Morgunblaðið - 30.03.2003, Blaðsíða 30

LISTIR
30 SUNNUDAGUR 30. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
EUGÉNIO de Andrade er orðinn
áttræður og er litið á hann sem
helsta núlifandi skáld Portúgala.
Hann býr nú í Oporto en bjó áður
í Lissabon og Coimbra.
Sænski þýðandinn Marianne
Sandels (sjá Lyrikvännen, 2/03)
hefur kynnt og þýtt Andrade og
nú er væntanlegt safn með sextíu
ljóðum eftir hann hjá Almaviva í
Uppsölum. Ett solens ackord mun
það nefnast.
Andrade er þýddur á fjölda
tungumála.
Í fyrrasumar hlaut Andrade eft-
irsótt bókmenntaverðlaun, Pré-
mio Camoes, sem ætluð eru rit-
höfundum sem skrifa á
portúgölsku, og beindust þá sjónir
að honum. Verðlaunin eru helguð
rithöfundum fyrir langan feril og
eru um hálf milljón sænskra
króna. Ýmsir verðlaunahafar
(þeirra á meðal Andrade) hafa tal-
að um að verðlaunin hefðu átt að
koma fyrr meðan þeir voru ungir
og sprækir en margt bendir til að
Andrade sé í góðu formi og yrki
jafnvel og páfinn.
Eins og hin skelegga Sandels
rifjar upp lét spænska nób-
elsverðlaunaskáldið Camilo José
Cela (nú látið) orð falla um And-
rade sem vekja til umhugsunar.
Eftir að hann varð vitni að lífs-
háttum Andrades sagði hann: „Ég
skil ekki hve mikið skáld þú getur
verið, þú borðar ekki, drekkur
ekki, reykir ekki, ég veit ekki
hvort þú gerir annað …“
Andrade mun halda áfram að
yrkja, hlusta á tónlist, endurmeta
klassíska höfunda og skáld eigin
kynslóðar.
Andrade er Miðjarðarhafssinn-
aður og alsæll á þeim slóðum,
einkum á Grikklandi og Ítalíu.
Sagt er að fátækleg bernskuár
hans í sveit ásamt móður sinni
hafi mótað hann. Þótt hann hafi
unnið veigamikil störf í heilbrigð-
isþjónustu stendur hann nær
bóndanum en embættismanninum.
Það eru greinilega hin klass-
ísku skáld og náttúran sem heilla
Andrade og ljóð hans eru mörg
hver óvenju meitluð og ort af mik-
illi list (sum eru löng og frásagna-
kennd). Hann er sóldrukkinn og
altekinn klassískum yrkisefnum,
strangri glímu við orðin.
Í merkilegu ljóði, Um aust-
urlenska ljóðlist, yrkir hann um
kínverskt skáld sem ferðast hefur
í árhundruð án þess að snerta
jörðina nema léttilega. Hið léttta
er gullin jurt hans.
Orðin herma frá aðskilnaði
tveggja vina. Orðin glatast en
hnegg hestanna heyrist. „Einnig
Akkilles sá / hesta sína gráta/ yf-
ir dauða Patroklosar.“ Gráturinn
er hið göfuga hjá þessum dýrum,
ekki hjá manninum: „Kvöldið vitn-
ar aðeins um/ tár. Og flautuleik/
löngu seinna.“
Í fleiri ljóðum Andrades skynjar
maður depurð og söknuð þess
landslags sem er hans, heiminn
sem hann ólst upp við og getur
ekki snúið baki við.
Það er tilbreyting að heyra um
fleiri portúgölsk skáld en hinn
marghöfða Fernando Pessoa.
Eugénio de Andrade er eitt
þeirra.
Getur stórskáld
verið hófsamt?
Portúgalska skáldið Eugénio de Andrade hefur
náð áttræðisaldri. Að sögn Jóhanns Hjálm-
arssonar hefur skáldið alltaf verið hófsamt
enda þótti Nóbelsverðlaunahöfundinum
spænska Camilo José Cela nóg um þegar hann
undraðist yfir þessu.
Eugénio de Andrade er kunnasta
skáld Portúgala.
johj@mbl.is
HÖNNUNARSÝNINGUNNI
design is lauk í Berlín á dög-
unum, en þar voru kynnt
verk 22 íslenskra hönnuða.
Sýningin fór fram í Sam-
norræna húsinu í Berlín.
„Frumsýningunni á design
is er lokið hér í Berlín, en
sýningin verður sett upp í
vor og sumar í Vín og Brem-
erhaven, áður en hún fer til
Íslands. Það er svo ekki al-
veg ljóst hvað verður um
hana en líklega fer hún aft-
ur í útilegu til Parísar eða
New York á næsta ári.
Frumsýningin hér í Berlín
átti að brjóta ísinn og það
hefur hún svo sannarlega
gert. Um er að ræða best
sóttu sýningu sem haldin
hefur verið í sýningarrými
norrænu sendiráðanna hér í
borg frá því að þau opnuðu
fyrir um þremur árum,“
segir Hrafnkell Birgisson
hönnuður, sem ásamt Sólveigu
Sveinbjörnsdóttur myndlist-
armanni á veg og vanda af uppsetn-
ingu design is. Þau sáu um hönnun
á umgjörð sýningarinnar, en auk
þeirra sýndu eftirfarandi hönnuðir
þar verk sín: Ása Gunnlaugsdóttir,
Aðalsteinn Stefánsson, Ásmundur
Hrafn Sturluson, Bergþóra Guðna-
dóttir, Deluxe, Guðbjörg Kr. Ingv-
arsdóttir, Herborg Eðvaldsdóttir,
Hlynur Vagn Atlason, Hulda B.
Ágústsdóttir, karlssonwilker inc.,
Karólína Einarsdóttir, Katrín Pét-
ursdóttir, Kristín Sigfríður Garð-
arsdóttir, Linda Björg Árnadóttir,
Margrét Adolfsdóttir, María Krist-
ín Jónsdóttir, Ólafur Þórðarson,
Sesselja Hrönn Guðmundsdóttir,
Tinna Gunnarsdóttir og Þorsteinn
Geirharðsson.
Þor og seigla nauðsynlegt
Á opnuninni, sem fram fór 30.
janúar, ávörpuðu gestina Tómas
Ingi Olrich menntamálaráðherra,
Aðalsteinn Ingólfsson for-
stöðumaður Hönnunarsafns Íslands
og Jón Egill Egilsson sendiherra. Í
máli Aðalsteins kom fram að um
helmingur hönnuðanna sem verk
eiga á design is eru búsettir annars
staðar en á Íslandi. „Á Íslandi þurfa
menn ennþá að leggja töluvert á
sig, sýna af sér þor og seiglu, ætli
þeir að leggja fyrir sig hönnun yf-
irleitt,“ sagði hann. „Fyrir það
fyrsta hefur ekki verið hægt að
stunda heildstætt hönnunarnám á
landinu, enn eru ekki fyrir hendi
nauðsynlegir milliliðir hönnuða og
framleiðenda, innlendra eða er-
lendra, auk þess sem íslenskur
markaður er í flestum tilfellum
tæplega nógu stór til að standa
undir þeim kostnaði sem fylgir fag-
legri vöruþróun. Eins og stendur er
ódýrara að flytja góða hönnun til
Íslands en að láta þróa hana innan-
lands. Komist íslenskur hönnuður
til þroska og út úr landinu – við vit-
um hve dýrt er að fljúga yfir Atl-
antshafið – verður hann að keppa
við jafnaldra frá löndum sem státa
af langri og gróinni hönn-
unarhefð.“
Kynna breiðan hóp hönnuða
Að sögn Hrafnkels var hug-
myndin með design is sýningunni
ekki að kynna nýstárlega vöru- eða
iðnhönnun frá íslenskum fyr-
irtækjum. „Við vildum frekar
kynna sem breiðastan hóp íslenskra
hönnuða, fundum bitastætt þema í
íslensku þjóðararfleifðinni, huldu-
fólkssögunum, sem allir áttu að
vinna með og útfæra fyrir sýn-
inguna,“ segir hann. „Þemað og
sýningarhönnunin, mosagræn tjöld
sem líkja eftir íslensku hólalands-
lagi, halda verkum hönnuðanna
saman. Það var mjög mismunandi
hvernig hönnuðirnir nálguðust
þemað en útkoman endurspeglaði
fjölhæfni og frjótt ímyndunarafl
þátttakenda.“
Design is sýningin hefur verið í
undirbúningi síðastliðin tvö ár og
gæti verið fyrsti vísirinn að reglu-
legri kynningu erlendis á íslenskum
hönnuðum og jafnvel fyrirtækjum
sem skilgreina sig sem framleið-
endur á íslenskri hönnun, að mati
Hrafnkels. „Næsta skref gæti verið
að tefla saman nokkrum íslenskum
hönnuðum og framleiðendum, láta
þá þróa saman hluti sem síðan yrðu
sýndir á alþjóðlegum hönnunarsýn-
ingum. Slíkt fyrirkomulag væri
mjög hvetjandi fyrir íslenska hönn-
uði og framleiðendur,“ segir hann
að lokum.
Verk Herborgar Eðvaldsdóttur á sýningunni.
Verk Margrétar Adolfsdóttur á hönn-
unarsýningunni design is, sem nýverið lauk
í Berlín. Þar sýndu 22 íslenskir hönnuðir
verk sín. Verk Lindu Bjargar Árnadóttur í
baksýn.
22 íslenskir
hönnuðir sýndu
verk sín í Berlín
lif
u
n
Fylgir Morgunblaðinu miðvikudaginn 2. apríl
innlit • borðstofur • matarstell • góðgæti úr súkkulaði
• dúkar og servíettur • páskalambið • brauð • hönnun