Morgunblaðið - 05.03.2003, Page 29

Morgunblaðið - 05.03.2003, Page 29
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. MARS 2003 29 ÁRIÐ 1992 var haldin alþjóðleg ráð- stefna í Río de Janeiro í Brasilíu sem markaði þáttaskil í umhverfismálum. Þar voru settar fram grundvall- arreglur sem unnið hefur verið eftir í samstarfi þjóða. Í 10. reglu yfirlýs- ingar ráðstefnunnar er mörkuð sú stefna að virkja almenning til lýð- ræðislegrar þátttöku í umhverf- ismálum. Á grundvelli þessarar reglu og fjölda annarra alþjóðasamþykkta um umhverfismál gerðu 39 ríki með sér samning í Árósum hinn 25. júní 1998 um aðgang almennings að upp- lýsingum, þátttöku í ákvarðanatöku og aðgengi að réttlátri málsmeðferð í umhverfismálum jafnt fyrir stjórn- völdum sem dómi. Guðmundur Bjarnason, þáverandi umhverf- isráðherra Framsóknarflokksins, undirritaði samninginn fyrir Íslands hönd. Tekið er fram að Árósasamn- ingurinn sé ný tegund samnings um umhverfismál. Í formála samningsins eru umhverfisvernd og mannréttindi tengd saman og réttindum í umhverf- ismálum veitt sama staða og öðrum mannréttindum. Samningurinn beinir sérstaklega athygli að gagnverkandi áhrifum almennings og stjórnvalda í lýðræðislegu samhengi og kveður á um ný ferli varðandi þátttöku al- mennings. Í 9. gr. samningsins er fjallað um aðgang að réttlátri máls- meðferð. Þar er meðal annars mælt fyrir um að tryggja skuli mönnum aðgang að endurskoðunarleið fyrir dómstólum eða öðrum hlutlausum að- ilum og fljótvirkri meðferð sem sé ókeypis eða ódýr. Í lögum nr. 2/1993 um Evrópska efnahagssvæðið segir einnig í inngangi að samningsaðilar: „Eru sannfærðir um að ein- staklingar muni gegna mikilvægu hlutverki á Evrópska efnahagssvæð- inu vegna beitingar þeirra réttinda sem þeir öðlast með samningi þess- um og þeirrar verndar dómstóla sem þessi réttindi njóta: Hafa einsett sér að varðveita, vernda og bæta umhverfið og sjá til þess að náttúruauðlindir séu nýttar af varúð og skynsemi, einkum á grundvelli meginreglunnar um sjálf- bæra þróun og þeirrar meginreglu að grípa skuli til varúðarráðstafana og fyrirbyggjandi aðgerða.“ Í ljósi þessara lýðréttinda er fróð- legt að skoða afstöðu Sivjar Friðleifs- dóttur, umhverfisráðherra Fram- sóknarflokksins, í deilu við fjölmarga einstaklinga og félagasamtök sem hafa látið úrskurð Skipulagsstofn- unar um mat á umhverfisáhrifum Kárahnjúkavirkjunar til sín taka. Reynsla mín er þessi. Ég sendi inn athugasemdir til Skipulagsstofnunar vegna skýrslu Landsvirkjunar um mat á umhverfis- áhrifum Kárahnjúkavirkjunar. Meg- inröksemdir mínar og fjölmargra annarra lutu að því að framkvæmdin gengi gegn grunnreglunni um sjálf- bæra þróun og gegn varúðarreglunni. Nægir að vísa til þess að fyrirséð er að Hálslón muni fyllast af aur á 150 til 200 árum, framkvæmdin er því ekki sjálfbær. Þá er ótalinn skaði á ómetanlegum náttúruperlum, jarðfræðiminjum, gróðurlendi, vatna- sviði, lífríki o.fl. Skipulagsstofnun lagðist gegn Kárahnjúkavirkjun vegna umtalsverðra umhverfisáhrifa. Úrskurðurinn var kærður til ógild- ingar en ég kærði hann til staðfest- ingar og gerði varakröfu þess efnis að málinu yrði vísað á nýjan leik til Skipulagsstofnunar aðallega vegna þess að málinu var lagður nýr grund- völlur á kærustigi með ótal nýjum gögnum. Jafnframt krafðist ég þess margsinnis að fá að tjá mig um allar kærur og kærugögn. Skemmst er frá því að segja að umhverfisráðherra sinnti í engu kröfum mínum um and- mælarétt. Hún tók í engu á ítarleg- um röksemdum mínum. Hún var jafnframt vanhæf til að úrskurða í málinu þar sem hún hafði á vettvangi Framsóknarflokksins og ríkisstjórnar tekið afstöðu til málsins löngu áður en það kom til hennar kasta. Umhverfisráðherra úrskurðaði eins og fyrirséð var í stíl við fyrirfram gefna afstöðu sína og felldi úr gildi úrskurð Skipulagsstofnunar. Þar með er ekki öll sagan sögð. Í dómsmáli undirritaðs, tveggja annarra ein- staklinga og Náttúruverndarsamtaka Íslands vegna úrskurðar umhverf- isráðherra hefur hún gert allt sem í hennar valdi stendur til að koma í veg fyrir aðgengi okkar að dóm- stólum með því að krefjast þess ítrekað að málinu verði vísað frá dómi. Nú hefur Hæstiréttur gert héraðsdómi að taka efnislega á mál- inu, taka á kröfu okkar um að úr- skurður umhverfisráðherra frá 20. desember 2001 verði ómerktur. Það vantar mikið á að umhverf- isráðherra hafi virt alþjóðlegar skuldbindingar okkar Íslendinga og verra er að hún hefur reynt að tor- velda aðgengi að dómstólum þrátt fyrir að um mannréttindi sé að ræða sem tryggð eru með 60. gr. stjórn- arskrárinnar. Því miður hafa Sam- fylkingin og Sjálfstæðisflokkur einnig brugðist í Kárahnjúkamálinu, þessu veigamikla framtíðarmáli afkomenda okkar. En umhverfisráðherra er ein- faldlega ótrúverðug og ekki treyst- andi fyrir því mikilvæga hlutverki að vera málsvari náttúrunnar. Fögur orð á alþjóðavettvangi hafa litla þýð- ingu ef athafnir heima fyrir ganga í þveröfuga átt. Er mál að linni og að ákvörðun um Kárahnjúkavirkjun lúti leikreglum lýðræðis. Ótrúverðugur umhverfisráðherra Eftir Atla Gíslason „Það vantar mikið á að umhverfisráðherra hafi virt alþjóðlegar skuldbindingar okkar Íslendinga.“ Höfundur er hæstaréttarlögmaður og skip- ar 2. sætið á lista Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs í Reykjavík norður. HIÐ mikla tízkufyrirbrigði, skoð- anakannanir, ríður nú húsum manna sem aldrei fyrr. Flokkum er úthlutað þingsætum í komandi alþingiskosn- ingum og tekur margur niðurstöðum hverju sinni sem úrslitum kosninga. Stjórnmálafræðingar láta ljós sitt skína og mynda ríkisstjórnir í gríð og erg og hafa ekki undan að gefa mönnum og flokkum einkunnir. Ekki virðast þeir allir óvilhallir, enda kenna fræðin þeim að aka seglum eftir vindi eins og hann blæs þeim sjálfum byrlegast hverju sinni. Ágreiningur er djúpstæður milli flokka sem líklegt er. Um eitt er hinn gamli svonefndi fjórflokkur ein- huga: Að þegja Frjálslynda flokkinn í hel ef þess er nokkur kostur. Því verkefni sinna dyggilega þeir stjórn- málafræðingar, sem kallaðir hafa verið til vitnisburðar. Í þjónkun sinni við flokkinn sinn hentar þeim ekki að taka allar líkur með í reikninginn. Til dæmis ekki þær, að flokkur þarf ekki að fá nema 5% – fimm prósent – at- kvæða á landsvísu til að fá kjörna menn á þing. Flokkur sem nær því marki myndi sennilega fá þrjá þing- menn kjörna. Það er af sem áður var að flokkur þurfti að fá mann kjörinn á lista í kjördæmi til að fá uppbót- armann eða -menn. Nú er þetta breytt eftir nýju kosningalögunum, fimm prósent á landsvísu nægja eins og áður sagði. Þetta hafa fræðingarnir aldrei nefnt í vangaveltum sínum og úthlut- unum á þingsætum til flokkanna sinna. Hversvegna ekki? Af því sem það á að telja kjósendum trú um að flokkur þurfi 8–10% atkvæða til að ná kjördæmakjörnum manni, eða sem næst helmingi fleiri atkvæði hlutfallsleg í kjördæmi en á lands- vísu. Og læða því um leið að mönnum að þeir séu að kasta atkvæði sínu á glæ með því að kjósa flokk sem ekki er líklegur til að ná hinni hærri hlut- fallstölu. Á hverju ættu fræðingarnir að byggja álit sín ef þeir vilja ekki við það láta sitja að gleypa hrátt mæl- ingar skoðanakannana hverju sinni? Vísindamenn myndu draga ályktanir af reynslu fyrri ára; reynslu sög- unnar sem oftast er ólygnust. En fúskarar og pólitískir attaníossar fara sínu fram. Fyrir kosningar 1999 mældu skoð- anakannanir yfirleitt Frjálslynda flokkinn með helmingi minna fylgi en hann fékk þegar talið var upp úr kjörkössum. Enda auglýstu heið- ursmennirnir á DV kappsamlega daginn fyrir kosningar að menn myndu eyðileggja atkvæði sín með því að gefa þau flokknum. Síðastliðið vor, fyrir borgarstjórn- arkosningar, gáfu kannanir til kynna hið sama og áður: Um helming þeirra atkvæða sem Frjálslyndir og óháðir hlutu; milli 3 og 4% en nið- urstaðan varð 6,2%. Stjórnmálafræðingar þyrftu að kynna sér þá staðreynd, aldargamla a.m.k., að flokkur, sem lendir á milli stórra og öflugra fylkinga í kosn- ingum á afar erfitt uppdráttar. Árið 1937 hlaut Sjálfstæðisflokk- urinn tæp 700 atkvæði í Suður- Múlasýslu. 1946 voru þau 240. Hversvegna? Af því sem Framsókn, Eysteinn Jónsson, og sósíalistar, Lúðvík Jósepsson, háðu harða bar- áttu í kosningum hverju sinni og náðu þeirri spennu sín á milli að hin- ir flokkarnir urðu undir og Alþýðu- flokkurinn þurrkaðist nær alveg út. En frjálslyndum tókst hins vegar að fá mann kjörinn og 6,2 % atkvæða þegar hinar tvær stóru fylkingar öttu kappi í borgarstjórnarkosning- unum sl. vor, sem var afrek eins og á stóð. Með þessar sögulegu staðreyndir í huga ættu fræðingarnir að hugsa sig tvisvar um áður en þeir afgreiða Frjálslynda flokkinn. Ennfremur ættu þeir að huga að því að yf- irgnæfandi líkur eru á að Samfylk- ingu og vinstri-grænum takist ekki tveim einum að velta núverandi vald- höfum úr sessi. Það tekst ekki nema að Frjálslyndi flokkurinn nái kjörn- um mönnum á þing. Skoðanakannanir Eftir Sverri Hermannsson „Síðastliðið vor, fyrir borgarstjórnarkosn- ingar, gáfu kannanir til kynna hið sama og áður: Um helming þeirra atkvæða sem Frjálslyndir og óháðir hlutu; milli 3 og 4% en niðurstaðan varð 6,2%.“ Höfundur er formaður Frjálslynda flokksins. onn sem gert er ráð fyrir að lbræðsla á Reyðarfirði losi a tvo 80 m háu skorsteina st á við það að 6.000 tonnum inssýru væri úðað út í and- með tilheyrandi skerðingu á Og verði öll þessi áform um landi að veruleika og aukist kkar í 19.300 tonn á ári þá að brjóta gegn öllum viðmið- Vesturlanda hvað losun ra að segja Alþjóðabankinn rá því í sínum umhverfis- að nútíma álver sem beitir leiðsluaðferðum losi ekki meira SO2 en sem nemur 1 kg á brætt tonn af áli. Þetta þýðir að fyrirhugað ál- ver á Reyðarfirði fær heimildir til að losa 12 sinnum meira en það sem Al- þjóðabankinn miðar við í þeim verk- efnum sem hann fjármagnar. Ábyrgð þingmanna Þær tölur sem hér hafa verið settar á blað hafa verið lagðar fyrir iðnaðarnefnd Alþingis og við skulum gera ráð fyrir að nefndin hafi fjallað um þær á fundum sínum í tengslum við frumvarp iðn- aðarráðherra um álver á Reyðarfirði. En allt og sumt sem nefndin sér ástæðu til að segja um málið er svohljóðandi: „Meiri hlutinn gerir sér fulla grein fyrir því að verkið muni hafa einhver skaðleg umhverfisáhrif en í ljósi hinna sterku efnahags-, atvinnu- og byggðaraka sé sá fórnarkostnaður réttlætanlegur.“ Ég leyfi mér að mótmæla þessum fullyrð- ingum þingmanna Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Samfylkingar í iðn- aðarnefnd Alþingis. Og ég leyfi mér að benda þjóðinni á það að ef þingmenn þessara sömu flokka ætla að heimila byggingu rafskautaverksmiðju á Grund- artanga, sem sögð er losa fjórfalt meira magn af SO2 en stækkað álver á Grund- artanga (sjá fréttir í RÚV 29.01.03) þá yrði heildarlosun okkar Íslendinga á brennisteini út í andrúmsloftið orðin meiri en heildarlosun Dana og Norð- manna. Eru þingmenn með bundið fyrir bæði augu eða finnst þeim þetta bara allt í lagi? Ég get talað fyrir hönd þing- manna Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs; við sættum okkur ekki við þetta. t loft? fyrir bæði augu allt í lagi?“ Höfundur er þingmaður VG. a. é er talið mjög heppilegt fni. Benda má á að ending af mörgum talin betri en . Allar brýr í skógum lands- vistarsvæðum ættu að vera iði. er ákjósanlegur viður til glugga, skjólgirðinga og sól- æmi séu nefnd. Rauðgreni af ur verið selt sem efni í trön- æmi mætti nefna. afgangs- og úrgangsvið má iviðarframleiðslu hvort held- imilisnota, eða eldiviðar í ál- disframleiðslu. Þá má einnig gsvið til framleiðslu á kurli vel til göngustígagerðar o.fl. nn þáttur, sem allt of lítið fjallað um, er nýting trjá- viðar til uppgræðslu á söndum. Sand- urinn fýkur að trjáviðnum, í hann er síðan sáð melgresi og fræið binst betur við þessa aðferð. Góð dæmi um þetta má sjá á fjörunni í Austur-Landeyjum t.d. við Hallgeirsey og víðar.  Þá ættum við einnig að setja okkur nýtingarstefnu á rekaviði sem hægt væri að nýta mun betur en við gerum.  Þá væri brýnt að halda námskeið fyrir fólk þar sem kynntar yrðu hug- myndir um nýtingu þessara verðmæta. Merkileg námskeið voru haldin á Kirkjubæjarklaustri af hálfu Skógrækt- ar ríkisins, Landgræðslunnar, Suður- landsskóga og Félags skógarbænda. Sundum benda andstæðingar stór- iðjuframkvæmda á að það þurfi að gera eitthvað annað. Þessar hugmyndir eru svo sannarlega eitthvað annað sem við getum verið samstiga um. Þetta er einn steinninn í vörðuna þegar talað er um sjálfbæra þróun og hugmyndir um nýt- ingu náttúruauðæfa sem svo sannarlega eru vannýtt í dag. Tökum höndum sam- an og stuðlum að nýtingu trjáviðar sem stóriðju framtíðarinnar. nýtt verðmæti! 0 ár líði frá tna þar til egur.“ Höfundur er alþingismaður. ur án þess að tefla verðstöð- sýnu. hefur verið eitt meginmark- óknarflokksins í íslenskum m að styrkja atvinnulífið, færa a til nútímahorfs og viðhalda num. Liður í þessari viðleitni auka mjög sjálfstæði Seðla- ds og taka upp s.k. verð- mið í stjórn efnahagsmála. Sú tti rétt á sér og enginn efast í það hafi verið rétt ákvörðun labankanum þannig aukin völd. Þar með er ekki sagt að Seðlabank- inn sé hafinn yfir gagnrýni í þessum efn- um. Hann er það ekki frekar en aðrir og ákvarðanir bankastjórnarinnar á hverj- um tíma um vaxtabreytingar eiga að þola gagnrýni eins og önnur mannanna verk. Um leið er ástæða til þess að benda á, að af einhverjum ástæðum hefur lækkun stýrivaxta að undanförnu ekki skilað sér nema að hluta til neytenda. Viðskipta- bankarnir halda hluta af lækkuninni eftir hjá sér og draga þannig umtalsvert úr áhrifum vaxtabreytinganna. Niðurstaðan er sú að í vaxtamálum þurfa bæði Seðlabankinn og aðrar fjár- málastofnanir að hugsa sinn gang. Lækkun vaxta brennur á öllum lands- mönnum, hinum efnaminni sem þeim efnameiri og ekki síður fyrirtækjum. Við óbreytt ástand verður ekki unað til lengdar. að vextir séu of t gengi krón- stig hagsveifl- málum.“ Höfundur skipar 2. sæti á lista Framsókn- arflokksins í Reykjavíkurkjördæmi suður. SO2 losun í v. MÁU Aukning í losun SO2 í tonnum eftir 2002 02 1,746 24 4,125 64 3,864 90 9,736 tækjanna. Hugsanlegt er þó að Norsk Hydro átti að fá á sínum onn tilgreind í matsskýrslu en st af Hollustuvernd ríkisins

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.