Morgunblaðið - 30.11.2003, Qupperneq 44

FRÉTTIR
44 SUNNUDAGUR 30. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
Tæplega eitt hundrað manns voru á sviðinu þegar allir kórarnir sungu saman.
ÞAÐ hljómaði sannarlega fagur
söngur í aðalsal Félagsheimilisins á
Flúðum síðdegis á laugardaginn í
seinustu viku. Þrír kórar komu
fram: Árnesingakórinn í Reykjavík
undir stjórn Gunnars Ben., Samkór
Selfoss sem Edit Molnár stjórnaði en
undirleikari var Miklos Dalmay og
Vörðukórinn sem starfar í upp-
sveitum Árnessýslu. Stefán Guð-
mundsson stjórnar honum en undir-
leikari kórsins er Katrín Sigurðar-
dóttir.
Lagaval var fjölbreytt að vanda
hjá þessum kórum. Mátti þar sjá
nöfn eldri sem yngri höfunda svo
sem Magnúsar Kjartanssonar,
Magnúsar Eiríkssonar, Pálmars Þ.
Eyjólfssonar, Ingibjargar Bergþórs-
dóttur, Jósefs Haydn og Verdis svo
einhverjir séu nefndir.
Af sjónarhóli þess er fylgst hefur
með þessum kórum sem starfað hafa
um árabil eru þeir í sífelldri framför
og krafturinn leyndi sér ekki. Tveir
kóranna fóru létt með að syngja á
þýsku og ítölsku. Að endingu sungu
kórarnir þrjú lög saman og luku
þessari vel heppnuðu söngveislu
með hinu tilkomumikla lagi; Árnes-
þing eftir Sigurð Ágústsson frá Birt-
ingaholti, en textinn er eftir Eirík
Einarsson frá Hæli.
Þróttmikill söngur á Flúðum
Hrunamannahreppur. Morgunblaðið.
Eftir vel unnin störf var mér sagtað kæmi að kaffidrykkju.
Nokkru síðar kom ég í önnum mínum
nálægt kaffistofu
starfsfólks. Stendur
þar þá ungur maður
á hvítum slopp og
segir þegar hann
sér mig; „Ertu þú
nýbyrjuð? Ertu bú-
in að fá þér kaffi?“
Nei, ég kvaðst ekki
hafa fengið neitt
kaffi. „Fáðu þér kaffisopa með mér,“
segir ungi maðurinn, og við fórum inn
í kaffistofuna til að suppla saman úr
kaffibollum og spjalla um stofnunina
og starfið þar. Í ljós kom að maðurinn
var læknanemi á síðasta ári og hlust-
aði hann vandlega eftir skoðunum
mínum, sem voru margvíslegar, sem
og svaraði hann spurningum mínum
ljúfmannlega. Þetta tók góða stund.
En allt tekur endi um síðir og við
stóðum upp og gengum fram.
Þar blasti við sjón sem ég aldrei
gleymi. Framan við kaffistofuna
stóðu samverkakonur mínar í þéttri
röð og sumar með krosslagða hand-
leggi framan á hvítu svuntubrjóstinu.
Gagnrýninn svipur þeirra er ógleym-
anlegur.
Læknaneminn ungi tók til fótanna
en ég var tekin í gegn.
„Við erum ekki vanar að drekka
kaffi með læknanemunum, þeir
drekka saman kaffi og stundum
hjúkrunarfræðingarnir. Síðan sjúkra-
liðar og starfsstúlkur,“ sagði ein
kvennanna og var á henni að skilja að
ég væri mikill stéttsvikari.
Mér varð ljóst að mér hafði orðið á í
messunni, ég hafði fært mig óverð-
skuldað upp í mannvirðingastiganum
og orðið það á að halda mig standa
jafnfætis öðru fólki, hvert sem starf
þess væri.
Líka varð mér ljóst að ef ég ætlaði
að halda vináttu samverkakvennanna
þá yrði ég að láta af kaffidrykkjum
með læknanemum og halda mig í
þeim hóp sem mér bar.
Og af því að fólk verður að vita hvar
hagsmunir þess liggja þá ákvað ég að
vinna þetta til, kaffidrykkjan með
læknanemunum stæði aldrei nema
stutta stund dag hvern en samstarf
mitt við starfsstúlkurnar og sjúkralið-
ana væri viðvarandi. Svona hugsaði
ég þá.
Þessi atburður hefur hins vegar oft
orðið mér umhugsunarefni þegar
stéttaskiptingu ber á góma. Ég hef
hugsað um eðli hennar, orsakir og líf-
tíma.
Henni sýnist viðhaldið af þeim sem
halda sig hafna yfir aðra af einhverj-
um orsökum og ekki síður af hinum
sem taka þessa hugmynd fólksins í
mál. Stéttaskipting virðist vera hlut-
verkaleikur, og vilja sumir gera sitt
hlutverk mikilverðara en annarra.
Sannleikurinn er hins vegar sá að eitt
samfélag getur ekki staðist nema að
öllum störfum sé sinnt sem nauðsyn-
leg eru og eitt hlutverk er þar ekki
öðru merkilegra. Þaðan af síður er ein
manneskja annarri merkilegri.
Hvað skyldi valda því að fólk telur
sig hafið yfir aðra í umhverfi sínu?
Peningar? Jú vafalaust, en hafa ber
í huga að þeir eru hræðilega forgengi-
legir. Í kreppunni miklu um 1930
urðu þeir bláfátækir sem áður voru
stórríkir, sama var uppi á teningnum
þegar allt snerist við í heimsstyrjöld-
inni síðari, stórríkir gyðingar urðu
ekki aðeins allslausir heldur ofsóttir.
Og núna í íslensku samfélagi höfum
við séð fátæka verða ríka, bæði með
kvótaeign og verðbréfabraski og líka
missa eigur sínar með sama hraða.
Að öllu samanlögðu virðist trygg-
ara fyrir handhafa peninga að fara
sér hægt í sjálfsupphafningu, enginn
veit hver annan grefur í þeim efnum.
Þjóðfélagsstaða? Menn hefjast
stundum til hárra embætta og fara að
haga sér eins og „útvaldir“ af því til-
efni. En fátt er eins fallvalt í heim-
inum og embættaveitingar. Sagan
sýnir að fyrr en varir er hinn embætt-
ishái settur af og út í horn. Sagan sýn-
ir líka að þetta getur gerst hvenær
sem er, lítilfjörlegt hliðarspor getur
haft afdrifaríkar afleiðingar og þarf
jafnvel ekki hliðarspor til. Þess vegna
eru líklega hyggindi sem í hag koma
að hreykja sér ekki af háu embætti
heldur einbeita sér að því að gegna
því vel – á meðan því er gegnt.
Mikil menntun í hálærðum skólum
veldur stundum því sem kallað er
„menntahroki“.
Þegar lesnar eru bækur frá síðustu
aldamótum, t.d. ævisögur lærðra
manna, verður allt að því broslegt
hvað þessum mönnum fannst sumum
til um lærdóm sinn og forfrömun af
því tilefni. Þegar svo lærdómurinn er
skoðaður kemur í ljós að hann er í
mörgum tilvikum æði úreltur og
stundum jafnvel eintóm vitleysa í ljós
samtímans. Það læðist því að manni
sá illi grunur að hinn mikli lærdómur
samtíðarinnar geti hlotið sömu örlög
með tíð og tíma. Að vera lærður er
ekki það sama og vera vitur. Merki-
legra þarf fólk ekki að vera þótt það
hafi lesið fleiri bækur en næsti maður,
bækur eru skrifaðar af mönnum og
þær eru misjafnar. Það er ekkert sem
segir að það sem í bókum stendur
auki nokkru við manngildi þess sem
les og innihald þeirra kann meira að
segja að verða úrelt þegar á næstu ár-
um. Það er því vissast að hreykja sér
heldur ekki af menntun sinni, hún
kann að verða haldlítil í sögulegu ljósi
og stundum hlægileg þegar tímar líða
fram.
Ætterni hefur orðið ýmsum tilefni
til að halda sig hærra settan en aðra.
Ekki þarf að hafa þar mörg orð um.
Sagan af ættstórum einstaklingi og
Óskar Wilde rithöfundi segir þar það
sem segja þarf. Hinn ættstóri sat við
hlið Wilde í veislu og eyddi miklum
tíma í að ræða um ættgöfgi sína og
forferðra sinna. Loks gat Wilde ekki
orða bundist og sagði: „Það er með
yður eins og gulrótina, það besta af
yður er niðri í jörðinni.“
Þátttaka í miklum atburðum og
átakamikilli lífsreynslu veldur því
stundum að fólki finnst það á sér-
samningi í tilverunni.
Því miður er slíkt ekkert einsdæmi
- ef fólk lifir eitthvað á annað borð þá
upplifir það alls kyns atburði og missi
og er enginn öðrum fremri í þeim efn-
um. Það er heldur ekki gefið að „stór“
missir sé merkilegri en „lítill“, afleið-
ingar missis t.d. eru háðar því hvernig
viðkomandi einstaklingur er í sveit
settur andlega, félagslega og efna-
hagslega. Allt er þetta því afstætt og
hæpið að draga fólk í flokka eftir því, -
hvað þá að það sé sjálft að draga sig í
sérflokk.
Þannig mætti telja lengur en lík-
lega er það ástæðulítið. Stéttaskipt-
ing er ekkert annað en tilraun ein-
hvers til að gera sig merkilegan,
sögulega séð oftast á hæpnum for-
sendum, og á hinn bóginn viðurkenn-
ing ýmissa í umhverfinu á sjálfsupp-
hafningu hins, ýmist vegna lélegs
sjálfsmats eða þá þvingana. Þetta
verður allt saman heldur kátbroslegt
skoðað í þessu samhengi.
Hina raunverulegu traustu sjálfs-
ímynd öðlast fólk fyrst og fremst í
þeirri vissu að það hafi gert eins vel
og það gat hverju sinni og að það hafi
sýnt fólkinu í kringum sig virðingu og
samkennd sem lifandi manneskjum.
Hver manneskja á sinn rétt en sá
réttur er þó aldrei forsenda þess að
gengið sé á sjálfsáakvörðunarrétt
samtíðarfólksins eða minningu þeirra
sem látnir eru.
ÞJÓÐLÍFSÞANKAR / Varstu að
drekka kaffi með læknanemunum?
Stéttaskipting
Einu sinni vann ég á sjúkrahúsi hér í bæ og gegndi störfum sjúkraliða þótt
ekki hefði ég formlega menntun til þess, aðeins starfsreynslu í umönnun frá
öðru sjúkrahúsi. Fyrsta daginn minn í hinu nýja starfi skundaði ég af stað í
bláum slopp með hvíta svuntu til þess að láta nú til mín taka. Ég var ung að
árum og áhugasöm og tók rösklega í lökin á móti hinum menntuðu sjúkralið-
um við umbúnaðinn og hristi koddana hraustlega. Síðan var farið að gefa
sjúklingunum að borða, þeim sem ekki gátu hjálpað sér sjálfir.
eftir Guðrúnu
Guðlaugsdóttur
Svo virðist sem verðbólga á veiði-
leyfamarkaðinum sé allmiklu meiri
heldur en í efnahagslífinu. Nú er
sala veiðileyfa í lax- og silungsveiði
hafin fyrir vertíðina 2004 og að
vanda ríður Stangaveiðifélag
Reykjavíkur á vaðið með verðskrá
sinni. Verðskrár annarra leigutaka
veiðiáa eru enn í prentvélunum.
Stangaveiðifélag Reykjavíkur er
með fjöldann allan af veiðisvæðum
á sínum snærum, annað hvort í
beinni leigu, eða þá í umboðssölu.
Þegar verðskráin nýútkomna fyrir
2004 er borin saman við verð-
skrána fyrir 2003 kemur í ljós að
verðhækkanir hafa ekki verið jafn
miklar eða almennar um nokkurt
árabil.
Svo tekin séu nokkur afgerandi
dæmi, þá er hæsta uppgefna verð á
Hítará á Snæfellsnesi 54.900 á
stöng á dag, auk þess sem þrjú
tímabil eru gefin upp á 50.900,
47.900 og 44.900 krónur, en hæsta
verð á nýliðnu sumri var 41.000
krónur fyrir dagstöngina. Á efra
svæði Hítarár hækkar hæsta verð
úr 9.200 í 14.900.
Annað dæmi eru hin eftirsóttu
svæði 1 og 2 í Stóru Laxá í Hrepp-
um. Hæsta verð á nýliðnu sumri
var 17.900 á dag, en fer nú í 25.900
og þúsund kall að auki ef keypt er
um helgi. Svæði 3 í sömu á hækkar
og úr 11.100 í 15.100.
Skógá rýkur líka upp úr öllu
valdi, dýrasti tíminn 2003 var
11.500 en fer í 21.900, auk þess
sem níu tímabil eru á verðbilinu
11.900 til 19.900. Þetta byggist að
sögn á auknum seiðasleppingum.
Andakílsá hækkar líka mikið,
eða úr 29.900 í 34.900 og Leirvogsá
fer úr 53.400 í 59.900 krónur fyrir
dagstöngina.
Gljúfurá hækkar líka, fer úr
24.400 í 27.100 auk þess sem annað
tímabil í henni er á 25.100. Áin er
þriggja stanga og gaf aðeins 88
laxa sl sumar. Þá hækka Elliðaárn-
ar um þúsund krónur, eða úr 9.900
fyrir hálfan dag í 10.900.
SVFR teflir nú fram Svartá í
fyrsta skipti í allmörg ár og er
hermt að þar sé boðið upp á
óbreytt verð frá síðasta sumri.
Þetta er 3 stanga á sem gaf 280
laxa sl sumar, en er dýrust 62.400
og á tímabilinu 13.júlí til 7. sept-
ember fer verðið aldrei niður fyrir
39.400 krónur.
Vert er þó að geta Þverár í
Fljótshlíð sem hefur sýnt sig vera
frambærileg laxveiðiá, þar er boð-
ið upp á gamla verðið áfram,
14.900 krónur á dag.
Líka í silungsveiðinni
Verðbólgan nær líka til silungs-
veiðisvæða. Vinsælt sjóbirtings-
svæði í Tungufljóti fer úr 21.900 í
24.900 dýrast og er einnig með
tímabil á 22.900. Vorveiði í bleikju
í Alviðru í Soginu fer úr 2.900
krónum í 3.800 og vorveiði á
bleikju í Hítará hækkar úr 3.900 í
4.900. Gufudalsá fer úr 8.900 í
9.300. Þar er bráðin sjóbleikja.
Svona mætti áfram telja, en í stöku
tilvikum helst verð óbreytt. Það er
þó á talsverðum minnihluta veiði-
svæða.
Hvað gera veiðimenn?
Eins og fram kom hér að fram-
an, þá hafa ekki verið jafn miklar
hækkanir á veiðileyfum í allnokkur
ár. Hækkanir þessar stafa af ýmsu,
sums staðar er um vísitölubindingu
í samningum og í öðrum tilvikum
lenti SVFR í prútti við samkeppn-
isaðila og hækkaði leiguna glanna-
lega til að halda svæðum. Var það
til að mynda tilfellið í Hítará.
Nú er spurning hvernig stanga-
veiðimenn taka þessum verðlags-
breytingum, en síðustu árin hefur
veiðileyfasala verið nokkuð stöðug
og jafnvel að aukast nokkuð.
Gríðarleg verðbólga!
Morgunblaðið/Golli
Sigurður Héðinn, leiðsögumaður
stangaveiðimanna og fluguhnýtari
hefur sent frá sér þennan bækling
með nokkrum fluguuppskriftum.
ERU
ÞEIR AÐ
FÁ’ANN?
Hátíðarguðsþjónusta á Landspítala -
háskólasjúkrahúsi við Hringbraut
sem fram fer í dag hefst kl. 14 en
ekki kl. 14:30 eins og misritaðist í til-
kynningu í blaðinu í gær. Leiðréttist
þetta hér með.
LEIÐRÉTT
SEIFUR sem er af dobermanhunda-
kyni afhenti Guðna Ágústssyni land-
búnaðarráðherra fyrsta eintakið af
Hundabókinni sem Almenna bóka-
félagið hefur gefið út í þýðingu
Brynju Tomer. Afhendingin fór fram
í Húsdýragarðinum og mun þetta
vera í fyrsta sinn í sögu bókaútgáfu á
Íslandi, og þótt víðar væri leitað,
sem hundur tekur að sér slíkt hlut-
verk. Þakkaði Guðni Seifi fyrir bók-
ina með handabandi og þeim orðum
að gaman væri að kynnast svona vel
þjálfuðum og fallegum hundi af teg-
und sem ekki hefði sést á Íslandi fyrr
en á síðustu árum.
Afhenti
Hundabókina
Morgunblaðið/Ásdís
Guðni Ágústsson þakkar Doberm-
anhundinum Seifi bókina.
EIÐUR Guðnason sendiherra
hefur afhent Michael Jeffery,
landstjóra Ástralíu, trúnaðar-
bréf sitt sem sendiherra Íslands
í Ástralíu með aðsetur í Peking.
Afhenti
trúnaðarbréf í
Ástralíu