Morgunblaðið - 21.09.2003, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 21. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
AÐ ER rétt eins og
félagi Napóleon
horfi til mínu úr
hverju horni þegar
ég geng um
svínabúið á Hýru-
mel í fylgd með eig-
anda þess, Gunnari
Ásgeiri Gunnarssyni, og bústjóra
hans, Karvel Lindberg Karvelssyni.
Gunnar hefur boðið mér í heimsókn
til þess að ég geti með eigin augum
séð hvernig slík bú eru útbúin og
rekin.
Svínabú hafa verið mikið í um-
ræðunni að undanförnu í tengslum
við meinta offramleiðslu á svínakjöti
og hafa menn leitt að því getum í
ýmsum fjölmiðlum að þessi mikla
svínakjötsframleiðsla sé ein ástæða
þess að sauðfjárbændur búa við
þrengingar vegna þess hve dregið
hefur úr kindakjötsáti hjá lands-
mönnum, sem í æ ríkari mæli leggja
sér til munns ódýrt svínakjöt.
Það er ekki ofsögum sagt að mikið
fyrirtæki sé að koma á fót stóru
svínabúi, um það sannfærist ég fljót-
lega á göngu minni meðal allra
hinna strýhærðu og stórmynntu fé-
laga Napóleons, þess sem Orwell
gerði frægan í samnefndri bók sinni.
Mér þykir nokkuð þröngt setinn
bekkurinn hjá svínunum en sam-
fylgdarmenn mínir segja mér að
betra sé að hafa svínin í básum þeg-
ar þau fara að eldast, gylturnar eigi
til að aféta hver aðra svo sumar hor-
ist niður meðan aðrar safna ofur-
holdum og séu að auki harla „svíns-
legar“ í framkomu við þær sem
minna megi sín.
„Þetta verður að vera svona þar
til eitthvert „system“ finnst sem
lætur þær hætta að haga sér svona,“
segir Karvel. Blaðamanni verður
hugsað til mannfólksins og vand-
ræða þess, – kannski væri lausnin að
koma því öllu fyrir í þar til gerðum
stíum, það yrði þá kannski einhvern
tíma til friðs.
„Svínin hér eru álíka mörg talsins
og íbúar Akraness,“ heldur Karvel
áfram, en hann á ættir að rekja í
þann bæ en fór þaðan á Hvanneyri
til búfræðináms og svo til Kaup-
mannahafnar í landbúnaðarháskóla,
þaðan sem hann útskrifaðist sem
sérfræðingur í svínabúskap.
Gunnar Gunnarsson svínabóndi
er sonur Gunnars Bjarnasonar
hrossaræktarráðunautar sem hvatti
son sinn til þess að koma sér fyrir
með svínabú, sem hann vildi koma á
fót, á jarðnæði þar sem hiti væri í
jörðu.
Hýrumelur er skammt frá Reyk-
holti í Borgarfirði og leggur heitar
vatnsgufur þar upp úr ýmsum hol-
um, heita vatnið er leitt inn í húsin
og svínunum er því ekki kalt í stíum
sínum, svo mikið er víst. Það er líka
eins gott, þau eru eins og við mann-
fólkið, illa hærð til þess að þola
kulda og vosbúð.
Tölvubúnaðurinn mjög fullkominn
Svínabúið á Hýrumel er eitt hið
fullkomnasta sinnar gerðar á Íslandi
og stenst að sögn vel samanburð við
fullkomin svínabú annars staðar í
Evrópu. Tölvustýrður búnaður sér
svínunum fyrir réttri loftræstingu
og veitir ekki af. Einnig sér tölvu-
búnaðurinn þeim fyrir fóðri af réttu
magni og gerð, sem og vatni og hita.
Svínin færast á milli sérhannaðra
sala eftir aldri. Grísirnir eru fyrst að
staulast um við spena móður sinnar,
síðan þegar þeim vex ásmegin eru
þeir hafðir margir saman í stíum, en
eftir því sem aldurinn færist yfir þá
fækkar þeim í stíunum og þegar þeir
nálgast endastöðina eru þeir orðnir
um sex mánaða og hæfilega þungir,
um 110 kíló, til þess að gerast beikon
eða hamborgarhryggir, eða þá
svínalundir og kótelettur, – það sem
eftir verður þegar búið er að hluta
skrokkana sundur í hinar ýmsu teg-
undir svínakjöts fer svo í svínahakk,
sem verið hefur í miklu magni á
diskum landsmanna að undanförnu
sem fyrr sagði.
Þegar göngu okkar þriggja lýkur
um völundarhús hinna 6.000 fer-
metra sem svínabúið hefur starf-
semi sína í förum við upp á kaffistofu
þar sem þeir Gunnar og Karvel leiða
blaðamann í ýmsan sannleika um
stöðu þessarar framleiðslugreinar
nú um stundir.
„Við höfum engan kvóta en við
fáum heldur enga aðstoð frá opin-
berum aðilum ef illa gengur. Við
verðum sjálfir að bera allt tap sem
verður í svínabúskapnum, þegar um
slíkt er að ræða, eins og nú er stað-
reynd. Við tökum þessu en á hinn
bóginn erum við svínabændur ekki
sáttir við að bændaforystan skuli
hafa við orð að slæmt ástand í mál-
efnum sauðfjárbænda sé vegna of
mikillar svínakjötsframleiðslu. Þessi
ummæli hefur okkur sárnað og sum-
ir svínabændur hafa jafnvel viljað
segja sig úr bændasamtökunum
vegna þess að þeim sömu bændum
finnst forystan gera fremur lítið úr
starfi svínabænda. Því má ekki
gleyma að forysta bændasamtak-
anna er forysta svínabænda ekki
síður en sauðfjárbænda,“ segir
Gunnar.
Þyrfti að afnema þungaskatt
„Ef menn vildu gera eitthvað til
að létta landsbyggðarfólki lífsbar-
áttuna væri vel við hæfi að afnema
þungaskattinn af vöruflutningum
sem helgast af miklu reglugerðar-
fargani m.a. Flutningsgjöld með bíl-
um eru mjög þungur baggi t.d. á
svínabændum. Það kostar 2.500
krónur að fá tonn af maískorni flutt
frá Rotterdam til Reykjavíkur
(6.000 km) en 3.000 krónur að fá
þetta sama korn flutt frá Reykjavík
upp í Borgarfjörð (110 km) með
flutningabílum. Þungaskattur er ein
af meginástæðum þess að landslýð-
ur er allur að sogast til Reykjavíkur.
Þau eru þungur póstur hjá okkur
hér á Hýrumel gjöldin sem reiða
þarf af hendi þegar við flytjum svín-
in okkar til slátrunar, t.d. á Akur-
eyri,“ bætir Gunnar við.
Hin frjálsa samkeppni er
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Árið 1987 er Gunnar hóf svínarækt voru 144 svínabændur starfandi. Í dag eru þeir 14 í fullu starfi en framleiða samt þrisvar sinnum meira en hinir allir framleiddu.
Þótt svínin séu álíka mörg og þau voru á árum áður eru þau miklu þyngri og gefa því af sér mun meira kjöt.
Morgunblaðið/Guðrún
F.v. Gunnar Ásgeir Gunnarsson bóndi á Hýrumel og Karvel Karvelsson bústjóri.
Miklar umræður hafa verið
í þjóðfélaginu um kjötmark-
aðinn, hið ódýra svínakjöt
og vanda sauðfjárbænda
sem sumir telja að tengist
því. Guðrún Guðlaugsdóttir
heimsótti svínabúið á Hýru-
mel í Borgarfirði og ræddi
um þessi mál við Gunnar
Ásgeir Gunnarsson bónda
þar og bústjóra hans Karvel
Lindberg Karvelsson búvís-
indamann.
’ Við höfum engankvóta en við fáum
heldur enga aðstoð
frá opinberum að-
ilum ef illa gengur.
Við verðum sjálfir að
bera allt tap sem
verður í svínabú-
skapnum ‘
’ Sannleikurinn ersá að meginþorri
svínakjötsbænda er í
raun í sömu stöðu og
sauðfjárbændur –
þeir eiga erfitt með
að losna við fram-
leiðslu sína. ‘
’ Hin frjálsa sam-keppni sem í grein-
inni ríkir er óvægin –
en eigi að síður besti
kosturinn að mínu
mati. Ástandið sem
verið hefur að und-
anförnu mun kenna
okkur svínabændum
að vera rólegir hvað
snertir framleiðslu-
aukningu næstu ár-
in. ‘