
Gatwick-flugvelli við London
fyrr á þessu ári eftir að fíkni-
efnaleitarhundur fór að gelta
að honum. Ákváðu lög-
reglumenn þá að gegnumlýsa
gervifót mannsins, sem náði
frá mjöðm, og síðan var fót-
urinn skrúfaður af honum og
þá komu í ljós rúm 820 grömm
af kókaíni. Hald var lagt á fót-
inn sem sönnunargagn, og
Neil var handtekinn. Neil
sagði fyrir dómi að hann hefði
ekki haft hugmynd um að kók-
aín væri falið í fætinum, en
kviðdómurinn gaf lítið fyrir þá
fullyrðingu og var aðeins
fimmtán mínútur að sakfella
Neil einróma.
Klám talið
mann-
réttindi