Morgunblaðið - 08.04.2003, Blaðsíða 55

VEÐUR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 8. APRÍL 2003 55
/







   
 
 



    

 
 
!
" "  


          
  
 
"./'#-
 #?'@"A0"
*B%0?'@"A0"
&',C*-DB0"
    !"#$" %&"'( )! ' * '+
EF > ?
,

,
,

-
-
-

?G
 , 
, 
,

,
 ? 
,
 ,
,
,
 ?G
,

,
 ,

 G9>>
G  9

F
G9

!  

,

,

,

,
,
,

,
,
 ,
 ,
 ,
 ,
 ,




? 
 ,

-
-

-
-
-
-
-

-

-
-
-
-
   

  . /''    # "00 1' " # & '+  2 #$"
# '3   2  4  , *  4 ''  # "00 1' " # & '+-
" 1'" & "#$ ",
   > F H4FII   
 

#$#%& #%$'"
  ( ) 
!*   
(  

! 
   +
  


  
56  "00 1'" # /"&#" * '+ J6 - J6 - J6 -
"
  #

.




F
' 

 LGM

 
(G
>F




7
7


 4  2,  ,
'!4
 #1 1 3 3 +  2,  ,
 1 2
 1 1 41 41  G
2


&


B 5
%  
C # ? 2
- #  



7

41 41 8&"!
 #1 1 2
2
 #1 41 '!4
'!&
2
 
% C
7  7
"G
? N

>
 2
 5 / 6
7
D 





7

7


2
1  #1 2
' 41 2
2
41  '!&
8&"!
 #1 ?M  . & 1 
$# "- ' 3 2 " '+, .   %    
9&   (6   & + 2 4 ,
. +" ! ''+ ",
    

  
 
"  -  ) & + 2 ''
 3 + "''' & ' '+- '
1 & 3&" 2 '&"'  ,
. 2     ,--
#..
,-
# # !"
#"
$"
%"
&'"&&"
$"
$"
$"
#"
%"
EINN er sá þáttur sem þykir toppa
hinn tiltölulega nýtilkomna geira í
sjónvarpsmenningu nútímans, þ.e.
„draslsjónvarpið“ („trash-
television“). Hér er ég að sjálf-
sögðu að tala um Kjánaprikin eða
Jackass en af öðrum, skyldum þátt-
um mætti nefna Piparsveininn og
Heimsmetabók Guinness. All-
nokkur umræða hefur verið um
þennan þátt að undanförnu, bæði
vegna þess að útskot þáttarins,
sýningin Ekki reyna þetta heima
(Don’t try this at home) er á leið til
landsins og verður sett upp næstu
helgi. En einnig af því að æskulýð-
ur landsins er víst farinn að apa
asnastrikin upp eftir „hetjunum“
með miður góðum afleiðingum, í
einhverjum tilfellum a.m.k.
Ég er 29 ára gamall og þykist
nokkuð meðvitaður um mikilvægi
þess að vera ungur í anda. A.m.k.
vil ég ekki detta í þá gryfju að
verða forpokaður predikari, ein-
ungis vegna aldurs, tautandi um
hvað unglingarnir í dag séu á mikl-
um villigötum. Engu að síður hefur
þessi Kjánapriksumræða valdið
töluverðu hausklóri hjá mér. Ég
hreinlega veit ekki hvaða afstöðu
mér ber að taka í þessu efni. Ann-
ars vegar virðist þetta vera spurn-
ing um óheft tjáningarfrelsi en
hins vegar um að gæta þess að
blessuð börnin fari sér ekki að
voða og hafi heilbrigð lífs- og upp-
eldisgildi fyrir framan sig.
Bera „listamennirnir“ ábyrgð
hér? Ég man eftir því að Paul
McCartney vísaði því algerlega á
bug að frægð Bítlanna setti þeim
einhverjar skorður, t.a.m. í eitur-
lyfjaneyslu og umræðu um þau. Ég
velti líka fyrir mér ofbeldinu í
Tomma og Jenna. Sitthvað hefur
nú verið sett út það. Og hvað með
aðra miðla eins og meintan djöfla-
boðskap þungarokkssveita eða þá
ofbeldisfulla tölvuleiki? Er ekki
verið að drepa mann og annan í
skák? Og í Íslendingasögunum?
Já, hvar eru mörkin í ritskoðun
og vel meintri forsjárhyggju dreg-
in?
Það sem setur Kjánaprikin í dá-
lítinn sérflokk, og er uppspretta
umræðunnar er að a) þetta er
veruleikasjónvarp, þar sem fífla-
lætin eru framkvæmd af mönnum
eins og „mér og þér“ (allt í lagi.
Kannski eru þeir ekki alveg eins
og ég og þú!) og b) markhópurinn
er að stórum hluta fólk á þeim
aldri, þar sem áhrifagirnin er hvað
mest.
Löngum hefur tíðkast að „yf-
irvöld“ setji þar til gerðar merk-
ingar á menningarafurðir sem
taldar eru skaðlegar mannssálinni.
Þetta valdboð hefur löngum verið
mikið bitbein og skal engan undra.
Rappdiskar eru merktir með lím-
miðum þar sem varað er við mál-
fari og kvikmyndir eru metnar eft-
ir því hvort óhætt sé fyrir ákveðna
aldurshópa að sjá þær. Í sumum til-
fellum er þetta ætlað sem leiðbein-
andi ábendingar, í sumum ekki.
Teiknimyndirnar um ævintýri
hinna forheimsku Beavis og Butt-
head, framleiddar af MTV líkt og
Kjánaprikin, ollu upphlaupi í
Bandaríkjunum á sínum tíma þeg-
ar einhver áhorfandinn setti kött-
inn sinn í þvottavélina (eða eitt-
hvað þvíumlíkt). Í kjölfarið var
þáttunum ávallt fylgt úr hlaði með
varnaðarorðum. Beavis og Butt-
head eru teiknimyndahetjur, á
meðan Kjánaprikin eru „gaurarnir
í hverfinu“. Á einhvern hátt standa
þeir manni nær. Um þessar mundir
er hægt að fylgjast með stríði í
beinni og einhvern tíma lýsti ein-
hver sjónvarpsþáttaframleiðandinn
því yfir að ef hann kæmist upp með
að drepa fólk, til að auka áhorf, þá
myndi hann gera það. Mörk skáld-
skapar og raunveruleika í sjón-
varpi eru sífellt að verða þoku-
kenndari. En er réttlætanlegt að
grípa inn í þá þróun?
Þrátt fyrir skiljanlegar áhyggjur
er að mörgu leyti ekkert nýtt undir
sólinni hvað Kjánaprikin varðar.
Fæstir þeirra sem horfa á hryll-
ingsmyndir fara út á götu til að
drepa fólk í kjölfarið. Og fæstir
þeirra sem horfa á Kjánaprikin
kveikja í djásnunum dýru í kjölfar-
ið. Eða hvað?
Engir dómar verða felldir um
Kjánaprikin hér. Ég læt mér nægja
að rifja upp spakmæli óþekktu
móðurinnar: „Ef vinir þínir myndu
hoppa ofan af Hallgrímskirkju-
turni myndir þú þá gera það?“
Klifrað yfir krókódílum. Kjánaprikunum er ekkert heilagt.
Hvar á að
draga mörkin?
Ljósvakinn
Arnar Eggert Thoroddsen
Utankjörfundaratkvæðagreiðsla vegna alþingiskosninganna
10. maí er hafin. Kosið er hjá sýslumönnum og hreppstjórum
um land allt. Í Reykjavík er kosið í Skógarhlíð 6, virka daga frá
kl. 9-15.30 og laugardaga og sunnudaga frá kl. 10-14.
Utankjörstaðaskrifstofan veitir allar upplýsingar og aðstoð við
kosningu utan kjörfundar. Einnig er hægt að nálgast upplýs-
ingar á heimasíðu Sjálfstæðisflokksins www.xd.is og á upplýs-
ingavef dómsmálaráðuneytisins www.kosningar2003.is.
Sjálfstæðisfólk! Látið okkur vita um
stuðningsmenn sem ekki verða heima á kjördag,
t.d. námsfólk erlendis.
Utankjörstaðaskrifstofa
Sjálfstæðisflokksins
Valhöll, Háaleitisbraut 1, 3. hæð,
105 Reykjavík – Símar 515 1735 og 515 1736
Bréfasími 515 1739 – Farsími 898 1720
Netfang: oskar@xd.is
ÚTVARP/SJÓNVARP