Morgunblaðið - 05.03.2003, Qupperneq 12

FRÉTTIR
12 MIÐVIKUDAGUR 5. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FROSTIÐ í Kohnen-stöðinni á Suðurskauts-landinu var orðið 47 gráð-ur á Celsíus og þegar svo
er komið er tími kominn til að pakka
saman og koma sér í burtu, en frost-
ið verður mest um 70 gráður þarna,“
segir Sverrir Hilmarsson, sem fyrir
skömmu kom ásamt Steinunni Jak-
obsdóttur, eiginkonu sinni, frá Suð-
urskautslandinu eftir að hafa verið
þar í tæpa þrjá mánuði við rann-
sóknarstörf.
Sverrir, sem er húsasmíðameist-
ari og tæknimaður, hefur starfað við
ískjarnarannsóknir undanfarin ár,
eða síðan hann fór í fyrsta leiðang-
urinn til Grænlands sumarið 1996.
Þangað hefur hann farið á hverju
sumri síðan nema í fyrra, þegar
rannsóknir lágu niðri, en verkefninu
þar lýkur í sumar. Steinunn var með
honum 1999, 2000 og 2001, um þrjár
vikur í hvert sinn, en fór nú í fyrsta
sinn á Suðurskautslandið þar sem
Sverrir var einnig veturinn 2000 til
2001 og svo aftur í fyrravetur.
Samevrópskt verkefni
„Verkefnið í Kohnen-stöðinni er á
vegum Alfred Wegener-stofnunar-
innar í Bremerhaven í Þýskalandi og
er um samevrópskt verkefni að
ræða, svonefnt Epica-verkefni, í
þeim tilgangi að rannsaka veðurfarið
undanfarin 150.000 til 200.000 ár
með ískjarnaborunum, en verkefnið
á Grænlandi er á vegum Kaup-
mannahafnarháskóla,“ segir Sverrir.
Gert er ráð fyrir að bora niður á
um 2.700 metra dýpi, en sunnar, á
Dome Concordia, hefur verið borað
niður á um 3.200 m dýpi þar sem er
um 700.000 ára gamall ís, en það er
elsti ís sem rannsakaður hefur verið.
Ískjarninn segir til um hvernig veðr-
ið hefur verið á hverjum tíma og með
því að rannsaka fortíðina geta vís-
indamennirnir að einhverju leyti
sagt til um við hverju megi búast í
framtíðinni
Þjóðverjar, Danir, Svíar, Norð-
menn, Belgar, Frakkar og Sviss-
lendingar hafa tekið þátt í þessum
verkefnum, en Sverrir og Steinunn
eru einu Íslendingarnir, sem hafa
tekið þátt í því í Kohnen. Þar hafa
verið um 23 til 27 manns hverju sinni
og þar af einn læknir. Kjarninn er
mældur, merktur og skorinn í eins
metra langa búta en síðan er honum
pakkað í kassa og þeir sendir til
Bremerhaven til frekari rannsóknar.
Tengist rannsóknum
á Grænlandi
Sverrir segir að sér hafi boðist að
vinna að verkefninu á Grænlandi
1996 og það hafi síðan hlaðið utan á
sig, en þegar Þjóðverjarnir hafi
ákveðið að hefja rannsóknir í Kohn-
en hafi þurft mannskap til að setja
upp búðirnar og hann hafi slegið til.
„Ég reikna með að fara til Græn-
lands í maí og verð þá væntanlega í
mánuð til að byrja með, kem síðan
heim í þriggja vikna frí og fer svo
aftur út til að ljúka verkinu. Það er
miklu auðveldara að vinna við þessar
rannsóknir á Grænlandi en á Suð-
urskautslandinu, vegna þess að það
er mun styttra að fara. Í fyrra var ég
til dæmis fimm vikur á leiðinni í
vinnuna í Kohnen, vann þar í sex vik-
ur og var svo fimm vikur á leiðinni
heim. Þá sigldum við frá Höfðaborg
til Neumayer og lentum í miklum ís,
en siglingin, sem tók 12 daga árið áð-
ur, tók um þrjár vikur í fyrra. Og svo
þurfti að bíða í Neumayer eftir flugi
til Kohnen. Nú flugum við alla leið.
Fyrst til Frankfurt í gegnum Kaup-
mannahöfn og þaðan til Höfðaborg-
ar, sem tekur um 13 tíma. Frá
Höfðaborg flugum við til rússnesku
stöðvarinnar Nowolasarewakaja og
tók flugið um 6 tíma en frá rúss-
nesku stöðinni til Kohnen er síðan
um tveggja tíma flug. Við lögðum af
stað frá Íslandi 29. nóvember og
komum til baka sunnudaginn 23.
febrúar, en í fyrra var ég mánuði
lengur í ferðinni.“
Undirbúningsvinna vegna rann-
sóknanna á Suðurskautslandinu
hófst fyrir rúmum tveimur árum og
var Sverrir þá í þrjá og hálfan mán-
uð í Kohnen-stöðinni. „Við byrjuðum
á því að útbúa 70 metra langa gryfju,
sex metra djúpa og fimm metra
breiða. Síðan settum við þak yfir og
klæddum milliveggi og gólf auk þess
sem við þurftum að fóðra borholuna
niður í 100 metra. Í fyrra settum við
upp alla aðstöðuna, en borinn með
öllu er 11 metra langur. Á tveimur til
þremur vikum boruðum við síðan
niður á 450 metra dýpi, en á und-
anförnum mánuðum bættum við
1.100 metrum við og erum því komin
niður á um 1.550 metra dýpi,“ segir
hann og bætir við að kuldinn í gryfj-
unni sé frá um -25 til -35 gráður á
Celsíus.
Áhugamál á vöktum
Steinunn, sem er jarðeðlisfræð-
ingur á Veðurstofu Íslands, segir að
þessar rannsóknir séu í raun áhuga-
mál hjá sér. „Þegar ég hef farið til
Grænlands hef ég getað notað sum-
arfríið en nú varð ég að taka þriggja
mánaða launalaust frí hjá Veðurstof-
unni til að taka að mér þetta verk-
efni,“ segir hún.
Að sögn Steinunnar kynntist hún
þessum borunum þegar hún lærði
hjá Sigfúsi Johnson í Kaupmanna-
höfn, en Sigfús hefur unnið við ís-
kjarnarannsóknir í áratugi og hann-
aði ásamt fleirum borinn sem er
notaður í Kohnen. „Ég þekkti því
þessar rannsóknir miklu betur en
Sverrir þegar hann byrjaði að vinna
við þetta,“ segir hún.
Unnið er á vöktum frá klukkan
átta á morgnana til miðnættis auk
næturvakta. Fyrir utan boranirnar
segist Sverrir vinna mikið við bor-
inn, endurbæta hann og stilla, en á
milli vakta segja þau að starfsmenn-
irnir sitji mest og spjalli auk þess
sem horft sé á myndbönd. „Það er í
raun ekkert að fara nema hvað sum-
ir fara í stuttar gönguferðir eða
skíðagönguferðir,“ segir Steinunn.
„Það fór vel um okkur þarna og ekki
er yfir neinu að kvarta.“
Ljósmynd/Sepp Kipfstuhl
Hjónin Steinunn Jakobsdóttir og Sverrir Hilmarsson fyrir miðri mynd við
boranir í Kohnen. Til hægri má sjá Frank Wilhelms borstjóra.
Ljósmynd/Sepp Kipfstuhl
Ljósmynd/Sepp Kipfstuhl
Þegar leiðangursmenn komu á svæðið fyrr í vetur þurfti Sverrir að byrja á
því að opna leiðina að gryfjunni og tók það hann einn og hálfan dag.
Íslensk hjón störfuðu við veðurrannsóknir á Grænlandi og Suðurskautslandinu
Hefur verið fimm
vikur á leiðinni í
sex vikna vinnu
Íslensk hjón eru nýkomin heim eftir nær
þriggja mánaða rannsóknarstörf á Suð-
urskautslandinu. Steinþór Guðbjartsson
ræddi við hjónin um störf þeirra.
Þriggja metra kjarni er boraður í einu og búturinn skorinn í þrjá hluta.
steg@mbl.is
ATVINNUMIÐSTÖÐ stúdenta og
Vinnumiðlun skólafólks telja að
samdráttur verði í framboði á sum-
arstörfum í ár. Bergur Felixsson,
framkvæmdastjóri Leikskóla
Reykjavíkur, reiknar með að eitt-
hvað minna verði um sumarráðn-
ingar í ár borið saman við síðasta
ár, en fækkunin verði þó að öllum
líkindum óveruleg. Samdráttur hef-
ur orðið í sumarstörfum margra
borgarstofnanna en Vinnumiðlun
skólafólks vonast er til að aðgerðir
borgarinnar og Orkuveitunnar til að
bregðast við auknu atvinnuleysi
komi til með að gagnast námsmönn-
um.
„Í fyrra kom slæmt atvinnu-
ástand okkur í opna skjöldu, en í ár
erum við betur undirbúin, opnum 3.
mars í stað 3. apríl á síðasta ári,
munum hafa lengur opið á daginn
og ætlum að ganga frá ráðningum
fyrir 31. apríl,“ segir Auður Kristín
Welding, verkefnastjóri Vinnumiðl-
unar skólafólks.
Hanna María Jónsdóttir, rekstr-
arstjóri Atvinnumiðstöðvarinnar,
segir framboð sumarstarfa hjá miðl-
uninni hafa dregist saman á síðasta
ári og telur ástandið verða svipað
nú, eða verra, ef marka má umfjöll-
un um atvinnumál í samfélaginu að
undanförnu. Hún segir þó enn of
snemmt að segja til um hvert fram-
boðið verður.
„Við merkjum ekki nákvæmlega
hvernig þetta mun verða. Á skrá hjá
okkur er svipaður fjöldi stúdenta og
var á sama tíma í fyrra en við finn-
um fyrir áhyggjum stúdenta og að
þeir eru óöruggir með sumarið.“
Vinnumiðlun skólafólks miðlaði
1.973 störfum til reykvísks skóla-
fólks á síðasta ári og eru þá með-
talin störf leiðbeinenda Vinnuskóla
Reykjavíkur og sumarafleysingar
Orkuveitunnar.
Alls fengu 2.800 grunnskólanem-
ar vinnu síðastliðið sumar hjá
Vinnuskólanum. Vegna mikillar
ásóknar voru með aukafjárveitingu
frá borginni sköpuð 500 störf um-
fram þau sem upphaflega voru í
boði til að anna eftirspurn sl. sumar.
„Við sjáum að ástandið er slæmt
núna miðað við tölur frá Vinnumála-
stofnun og ekki kemur það til með
að batna þegar skólafólk fer að leita
sér að vinnu líka,“ segir Auður
Kristín.
Hún bindur miklar vonir við störf
vinnuhóps sem skipaður var af
borgarráði og á m.a. að fara yfir at-
vinnu mál skólafólks í Reykjavík. Þá
segist hún vonast til þess að með
ákvörðun um að flýta framkvæmd-
um á vegum Orkuveitunnar skapist
fleiri störf fyrir námsmenn.
Hugsanlega fleiri ráðningar
á gæsluvelli
Í fyrra voru á bilinu 40-50 manns
ráðnir í sumarstörf á leikskóla og
gæsluvelli borgarinnar en þeir gætu
orðið upp undir 40 í ár, segir Berg-
ur Felixsson, framkvæmdastjóri
Leiskóla Reykjavíkur sem fengu um
níu milljónir króna í fyrra í til að
standa straum af launakostnaði
sumarstarfsmanna. Að sögn Bergs
er enn beðið eftir niðurstöðum úr
viðhorfskönnunum meðal foreldra
barna á leikskólum varðandi sum-
arlokanir til að hægt sé að ákveða
hvenær þeir loka og hver þörfin er á
sumaropnunum. Bergur á von á að
það skýrist í lok næsta mánaðar
hver þörfin sé eftir sumarfólki og
hve marga þarf að ráða. Um 40
manns starfa á gæsluvöllum borg-
arinnar og hefur þeim farið fækk-
andi á undanförnum árum. Bergur
segir að meðal þess sem rætt sé um
sé að bæta við starfsfólki í afleys-
ingar á gæsluvellina yfir sumarmán-
uðina.
Sem dæmi um ásókn í sumarstörf
einstakra fyrirtækja má nefna að
yfir 800 umsóknir hafa borist um
sumarstörf í Alcan í Straumsvík. Er
það mun meira en á síðasta ári, sem
þó sló fyrri met, segir á heimasíðu
fyrirtækisins.
Vonast til að aðgerðir stjórnvalda skili sér í fleiri störfum fyrir námsmenn
Margar borgarstofnanir
munu draga saman seglin NÝTT lagafrumvarp um stækkun
álverksmiðju Norðuráls í Grundar-
firði gerir ráð fyrir að tekjuskattur
fyrirtækisins verði lækkaður úr
33% í 18%. Þetta eru sömu skatta-
kjör og kveðið er á í samningi við
álfyrirtækið Alcoa vegna fyrirhug-
aðs reksturs álvers þess í Reyð-
arfirði.
Samkvæmt samningi frá árinu
1996 er Norðuráli á Grundartanga
ætlað að greiða 33% tekjuskatt en í
samtali við Morgunblaðið um miðj-
an febrúar sl. sagði Ragnar Guð-
mundsson, framkvæmdastjóri fjár-
málasviðs fyrirtækisins, að ekki
hefði reynt á þetta ákvæði samn-
ingsins ennþá þar sem skattalegar
afskriftir hefðu verið hærri en
reikningslegar afskriftir.
Að sögn Valgerðar Sverrisdóttur,
iðnaðar- og viðskiptaráðherra, er
ekki gert ráð fyrir að skattapró-
senta Norðuráls lækki fyrr en árið
2009. „Hins vegar byrjar Alcoa lík-
lega ekki starfsemi fyrr en árið
2007 þannig að það má í raun segja
að þetta verði um svipað leyti,“ seg-
ir hún.
Tekju-
skattur
Norðuráls
lækkar í 18%