Morgunblaðið - 12.06.2003, Qupperneq 28

28 FIMMTUDAGUR 12. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
V
ARP hrossagauksins í
Flatey á Breiðafirði er
eitt það þéttasta sem
þekkt er í heimi að
sögn Ævars Petersen
fuglafræðings, sem nú dvelur við
rannsóknastörf í Flatey. Ríflega 60
hreiður eru í eynni, sem er ekki
nema hálfur ferkílómetri að flat-
armáli, og segir Ævar fjöldann
hafa verið svipaðan undanfarin ár.
Undanfarin 30 ár hefur Ævar
rannsakað fuglalífið í Flatey.
Fyrstu dagarnir fóru í talningu á
hrossagaukshreiðrum en Sverrir
Thorsteinsen, fuglafræðingur við
Háskólann á Akureyri, stendur að
þeim rannsóknum og segist Ævar
aðeins hafa byrjað verkið í ár
ásamt konu Sverris, Þóreyju Ket-
ilsdóttur kennara.
Varp þéttast á
vesturhlutanum
Ævar segir tilgang rannsókn-
anna hafa verið að fá svar við
þeirri spurningu af hverju varptími
hrossagauks sé svo langur, þ.e. frá
viku af maí og þar til um 20. ágúst.
Með því að kortleggja hreiður-
stæðin, merkja fugla og fylgjast
með ungum verður reynt að fá svar
við þessari spurningu. Talið er
hugsanlegt að fugl sem verpir síð-
sumars geri það ef varp um vorið
hefur misfarist. Ævar segir fugla
sem verpa vestarlega á eynni, þar
sem þeir eru í sambýli við mann-
inn, vera fyrr á ferðinni en á aust-
urhlutanum þar sem er friðland.
Varptími hrossagauka sem verpa á
miðri eynni er þar mitt á milli.
Varpið segir hann einnig þéttast á
vesturhluta eyjarinnar.
Alls verpa um 20 fuglategundir í
Flatey og að meðtöldu varpi á öðr-
um Breiðafjarðareyjum séu þær
um 40. Íslenskir varpfuglar eru um
75. Ævar segir að meðal breytinga
sem hann hafi merkt á fuglalífi í og
eyjum er að kanna eiturefn
um sem hann vinnur ásam
ínu Ólafsdóttur, eiturefnaf
við Háskóla Íslands. Segir
að svo virðist sem ýmis eit
byggist upp í sjófuglum á n
árum og nái síðan eins kon
marki og aukist ekki eftir
Beinast rannsóknirnar að
kanna hvernig fuglinn losa
slík efni og verður sjónum
beint að teistu í þessu sam
Hefðbundinn sumarsvip
að færast yfir Flatey um h
sunnu, bændur að ljúka vi
flutning út í nálægar eyjar
hlunninda sinna í dúni og e
Þá dreif að fjölda þeirra se
hús í Þorpinu á eynni, sem
kallað, fastagestina sem ko
ári og dvelja við leik og stö
Einnig ferðamenn sem for
uðust um menn og dýr á þ
við Flatey síðustu árin sé mikil
fækkun á teistu. Eftir að teistan
nam þar land eftir 1966 voru varp-
pör orðin 530 á árunum 1986 til
1987. Í dag segir Ævar þau ekki
miklu fleiri en 200. Skýringar segir
hann ekki einhlítar, breyting á
fæðu sé ein skýring og önnur sé sú
að eitthvað drepist í grásleppu-
netum. Ævar segir að með aukinni
þorskgengd á Breiðafirði síðustu
fimm árin sé líklegt að þorskurinn
hafi tekið fæðu frá sjófuglum.
Hann segir þessa fækkun að
nokkru leyti einnig eiga við ritu,
toppskarf og hvítmáf. Þá segir
Ævar að svo virðist sem varp sé al-
mennt seinna á ferð í Flatey að
þessu sinni og eigi það reyndar við
um varp við Breiðafjörð og víðar á
Vestfjörðum.
Af öðrum rannsóknum sem Æv-
ar vinnur að í Flatey og nálægum
Margir íbúanna sem dvöl
farafélagi plássins, tóku t
Skýringa leitað á
löngum varptíma
hrossagauks
Fuglalíf í Flatey á Breiðafirði er fjölbreytt
á vorin og mannlífið ekki síður þegar sum-
arið er komið. Íbúum fjölgar yfir sumarið
og ferðamenn hafa þar viðkomu dagpart
eða lengur. Jóhannes Tómasson komst að
því að þar er margt forvitnilegt.
Flateyjarbændur flytja mestallt fé sitt út í nálægar eyjar yfir sumarið og ferjan Baldur heldur uppi reg
Ævar Petersen fuglafræðingur
fylgist grannt með fuglalífinu.
VAKNING UM LEIKFÉLAG
REYKJAVÍKUR
Leikfélag Reykjavíkur er ánnokkurs efa eitt sögufrægastamenningarfélag okkar Íslend-
inga. Félagið hefur starfað óslitið frá
árinu 1897 og er því 106 ára gamalt.
Það eru ekki margar menningar-
stofnanir á Íslandi, sem eiga sér svo
langa sögu. Þó eru þær til. Í sögu
Leikfélags Reykjavíkur hafa skipzt á
skin og skúrir eins og gengur og ekki
við öðru að búast.
Þegar Þjóðleikhúsið var opnað fyr-
ir rúmlega hálfri öld var það trú
margra að starfsemi Leikfélags
Reykjavíkur mundi líða undir lok. Sú
varð ekki raunin. Ný kynslóð ungra
leikara þess tíma tók Leikfélagið upp
á sína arma og hélt áfram sýningum í
Iðnó með glæsibrag.
Borgarleikhúsið var byggt yfir
starfsemi Leikfélags Reykjavíkur.
Um það verður ekki deilt. Borgar-
leikhúsið var byggt fyrir almannafé
að mestu. Framlagi Leikfélags
Reykjavíkur má þó ekki gleyma enda
lögðu leikararnir á sig ærna vinnu til
að afla fjár í leikhúsbygginguna ár-
um saman. Þá vinnu á ekki bara að
meta til fjár. Meiru skipti að hún
endurspeglaði metnað til stórra
verka og ást á þessu merkilega félagi
og sögu þess.
Borgarleikhúsið var byggt annars
vegar í virðingarskyni við þetta
gamla og merka félag, sem óumdeil-
anlega lagði grundvöll að menningar-
lífi höfuðborgarinnar og þar með
landsins alls undir lok 19. aldarinnar
og á fyrstu áratugum þeirrar tutt-
ugustu. Hins vegar til þess að skapa
umgjörð við hæfi í kringum þá merku
leiklistarstarfsemi, sem fram hefur
farið á vegum Leikfélags Reykjavík-
ur síðustu áratugi. Davíð Oddsson lét
það verða sitt fyrsta verk eftir að
hann var kjörinn borgarstjóri í
Reykjavík árið 1982 að tryggja að
Borgarleikhúsið risi og gerði það
með eftirminnilegum hætti. Borgar-
leikhúsið er að dómi þeirra sem bezt
til þekkja frábært leikhús.
Nú stendur Leikfélag Reykjavíkur
á ákveðnum vegamótum og ekki í
fyrsta sinn í sögu sinni. Svo virðist
sem erfiðleikar þess við að halda
rekstri Borgarleikhússins gangandi
með þeim fjármunum, sem Reykja-
víkurborg leggur félaginu til, séu að
verða yfirþyrmandi. Það má ekki
verða.
Að vandamálum fyrri tíðar vék
Sigurður heitinn Grímsson, leik-
gagnrýnandi Morgunblaðsins um
árabil, í grein á 50 ára afmæli félags-
ins hinn 11. janúar 1947, sem birtist
þá hér í blaðinu og vitnað var til í for-
ystugrein Morgunblaðsins á 100 ára
afmæli Leikfélags Reykjavíkur hinn
11. janúar 1997. Sigurður Grímsson
sagði:
„Leikfélag Reykjavíkur hefur oft
átt við mikla örðugleika að etja á
þessu hálfrar aldar skeiði, sem það
hefur nú runnið. Fjárhagurinn hefur
oft verið æði þröngur, húsakostur
þess verið lítt hæfur fyrir leiksýn-
ingar síðustu áratugi, sem geta má
nærri þar eð félagið er enn í sömu
húsakynnum og það hóf í starfsemi
sína en bærinn hefur tífaldazt að
íbúatölu á tímabilinu og ýmis önnur
vandamál hafa steðjað að því. Hefur
því stundum verið all róstusamt inn-
an félagsins og stjórnarskipti all tíð
eins og vera ber, þar sem hið ágæta
lýðræði er í algleymingi. Engu að síð-
ur hefur félaginu tekizt að standa af
sér alla storma og fárviðri til þessa
og er það vafalaust því að þakka að
jafnan þegar í óefni hefur verið kom-
ið hafa dugandi og aðsópsmiklir
menn tekið forystuna og leitt félagið
giftusamlega yfir torfærurnar.“
Það er algert grundvallaratriði að
starfsemi Leikfélags Reykjavíkur
haldi áfram og að þetta merka félag
verði áfram þungamiðjan í starf-
rækslu Borgarleikhússins, sem var
byggt yfir starfsemi Leikfélagsins.
Það er fásinna að tala á þann veg, að
Leikfélag Reykjavíkur sé einungis
eitt af fleiri leikfélögum, sem starf-
rækt eru á höfuðborgarsvæðinu.
Leikfélag Reykjavíkur nýtur sögu
sinnar vegna algerrar sérstöðu og á
að gera það. Allar hugmyndir um að
leggja eigi Leikfélag Reykjavíkur
niður eftir 106 ára starf eru fárán-
legar.
Hins vegar þarf Leikfélag Reykja-
víkur á öflugum stuðningi að halda og
þann stuðning getur félagið fengið
vilji það taka við honum.
Stjórn Leikfélagsins hefur lagt
fram breytingar við lög félagsins,
sem gera ráð fyrir, að félagið verði
opnað fyrir öllum áhugamönnum um
leiklist og leikhúsrekstur Leikfélags
Reykjavíkur. Nú er aðgangur að fé-
laginu mjög takmarkaður.
Félagsmenn Leikfélags Reykja-
víkur, sem eru nokkrir tugir talsins,
eiga að taka þessum tillögum fagn-
andi og galopna félagið. Verði það
gert mun sterkur hópur fólks, sem
hefur engra annarra hagsmuna að
gæta en að efla þetta gamla menn-
ingarfélag á ný, streyma inn í félagið.
Þetta fólk mun ganga til liðs við fé-
lagið vegna áhuga á leiklist og vegna
áhuga á sögu félagsins. Þetta fólk
getur í samstarfi við leikara og aðra
starfsmenn Leikfélags Reykjavíkur
lyft Grettistaki í málefnum félagsins.
Leikfélag Reykjavíkur á að láta
þúsund blóm blómstra og kalla til liðs
við sig allan þann mikla fjölda Reyk-
víkinga og annarra landsmanna, sem
vilja því vel og vilja veita því raun-
verulegan stuðning.
Nú rúmri öld eftir að frumherjarn-
ir lögðu grundvöll að starfsemi Leik-
félagsins er tími til nýrrar vakningar
í málefnum þess.
Sú vakning getur hafizt og mun
hefjast um leið og Leikfélagsmenn
opna dyr sínar fyrir „öllum áhuga-
mönnum um leiklist og leikhúsrekst-
ur Leikfélags Reykjavíkur í Borgar-
leikhúsinu“.
Verði þessi vakning að veruleika
verður það öflugur hópur nýrra liðs-
manna, sem knýr dyra í Ráðhúsi
Reykjavíkur og annars staðar til
þess að leggja nýjan og sterkari
grundvöll að starfsemi Leikfélagsins
og þar með efla menningarlífið í höf-
uðborginni, sem hefur alltaf verið
meginmarkmið Leikfélags Reykja-
víkur.