Morgunblaðið - 21.01.2003, Blaðsíða 14

ERLENT
14 ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HÆTTA var talin á því í gær í Ástr-
alíu að skógar- og graseldarnir norð-
an við höfuðborgina Canberra myndu
færast aftur í aukana í dag vegna
óhagstæðrar vindáttar. Íbúar í út-
hverfum fylltu farangursgeymslur
bíla sinna með mikilvægustu hlutum í
gær er lögreglan varaði við því að hús
þeirra væru í hættu. Eldarnir loguðu
þá í um 15 kílómetra fjarlægð. Sumir
fóru upp á þak og notuðu garðslöngur
til að bleyta í húsinu í von um að það
þyldi betur hitann ef eldurinn nálg-
aðist hverfið.
Fjórir hafa látið lífið í eldunum síð-
ustu daga og um 400 hús eyðilögðust í
Canberra á laugardag, sum sluppu
naumlega eins og sést hér á loftmynd
af húsum í Kambah-hverfi. Tjónið er
metið á hundruð milljóna dollara.
Um 320 þúsund manns búa í borg-
inni. Margir hafa gagnrýnt frammi-
stöðu yfirvalda á staðnum og segja
reiðir íbúar að þeir hafi fengið misvís-
andi upplýsingar og ekki fengið að-
stoð hjá slökkviliðinu við að verja
heimili sín. Slökkviliðsmenn segja að
þeir hafa einfaldlega ekkert ráðið við
eldinn, svo magnaður hafi hann verið.
Fréttavefur BBC segir lengd eld-
veggjarins á svæðinu vera um 35 kíló-
metra.
Eldarnir ógna
enn Canberra
Reuters
LÖGREGLAN í London réðst í gær
inn í mosku, sem margir íslamskir
öfgamenn hafa sótt, og handtók sjö
menn sem grunaðir eru um aðild að
hryðjuverkastarfsemi. Aðgerðin var
sögð tengjast rannsókn á máli músl-
íma sem eru grunaðir um að hafa
framleitt banvænt eitur, rísín, til
hryðjuverka.
Talsmaður lögreglunnar sagði að
hún hefði undir stjórn leyniþjón-
ustumanna ráðist inn í mosku í
Finsbury Park og tvö nálæg hús.
Um 150 lögreglumenn tóku þátt í að-
gerðinni.
Lögreglan hefur hafið mikla leit
að hugsanlegum hryðjuverkumönn-
um í London eftir að rísín fannst í
íbúð í borginni fyrr í mánuðinum.
Ráðist var inn í mosku róttæks
klerks, Abus Hamza al-Masri, sem
fæddist í Egyptalandi og er einn um-
deildasti klerkur múslíma í Bret-
landi. Breskir fjölmiðlar sögðu að
hann hefði ekki verið handtekinn.
Bresk nefnd, sem hefur eftirlit
með starfsemi trúfélaga og góðgerð-
arstofnana, lagði í apríl tímabundið
bann við því að Hamza al-Masri pre-
dikaði í moskunni og hefur hótað að
banna honum það fyrir fullt og allt á
þeirri forsendu að yfirlýsingar hans
séu af pólitískum rótum runnar og
hann hafi aðstoðað íslamska öfga-
hópa. Í gær rann út frestur Hamza
til að svara þessum ásökunum.
Hræðist ekki fangelsi
Klerkurinn sagði í yfirlýsingu á
laugardag að hann hygðist ekki
verða við kröfu nefndarinnar um að
milda yfirlýsingar sínar og kvaðst
ekki hræðast fangelsisdóm. „Ég er
nú þegar í fangelsi í þessu landi
hvort sem er,“ sagði hann. „Ég fer
ekki út úr húsinu mínu nema til að
predika og þannig hefur það verið í
átta ár. Mér finnst ekki skipta máli
hvort ég er í fangelsi eða heima hjá
mér. Þeir hafa fryst bankareikn-
ingana mína, tekið af mér vegabréf-
ið. Hvað geta þeir gert meira?“
Klerkurinn er einnig sakaður um
að hafa notað moskuna til að „greiða
fyrir starfsemi pólitískra samtaka“,
svo sem róttækrar íslamskrar hreyf-
ingar, „Stuðningsmanna Sharia“,
sem er sögð tengjast honum.
Al-Qaeda-menn sagðir
hafa notað moskuna
Bresk dagblöð segja að meintir
liðsmenn hryðjuverkasamtakanna
al-Qaeda og fleiri öfgamenn hafi not-
að moskuna í Finsbury Park sem
fundarstað.
Hamza, sem er verkfræðingur að
mennt, kom fyrst til Bretlands árið
1979 en fór til Afganistans í byrjun
síðasta áratugar til að berjast þar
gegn sovéska hernámsliðinu. Hann
missti annað augað og báðar hend-
urnar í stríðinu þegar jarðsprengja
sprakk.
Breska lögreglan yfirheyrði
klerkinn árið 1999 vegna gruns um
að hann hefði tekið þátt í hryðju-
verkastarfsemi í Jemen en hann var
leystur úr haldi vegna skorts á sönn-
unum. Eftir hryðjuverkin í Banda-
ríkjunum 11. september fór hann
lofsamlegum orðum um Osama bin
Laden, leiðtoga al-Qaeda. Hann hef-
ur einnig gefið út harðorðar yfirlýs-
ingar þar sem bresk stjórnvöld eru
vöruð við afleiðingum innrásar í
Írak.
Sjö menn handteknir
í mosku í London
Taldir tengjast
rísín-málinu
London. AFP.
AP
Abu Hamza al-Masri. Hann missti
annað augað og báðar hendurnar í
stríðinu í Afganistan.
ÁTTA menn voru myrtir á
hommaklúbbi í Höfðaborg í
Suður-Afríku í fyrrinótt og var
engu líkara en að aftökusveit
hafi verið á ferðinni, hafði BBC
eftir suður-afrísku lögreglunni.
Til viðbótar þeim látnu særð-
ust þrír menn í árásinni og einn
þeirra lést í gær. Höfðu öll
fórnarlömb árásarinnar, að
meðtöldum þeim sem lifðu af,
verið skotin í höfuðið af mjög
stuttu færi en áður höfðu þau
verið bundin saman. Ekki er
vitað hvort hinir látnu voru
starfs- eða viðskiptamenn
klúbbsins. Talið er að morðin
geti tengst skipulagðri glæpa-
starfsemi í landinu.
Milutinovic
til Haag
MILAN Milutinovic, fyrrver-
andi forseti Serbíu, kom í gær
til Haag í Hollandi og var þar
fengið
húsaskjól í
fangelsi
stríðs-
glæpadóm-
stóls Sam-
einuðu
þjóðanna.
Hann mun
svara til
saka vegna
ákæru um
þátt sinn í að
skipuleggja brottrekstur alb-
önskumælandi fólks frá Kosovo
árið 1999. Milutinovic var í
fimm ár forseti Serbíu, sem
myndar ásamt Svartfjallalandi
sambandslýðveldið Júgóslavíu.
STUTT
Morð í
homma-
klúbbi
Milan
Milutinovic
FJÖLSKYLDA Bjarna Leifssonar,
sem ættaður er frá Patreksfirði en
flutti til Ástralíu árið 1979, missti
allar eigur sínar í eldsvoða af völd-
um skógareldanna í Canberra í
fyrrinótt.
„Það er allt brunnið til kaldakola.
Ég var heppinn að komast í burtu
lifandi; ég ók í gegnum eldvegg til
að komast frá þessu,“ segir Bjarni í
samtali við Morgunblaðið í gær-
kvöldi, er kominn var morgun í
Canberra og hann nýkominn á fæt-
ur eftir fyrstu nóttina eftir eldsvoð-
ann.
Að sögn Bjarna brunnu tveir
þriðju hlutar útverfisins þar sem
Bjarni bjó með fjölskyldu sinni, eig-
inkonu og fjórum börnum. Hann
segir vini og vandamenn hafa skotið
skjólshúsi yfir sig og sína til bráða-
birgða.
„Við erum bara rétt að átta okkur
á þessu. Við vitum ekkert hvað tek-
ur við,“ segir hann. Það bæti ekki úr
skák að mikill skortur sé á húsnæði
í Canberra. Aðspurður segir Bjarni
tryggingar aðeins bæta lítinn hluta
tjónsins. Bjarni bendir á að nátt-
úruhamfarir eins og þurrkar og
skógareldar séu algengir í Ástralíu
og tryggingafélög komi sér undan
því að tryggja fólk fyrir tjóni af
þeirra völdum. Ástralska hliðstæðu
hins íslenzka Viðlagatrygg-
ingasjóðs er ekki til að dreifa, segir
Bjarni. En hann leggur áherzlu á að
mest sé um vert að öll fjölskyldan
skyldi hafa komizt heil á húfi frá
þessu. „Það er alltaf hægt að kaupa
dauða hluti upp á nýtt; það er ekki
hægt að kaupa lífið,“ segir fjöl-
skyldufaðirinn Bjarni.
Eldurinn óútreiknanlegur
Um brunavarnastarfið í Can-
berra segir hann, að slökkviliðinu í
borginni hafi borizt liðsauki frá öðr-
um helztu borgum Ástralíu eins og
Melbourne, Brisbane og Sydney.
Þrjár bandarískar flugvélar sér-
útbúnar til skógareldaslökkvistarfs
séu nú komnar á svæðið.
„Þetta er svo óútreiknanlegt; það
þarf ekki meira til en að vindáttin
breytist aðeins þá breytist allt dæm-
ið. Slökkviliðið vinnur kannski að
því í tvo daga að höggva eldvarna-
vegg í því skyni að stöðva útbreiðslu
skógareldsins; þá breytist vindurinn
og eldurinn kemur kannski allt í
einu aftan að þeim,“ segir Bjarni.
Misstu allt sitt
Bjarni Leifsson
LÍBÝUMAÐUR var kjörinn for-
maður mannréttindanefndar Sam-
einuðu þjóðanna í gær, þrátt fyrir
harða andstöðu Bandaríkjastjórnar
og mannréttindasamtaka sem hafa
sakað Líbýustjórn um alvarleg
mannréttindabrot.
Najat Al-Hajjaji, sendiherra Líb-
ýu, var kjörinn formaður með 33 at-
kvæðum, en 53 ríki eiga fulltrúa í
nefndinni. Þrjú ríki greiddu atkvæði
gegn sendiherranum og sautján sátu
hjá við atkvæðagreiðsluna.
Sendiherra Bandaríkjanna, Kevin
Moley, kvaðst hafa orðið fyrir „mikl-
um vonbrigðum“ með niðurstöðuna.
„Ekkert lát hefur orðið á mannrétt-
indabrotum Líbýustjórnar,“ sagði
hann. „Muammar Gaddafi [Líbýu-
leiðtogi] hefur haldið pólitískum and-
stæðingum sínum í fangelsi árum
saman án réttarhalda. Öryggissveit-
ir hans pynta fanga. Gerræðislegum
handtökum er beitt til að kæfa alla
andstöðu. Land sem er alræmt fyrir
slík brot verðskuldar ekki að gegna
forystuhlutverki í mannréttindamál-
um hjá Sameinuðu þjóðunum.“
Sendiherra Líbýu var einn í fram-
boði. S-Afríkumenn höfðu tilnefnt
Líbýumanninn fyrir hönd Afríku-
ríkja þar sem komið var að Afríku að
tilnefna formann, en heimsálfurnar
skiptast á um að velja hann. Tilnefn-
ingarnar eru yfirleitt samþykktar
með lófataki en aðildarríki geta ósk-
að eftir atkvæðagreiðslu. Er þetta í
fyrsta sinn sem þessi heimild er nýtt.
Líbýa til forystu í
mannréttindanefnd
Genf. AFP, AP.