Morgunblaðið - 08.04.2003, Blaðsíða 24

NEYTENDUR
24 ÞRIÐJUDAGUR 8. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAU menningarlegu skil er ollu
því að tónlist snemm-barokkmanna
var ekki flutt að ráði eftir 1700 voru
tæknilegs eðlis, þ.e.a.s. tilkoma
nýrra og betur smíðaðra hljóðfæra,
er voru bæði hljómmeiri og tónviss-
ari en eldri hljóðfærin, er aftur
hafði áhrif á þróun leiktækni og
tónsmíði svo að gömlu hljóðfærun-
um var beinlínis lagt. Það voru
fyrst og fremst strengjahljóðfærin
sem ollu þessari byltingu og upp úr
1750 og fram á 19. öldina verða
mjög mikilvægar breytingar á
blásturshljóðfærum, svo að jafnvel
síðbarokkmenn, eins t.d. J.S. Bach,
þurftu að þola það að „frú
gleymska“ sæti á nótum þeirra. Á
tónleikum Kammerkórs Hafnar-
fjarðar, undir stjórn Helga Braga-
sonar, sem haldnir voru sl. þriðju-
dagskvöld í Hásölum, tónleikasal
Tónlistarskóla Hafnarfjarðar, var
gerð tilraun til að skyggnast aftur
til liðins tíma, ekki aðeins með því
að flytja gamla tónlist heldur og
nota eftirgerðir gamalla hljóðfæra,
sem að hluta til voru smíðuð af
Hans Jóhannssyni, nefnilega fiðla,
tvær tenorgömbur og viólóne
(kontrabassi). Það var sannarlega
fallegur og þýður hljómur í þessum
hljóðfærum, sem nutu sín sérlega
vel í kammerverki eftir Willam
Lawes (1602–1645) en hann mun
vera einn af fyrstu tónskáldunum
er sömdu eiginlega kammertónlist,
því hljóðfæratónlist Ítala frá þess-
um tíma var að mestu hljómsveit-
artónlist. William var hirðtónlist-
amaður Karls I. og féll í orustu
1645, en hann gekk í konungsher-
inn, til að verja sinn konung, sem
pútitanar tóku höndum og dæmdu
seinna til dauða. Annað verkið á
efnisskránni var kantatan Alles,
was ihr tut, eftir Buxtehude og er
þessi kantata byggð á hljóðfæra-
þáttum, kórölum og aríum og í
stóru safni af kantötum, eru aðeins
til fimm dæmi um þessa formskip-
an, þar sem öll þessi atriði koma
saman, Einsöngvari í verkinu var
Benedikt Ingólfsson bassi, er söng
mjög fallega þetta látlausa verk og
sama má segja um kórinn og hljóð-
færaleikinn í heild.
Segja má að kanón rittæknin hafi
meira og minna verið hin fræðilega
undirstaða alls þess sem J.S. Bach
samdi, enda var hann sérlega leik-
inn í þessari listgrein, sem er í raun
stúdía í kontrapunkti. Fyrir utan
það sem finna má í mörgum kór-
alforspilum og víða í öðrum verk-
um, eins og t.d. í Tónafórninni og
List fúgunnar, samdi hann nokkur
sérstök kanónverk og eitt þeirra,
Verschiedene Canones BWV 1087,
var leikið á þessum tónleikum.
þetta verk kemur ekki fram í dags-
ljósið fyrr en 1975, sem er nokkuð
tortryggilegt, auk þess sem margt í
þessum kanónum er mjög stirð-
busalegt í gerð og ólíkt því sem
Bach er frægur fyrir. Kanónarnir
nr. 11 og 13 eru til í eldri gerð
BWV 1077, sem út af fyrir sig sann-
ar ekki neitt varðandi „höfundar-
rétt“ meistarans.
Það var hins vegar alveg ljóst í
glæsilegum rithætti kantötunnar,
Allein zu dir BWV 33, að þar var
meistarinn að verki. Glæsilegur
upphafskórinn sem er að formi til
kóralforspil, tónles fyrir bassa, sem
Benedikt söng af miklum myndug-
leik í samspili við Peter Tompkins á
barokkóbó, undursamlega falleg alt
aría, sem Guðrún Edda og Hildi-
gunnur Halldórsdóttir léku sér að
flytja með miklum glæsibrag, tón-
les er Garðar Thór söng með tölu-
verðum tilþrifum í samspili við
Tompkins og Gunnar Þorgeirsson
en báðir léku á barokkóbó, tvísöng-
ur tenors og bassa og að endingu
fallegur kórall, undir stjórn Helga
Bragasonar, var einstaklega ljúf
upplifun, fyrir góðan söng kórs og
einsöngvara og hljómfagran hljóð-
færaleik, sem í streymi hins glæsi-
lega tónmáls meistarans ljómaði af
fegurð og stórkostlegum skáldskap.
Að verja sinn
konung
TÓNLIST
Hásalir
Kammerkór Hafnarfjarðar, hljómsveitin
Aldavinir og einsöngvararnir Guðrún
Edda Gunnarsdóttir, Benedikt Ingólfsson
og Garðar Thór Cortes, fluttu verk eftir
William Lawes, Buxtehude og J.S. Bach.
Þriðjudagurinn 1. apríl. 2003.
BAROKKTÓNLEIKAR
Jón Ásgeirsson
NEMENDUR við Listaháskóla Ís-
lands eru nú staddir í Mílanó, þar
sem þeim hefur boðist að taka þátt
í alþjóðlegri hönnunarsýningu,
sem nefnist Salone internazionale
del mobile og stendur yfir dagana
9.-14. apríl. Sýningin er talin ein
virtasta sýning sinnar gerðar í
Evrópu og sækja hana um 200.000
gestir, aðallega fagfólk, en einnig
heildsalar, smásalar og framleið-
endur í leit að nýjum hugmyndum
og tækifærum. Þá munu um 4.000
blaðamenn sækja sýninguna, sem
gefur henni mikla umfjöllun í blöð-
um og tímaritum.
Það er talinn mikill heiður fyrir
Listaháskóla Íslands, að nem-
endum hans skuli boðið að taka
þátt í þessari sýningu. Í tilefni far-
arinnar ákvað stjórn Menningar-
og styrktarsjóðs Sparisjóðs
Reykjavíkur og nágrennis að
styrkja hópinn.
Jóhannes Helgason hjá SPRON afhendir nemendum í Listaháskóla Íslands
styrkinn, en ekki voru allir nemarnir sem fara utan við afhendinguna.
SPRON styrkir listnema
LISTIR
FRÆÐSLUEFNI um geymsluþol
matvæla eftir opnun umbúða hefur
verið gefið út. Að útgáfunni standa
Kvenfélagasamband Íslands og
Leiðbeiningastöð heimilanna í sam-
vinnu við Hagkaup og Bændasam-
tökin. Um er að ræða spjald í A-4
stærð og á því eru jafnframt ýmsar
upplýsingar um rétta meðferð og
geymslu matvæla. Til ráðgjafar við
gerð spjaldsins voru matvælafræð-
ingar á matvælasviði Umhverfis-
stofnunar og heimiliskennarar.
Hjördís Edda Broddadóttir, fram-
kvæmdastjóri Leiðbeiningastöðvar
heimilanna, segir fyrirspurnir varð-
andi geymsluþol og rétta meðferð
matvæla algengar allan ársins hring.
Einnig sé spurt um notkun og um-
gengni við kæliskáp og val á umbúð-
um fyrir kælivörur hjá Leiðbein-
ingastöðinni.
„Þekking fólks á örverum í um-
hverfinu getur verið mjög mismun-
andi og við fáum hinar ótrúlegustu
fyrirspurnir. Það skiptir því miklu að
upplýsa fólk. Okkar markmið er að
gera neytendur sér meðvitandi um
mikilvægi þess að geyma matvæli
rétt í kæliskáp og jafnframt að með-
höndla matvæli rétt, sem skiptir ekki
síður máli. Allir vilja forðast óþarfa
matarsýkingar og það má auðveld-
lega gera með réttum vinnubrögð-
um,“ segir Hjördís Edda.
Tafla yfir geymsluþol
Á fræðsluspjaldinu er tafla yfir
mismunandi geymsluþol matvæla í
kæli svo sem á kjöti, fiski, mjólkur-
afurðum, eggjum o fl. eftir opnun
umbúða.
Einnig er mynd af kæliskáp sem
sýnir rétta röðun matvæla, sem og
upplýsingar um geymsluþolsmerk-
ingar, rétt hitastig í kæliskáp og
fjölgun örvera.
Á spaldinu eru jafnframt ábend-
ingar um umgengni, mikilvægi réttr-
ar röðunar og reglulegra þrifa og
leiðbeiningar um rétta kælingu, sem
veitir vörn gegn matarsýkingum.
Áhersla er lögð á mikilvægi þess að
geyma öll matvæli í lokuðum umbúð-
um. Hreinlæti tryggir öryggi og
geymsluþol matvæla og einnig þarf
að huga að útliti vörunnar og lykt.
Á bakhliðinni eru upplýsingar um
umbúðir fyrir kælivöru, affrystingu
og gagnleg ráð um þrif kæliskápa.
„Á spjaldinu eru saman komnar
mikilvægar upplýsingar um
geymsluþol og meðferð matvæla og
tilvalið að hengja það framan á kæli-
skápinn. Sumar af þessum upplýs-
ingum má finna í matreiðslubókum
en með þessu móti er hægt að spara
sér mörg spor þegar spurningar
vakna,“ segir Hjördís Edda.
Einnig bendir hún á að geymslu-
þolsspjaldið sé ekki síður gott inn-
legg í kennslu í heimilisfræði og öðr-
um matvælagreinum í grunn- og
framhaldsskólum.
Hægt er að nálgast leiðbeining-
arnar í öllum verslunum Hagkaupa
og jafnframt hjá Leiðbeiningastöð
heimilanna.
Fræðsluspjald um
geymsluþol matvæla
NEYTENDASAMTÖKIN létu
kanna lántökukostnað bílalána í
febrúar síðastliðnum. Þá voru vextir
á bilinu 11,3% til 11,8% en nú eru
flestar lánastofnanir með 10,3%
vexti.
„Ástæðan fyrir lækkuninni getur
verið gott aðhald og könnun Neyt-
endasamtakanna er liður í því,“ segir
Runólfur Ólafsson, framkvæmda-
stjóri Félags íslenskra bifreiðaeig-
enda.
„Svo hafa stýrivextir Seðlabank-
ans verið að lækka, þannig að vaxta-
kjör hafa almennt batnað. Eftir sem
áður erum við að tala um raunvaxta-
umhverfi sem er töluvert umfram
það sem er í boði í nágrannalönd-
unum,“ segir hann.
Runólfur segir einnig mikilvægt
að fólk sé búið að gera sér grein fyrir
því hvort það ræður við fjármagns-
kostnaðinn áður en til bílakaupanna
kemur.
Vextir á bílalánum lækka
EGILS páskabjór,
Egils malt páskabjór
og Tuborg Paskebryg
eru nýjar bjórtegund-
ir sem eru til sölu í
verslunum ÁTVR, að
því er fram kemur í
tilkynningu frá fyrir-
tækinu.
„Egils páskabjór
er bragðmikill 5%
lagerbjór sem minnir
á þýskan bjór. Bjór-
inn býr yfir miklu jafnvægi og fyll-
ingu. Egils malt páskabjór er sætur
og dökkur 5,6% maltbjór með mikilli
fyllingu og góðu eftirbragði. Tuborg
Paskebryg bjór er 5,7% lagerbjór.
Bjórinn er fallega gylltur með keim
af karamellueftirbragði.
Framleiðsla á Egils páskabjór
tekur um það bil einn mánuð og
fylgjast bruggmeistararnir náið með
löguninni á öllum stigum framleiðsl-
unnar,“ segir ennfremur.
Páskabjórinn verður til sölu í
verslunum ÁTVR fram yfir páska.
Ölgerðin mun einnig selja veitinga-
stöðum og veislusölum páskabjór-
inn.
NÝTT
Páskabjór í
þremur útgáfum
UM næstu mánaðamót er stefnt að því að verð á
vörum hjá Íslenskum markaði í Leifsstöð á Keflavík-
urflugvelli verði uppgefið í íslenskum krónum og
hætt verði að nota bandaríkjadal sem aðalgjaldmiðil.
Hafi fólk kosið að nota íslenskar krónur hefur
þurft að umreikna þær yfir í dali. Viðskiptavinir hafa
gert athugasemdir við þennan viðskiptamáta og með-
al annars kvartað við Samkeppnisstofnun. Þá hafa
þeir einnig verið ósáttir við að geta ekki séð gengið
sem notað hefur verið við umreikning.
Logi Úlfarsson, framkvæmdastjóri Íslensks mark-
aðar, segir að ákveðið hafi verið að gefa verð fram-
vegis upp í íslenskum krónum. Segir hann stefnt að
því að breytingarnar taki gildi um næstu mánaða-
mót.
Logi segir að með þessu sé verið að koma til móts
við óskir íslenskra viðskiptavina og verða við ábend-
ingum frá Samkeppnisstofnun í kjölfar kvartana.
„Ástæðan fyrir því að við höfum verið með verð í
dölum fram að þessu er að stór hluti okkar viðskipta-
vina er útlendingar og við höfum staðið í þeirri mein-
ingu að þeir hefðu betri tilfinningu fyrir því verði í
stað íslenskra króna.
Það eru hinsvegar breyttir tímar og þessi háttur
fer heldur ekki vel með okkur þegar miklar sveiflur
eru á gengi bandaríkjadals eins og verið hefur und-
anfarið.“
Logi segir að vinna sé hafin við að breyta bæði
bókhalds- og lagerkerfi fyrirtækisins, sem og kassa-
kerfinu.
Verð í krónum í Leifsstöð
Verð í Leifsstöð verður gefið upp í íslenskum krónum
frá og með næstu mánaðamótum.