Morgunblaðið - 05.03.2003, Qupperneq 1

STOFNAÐ 1913 62. TBL. 91. ÁRG. MIÐVIKUDAGUR 5. MARS 2003 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Hús
skáldsins
Gröndalshús fellur undir friðun
húsa á Naustareit 20
Fimm kvikmyndir frá
fimm löndum Fólk 52
Formúlan
á fulla ferð
Fimm líklegir til að slást við
Schumacher Bílar 12
Norrænir
bíódagar
HJÓNIN Sverrir Hilmarsson og
Steinunn Jakobsdóttir eru nýkomin
frá Suðurskautslandinu, þar sem þau
hafa verið við ískjarnarannsóknir í
tæplega þrjá mánuði.
„Frostið í Kohnen-stöðinni á Suð-
urskautslandinu var orðið 47 gráður
á Celsíus og þegar svo er komið er
tími kominn til að pakka saman og
koma sér í burtu,“ segir Sverrir, sem
var þarna þriðja veturinn í röð við
störf.
Verkefnið er samevrópskt og hafa
um 23 til 27 manns verið í stöðinni
hverju sinni. Verið er að rannsaka
veðurfarið undanfarin 150.000 til
200.000 ár með ískjarnaborunum.
Borað hefur verið niður á um 1.550
metra dýpi en gert er ráð fyrir að
bora niður á um 2.700 metra dýpi.
Ljósmynd/Sepp Kipstuhl
Hjónin Steinunn Jakobsdóttir og
Sverrir Hilmarsson í Kohnen.
Við rannsóknir
í tæplega 50
gráða frosti

Hefur verið/12
MJÖG alvarleg staða er komin
upp á kjötmarkaði. Öll svínabú á
landinu eru rekin með halla og
eigið fé er víða gengið til þurrð-
ar. Stórfellt tap er einnig hjá öll-
um kjúklingaframleiðendum.
Þetta kom fram í máli Ara Teits-
sonar, formanns Bændasamtak-
anna, við setningu Búnaðarþings
í gær.
Ari sagði að einnig hefði orðið
veruleg verðlækkun á kindakjöti.
Staðan væri mjög alvarleg og
myndi fyrirsjáanlega valda fá-
tækt og jafnvel gjaldþroti hjá
fjölda bænda.
Eigið fé víða gengið
til þurrðar
Í máli Ara kom fram að mjög
hörð samkeppni hefði verið á
svínakjötsmarkaði. „Samkeppnin
hefur þó keyrt úr hófi á liðnu ári
og munu nú öll svínabú í landinu
rekin með halla og eigið fé víða
gengið til þurrðar. Engar vís-
bendingar eru um að staða á
mörkuðum sé að lagast og eðli-
legt er að spurt sé hvort þetta sé
einfaldlega afleiðing af frjálsu
markaðskerfi eða svínabændur
skorti vilja til að draga nægilega
úr framboði svínakjöts á mark-
aði. Að minnsta kosti er ljóst að
hver vika sem líður í þessu um-
hverfi er svínabændum og fjöl-
skyldum þeirra dýr.
Framleiðsla alifuglakjöts jókst
mjög hratt á síðari hluta ársins
og verðfall fylgdi í kjölfarið. Stór-
fellt tap er því hjá öllum fram-
leiðendum og getur slíkt ástand
ekki varað lengi,“ sagði hann.
Draga skipulega
úr framleiðslu
Að mati Ara eru þrjár leiðir til
að laga stöðuna. Í fyrsta lagi að
bíða þess að hluti bænda gefist
upp og verði gjaldþrota. Sú leið
sé bæði kostnaðarsöm og sárs-
aukafull. Í öðru lagi að flytja
skipulega úr landi framleiðslu
sem ekki er rúm fyrir á inn-
lendum markaði og í þriðja lagi
draga skipulega úr framleiðslu
þar til kjötmarkaðurinn kæmist í
jafnvægi. Sagði Ari að sú leið
væri bændum hagkvæmust.
Verðfall vegna offramboðs
Ari sagði að undanfarin ár
hefðu margir spáð mikilli aukn-
ingu kjötframleiðslu og erfiðleik-
um og verðhruni í kjölfarið. Ým-
islegt hefði orðið til að fresta því
að það gengi eftir, auk þess sem
kjötmarkaðurinn hefði stækkað
meira en búist var við.
„Ef til vill á þetta sinn þátt í
því að of margir höfðu óraunhæf-
ar væntingar um að áframhald-
andi aukning kjötframleiðslu
væri möguleg án vandræða. Sú
hefur ekki orðið raunin og á síð-
asta ári varð verðfall á öllu kjöti
vegna offramboðs þannig að mik-
ið af framleiðslunni er selt undir
kostnaðarverði, en jafnframt
safnast birgðir upp,“ sagði Ari.
Hann sagði að eðlilega væri
spurt hvort hægt hefði verið að
koma í veg fyrir þessa stöðu.
Hefði mátt beita Lánasjóði
landbúnaðarins
Eftir á að hyggja hefði mátt
beita Lánasjóði landbúnaðarins
öðruvísi en gert var. Það hefði
engan veginn verið auðvelt, ekki
síst vegna þess að aðrar lána-
stofnanir hefðu verið ótrúlega
fúsar til að lána fjármagn til kjöt-
framleiðslu.
Fátækt og gjaldþrot fjölda
bænda eru fyrirsjáanleg
Mjög alvarleg staða á kjötmarkaði, segir formaður Bændasamtakanna

Staðan/6
„ÉG hef verið svínabóndi í 36 ár
og ég hef aldrei kynnst svona
ástandi fyrr. Nú er þetta komið út
í algjöran fáránleika,“ segir Guð-
brandur Brynjúlfsson, svínabóndi
á Brúarlandi.
Guðbrandur segir stöðuna há-
alvarlega vægt til orða tekið.
„Það er öll kjötframleiðsla í land-
inu rekin í dag með bullandi
tapi,“ segir hann. Á síðustu dög-
um hafi borist fregnir af því að
lægsta verð til framleiðenda væri
komið niður fyrir 100 kr. á kílóið.
„Það þýðir að viðkomandi bóndi
selur kjötið 150 krónum undir
framleiðslukostnaði,“ segir hann.
„Staðan er mjög slæm,“ segir
Guðríður Guðmundsdóttir, sem
rekur kjúklingabú á Austur-
Héraði. „Við ákváðum að fara
ekki niður fyrir framleiðslukostn-
að við sölu heldur bíða átekta og
höfum bara dregið úr framleiðsl-
unni. Við höfum ekkert selt í
verslanir síðan í nóvember.“
Ekki kynnst
svona ástandi
fyrr í 36 ár
RÚMLEGA
annar hver
Rússi telur að
Jósef Stalín
hafi gegnt já-
kvæðu hlut-
verki í rúss-
neskri sögu,
samkvæmt nið-
urstöðum nýrr-
ar skoðana-
könnunar er birtar voru í
gær, en í dag er hálf öld liðin
frá andláti Stalíns. Alls tóku
sextán hundruð manns þátt í
könnuninni.
Fimmtíu og þrjú prósent
aðspurðra kváðust telja að
Stalín hefði gegnt jákvæðu
hlutverki, en 33% sögðust
telja hlutverk hans hafa verið
neikvætt. Fjórtán prósent
vildu ekki svara.
Um þrjátíu og sex prósent
aðspurðra sögðu að „þrátt
fyrir mistök hans“ verðskuld-
aði Stalín að hans væri
minnst fyrir þátt sinn í að
leiða Sovétríkin til sigurs í
seinni heimsstyrjöld. Um 27%
sögðu hann hafa verið morð-
óðan harðstjóra, en 20%
kváðust líta á hann sem vitr-
an leiðtoga sem gert hefði
Sovétríkin að stórveldi.
Stalín
jákvæður
Moskvu. AFP.
Jack Straw, utanríkisráðherra Bret-
lands, og Ígor Ívanov, utanríkisráð-
herra Rússlands, ræddust við í gær,
en fyrir fundinn sagði Straw að Bret-
ar teldu sig hafa „nægjanlegar laga-
legar forsendur“ til að fara með
Bandaríkjamönnum í stríð gegn Írök-
um. Straw játti því þó, að Bretum
þætti betra ef öryggisráðið sam-
þykkti herförina í nýrri ályktun.
Ívanov kvaðst aftur á móti ekki
geta útilokað að Rússar myndu beita
neitunarvaldi í öryggisráðinu, þar
sem þeir eiga fastafulltrúa. Ef nauð-
syn krefði gætu þeir nýtt sér neitun-
arvaldsréttinn sem fylgdi föstu sæti,
sagði Ívanov. „Rússar geta ekki tekið
þann kostinn að sitja hjá.“
Talsmaður franska utanríkisráðu-
neytisins sagði í gær, að neitunar-
valds yrði ekki þörf í öryggisráðinu
þar sem tillaga um ályktun um herför
myndi aldrei hljóta nægan stuðning
þar. Frakkar eiga einnig fastafulltrúa
í ráðinu. Þeir sögðust telja, að meiri-
hluti ráðsins væri fylgjandi því að
vopnaeftirliti yrði haldið áfram í Írak.
Eftirlit er ekki nóg
Donald Rumsfeld, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, sagði í gær í
viðtali við breska ríkisútvarpið, BBC,
að hann teldi að Írakar gætu haldið
áfram að smíða sér vopn þrátt fyrir að
eftirlitsmenn SÞ væru í landinu.
Rumsfeld kvaðst ekki hafa trú á því
að Saddam Hussein Íraksforseti væri
að afvopnast, eins og SÞ hafa krafist,
þótt Írakar hefðu eytt al-Samoud II-
eldflaugum sínum. Það myndi taka
mörg ár að tryggja að Írakar eyddu
sjálfir öllum vopnabirgðum sínum.
Rússar útiloka
ekki beitingu
neitunarvalds

Ætla að fella/15
Bagdad. AFP.
RÚSSAR sögðu í gær að þeir útilokuðu ekki að þeir myndu beita
neitunarvaldi í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna (SÞ) til þess að
koma í veg fyrir stríð í Írak, en Bretar gáfu í skyn að þeir væru reiðu-
búnir til herfarar til Íraks án samþykkis öryggisráðsins.
BANDARÍSK B-52-sprengjuþota kemur til lendingar á Fairford-flugvelli
breska hersins í Bretlandi í gær. Bretar féllust á beiðni Bandaríkjamanna
um leyfi til að 14 slíkar þotur yrðu fluttar til vallarins og er það liður í víg-
búnaði hersins vegna hugsanlegra átaka í Írak.
Reuters
Vígbúnaði haldið áfram