Morgunblaðið - 21.02.2004, Blaðsíða 30

LISTIR
30 LAUGARDAGUR 21. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SUNNA Sigfríðardóttir opnar sýn-
ingu á verkum sínum í Teits galleríi
Engihjalla 8, Kópavogi, kl. 14 í dag,
laugardag. Sunna sýnir blýants-
teikningar, óhlutbundin form; nið-
urstöður myndlistarmannsins.
Þetta er þriðja einkasýning Sunnu,
en hún útskrifaðist frá Myndlista-
skólanum á Akureyri árið 2001.
Sýningin stendur til 12. mars, op-
ið til skiptis virka daga kl. 18–20 og
kl. 14–18.
Eitt verka Sunnu Bjargar.
Blýantsteikn-
ingar Sunnu
ÞAÐ er athyglisvert að Jón Atli
Jónasson er höfundur þriggja nýrra
verka sem verið er að frumsýna um
þetta leyti: Draugalestarinnar hjá
Leikfélagi Reykjavíkur, Brims sem
Vesturport frumsýndi í gær og Ram-
bós 7 sem Þjóðleikhúsið áætlar að
sýna í vetrarlok. Hið síðastnefnda er
í hópi tíu verka sem valin hafa verið
úr stórum hópi nýrra evrópskra leik-
rita og verða leiklesin í Arcola-leik-
húsinu í London og víðar í álfunni á
árinu. Höfundur er einnig að vinna
að öðru verki fyrir Royal Court-leik-
húsið í sömu borg. Það er einstakt að
nýr höfundur hefji leikskáldaferilinn
með svo mörgum verkum sem eru
sett á svið á jafn stuttum tíma – þó
að sennilega stafi þetta jafn mikið af
tilviljun og því að höfundur sé vanur
að hafa svo mörg járn í eldinum í
einu, því vissulega er Jón Atli vanur
að vinna hratt og sinna mörgu.
Höfundur hefur unnið við flestar
gerðir miðla: við gerð sjónvarps-
myndar, sem spyrill í tveimur heim-
ildamyndum, sem dagskrárgerðar-
maður í útvarpi og sem blaðamaður
– auk þess sem hann hefur komið að
því að semja a.m.k. tvö kvikmynda-
handrit og gefið út smásagnasafn.
Hann átti líka sinn þátt í bókinni
Topp 10-listarnir, sem byggð var á
efni sem hafði verið útvarpað. Hann
er ekki alls ókunnugur leiklistinni
heldur hefur unnið að leiksýningum
bæði á sviðinu sem baksviðs.
Það kemur ekki á óvart þegar
blaðað er í Brotnum takti, smásög-
unum frá 2001, og gluggað í ritdóm
eftir Soffíu Auði Birgisdóttur úr
Mbl. 28. nóvember sama ár að margt
kemur kunnuglega fyrir sjónir eftir
að hafa fylgst með Draugalest höf-
undar á frumsýningu. Sögurnar
„tengjast lauslega í gegnum persón-
ur og söguefni“ og „brugðið er upp
stuttum svipmyndum úr lífi þeirra
fremur en að um eiginlega atburða-
rás sé að ræða“. Sá er helstur munur
á að í leikritinu tekur höfundur fyrir
heldur breiðari aldurshóp en í smá-
sögunum, en það sama á við með-
alkarlmanninn í þessu verki Jóns
Atla og í smásögunum að „hugsanir
hans og tilfinningar virðast oft á
skjön við veruleikann, hann á erfitt
með að standa undir væntingum um-
hverfisins og þjáist af óljósri sekt-
arkennd“. Haft er eftir höfundi í
blaðinu á miðvikudag að leikritið sé
byggt á prósa og „ekki [séu] mikil
samskipti milli persónanna í sam-
ræðum“. Persónurnar eru í leikskrá
nefndar eftir bíltegundum og nafn
einnar þeirra, „hvítur jagúar“, er
jafnframt titill einnar smásögunnar í
safninu frá 2001.
Það er sennilegt að þegar litið
verður til baka á höfundarferil Jóns
Atla eftir nokkur ár að Draugalest
þyki marka skilin þegar hann fetar
fyrstu skrefin sem höfundur frá
prósanum fram á leiksviðið. Verkið
er samansett úr einræðum persón-
anna sem hafa í raun sem allra
minnst samskipti sín á milli. Formið
undirstrikar einangrun þeirra í sam-
félagi mannanna – þær ná á engan
hátt saman. Það má bera framsetn-
ingarmátann saman við verkið In
Transit sem er verið að leika í Borg-
arleikhúsinu nú. Þar eru persónurn-
ar í aðstæðum sem gera það eðlilegt
hve lítt þær talast við enda á fólk
sem hittist á flugvöllum og segir
hvert öðru sögu sína gjarnan fátt
sameiginlegt. En persónur Jóns Atla
koma saman beinlínis í því augna-
miði að skiptast á skoðunum og
hlusta hver á aðra í þeim tilgangi að
reyna að brjótast úr vítahringnum
sem umlykur þær. Hvort tveggja er
svo auðvitað dæmt til að mistakast.
Persónurnar eiga það sameigin-
legt að vera haldnar einhvers konar
fíkn. Þær virðast vera að reyna að
losna undan okinu en eru fastar í ei-
lífu hringsóli draugalestarinnar sem
verkið dregur nafn sitt af. Þessi end-
urtekning kemur á mjög mismun-
andi hátt fyrir í texta hverrar per-
sónu fyrir sig, annaðhvort endurtaka
þær frásagnir á mjög svipaðan hátt
eða lenda sífellt í sömu aðstæðum í
lítt frábrugðinni mynd. Allar eiga
þær sameiginlegt að hafa litla sem
enga stjórn á lífinu – eru gegn vilja
sínum farþegar í lestinni sem rennur
eftir sömu braut, sama hringinn út í
hið óendanlega.
Það er þrennt sem helst vekur eft-
irtekt í þessu fyrsta leikriti höfund-
ar: hve mikið Jóni Atla liggur á
hjarta, hve vel hann kemst oft að
orði og hve skýrum dráttum hver
persónanna er dregin í textanum
sem hann leggur þeim til. Textinn,
eins og hann kemur frá höfundi, er
næstum algjörlega firrtur þeirri
dramatísku spennu sem sprettur af
samskiptum persóna. Öll leikræn
átök eiga sér stað innan þeirra. Stef-
án Jónsson tekst ótrauður á við
þetta verkefni og býr til átök í lát-
bragði, samskiptum og umfram allt
staðsetningu leikaranna. En á heild-
ina litið eru persónurnar ekki nógu
áhugaverðar til að fanga og halda at-
hygli áhorfenda þennan stutta tíma
sem sýningin tekur. Gullmolar á
borð við lýsinguna á eiginleikum
blýanta, strokleðurs og pappírs eiga
betur við í prósa þrátt fyrir frábær-
an flutning Péturs Einarssonar enda
hafa hinar persónurnar engan áhuga
á efninu. Auðvitað er hægt að líta svo
á sem leikstíllinn endurspegli sálar-
ástand persónanna, rétt eins og
ómstríð tónlistin. Ef svo er, tekst að
bregða upp áhugaverðri mynd af
firringu nútímamannsins og von-
lausri baráttu hans til að ná stjórn á
eigin lífi, en sýningin sem heild lifnar
ekki á sviðinu.
Frammistaða leikaranna var und-
antekningarlaust góð en eins og per-
sónurnar í verkinu eru fastar í sama
farinu eru leikararnir hér rígbundn-
ir þeim möguleikum sem höfundur
gefur þeim – og á þetta þeim mun
betur við um þetta leikrit en flest
önnur þar sem hið leikræna er hér
svo samtvinnað persónusköpuninni.
Þór Tulinius er stórkostlegur sem
„Hi-Lux“, hann skapar hér sterka
persónu, sem er stílfærðari en fé-
lagar hennar og jafnframt mun
fyndnari. Gunnar Hansson fær í
hendurnar raunsannasta textann og
leikur „Mini“ eftir því eins blátt
áfram og eðlilega og honum einum
er lagið og nær töluverðum árangri í
að sannfæra áhorfendur um trúverð-
ugleika karaktersins. Hjá hans per-
sónu kemur líka best í ljós hve vel
höfundi tekst að nálgast eðlilegt tal-
mál í skrifum sínum. „Hvítur Jagú-
ar“ er í meðförum Ellerts Ingimund-
arsonar karakter sem margir þekkja
en það skortir nokkuð á að Ellert nái
nógu blæbrigðaríkum leik. Kannski
á einsleitnin í túlkuninni að spegla
hve persónan var tilfinningalega
frosin, en áhrifamikill varð flutning-
urinn ekki. Pétur Einarsson hefur
hér úr minnstu að moða af leikurun-
um hvað persónulýsinguna frá hendi
höfundar varðar en í endurtekning-
um hans persónu tekst Jóni Atla
best upp í stíl. Pétur flutti ræður
„Volvo“ af glæsibrag og tók á öllu
sínu til að framkalla heilsteyptan
karl. Búningar Stefaníu Adolfsdótt-
ur og leikgervi Sóleyjar Bjartar
Guðmundsdóttur voru framúrskar-
andi og grímur Ástu Hafþórsdóttur
komu á óvart. Leikmynd Snorra
Freys Hilmarssonar og lýsing Kára
Gíslasonar voru eins hráar og átti við
efnið og endurspegluðu þannig ber-
angurslegan veruleika verksins.
Þetta stutta leikrit er um margt eft-
irminnilegt og ýmislegt sem kemur
upp í hugann þegar nálgun Stefáns
Jónssonar leikstjóra við efnið er
ígrunduð en sýningin er allt annað
en aðgengileg og sjaldan hefur ein-
þáttungur virst taka jafn langan
tíma í flutningi.
Hringsól
„Það er þrennt sem helst vekur eftirtekt í þessu fyrsta leikriti höfundar:
hve mikið Jóni Atla liggur á hjarta, hve vel hann kemst oft að orði og hve
skýrum dráttum hver persónanna er dregin í textanum sem hann leggur
þeim til,“ segir meðal annars í umsögninni.
Sveinn Haraldsson
LEIKLIST
Leikfélag Reykjavíkur
Höfundur: Jón Atli Jónasson. Leikstjóri:
Stefán Jónsson. Lýsing: Kári Gíslason.
Búningar: Stefanía Adolfsdóttir. Leik-
gervi: Sóley Björt Guðmundsdóttir.
Grímugerð: Ásta Hafþórsdóttir. Leik-
mynd: Snorri Freyr Hilmarsson. Höfundar
tónlistar og flutningur: Ghostigital (Birgir
Örn Thoroddsen og Einar Örn Benedikts-
son). Leikarar: Ellert A. Ingimundarson,
Gunnar Hansson, Pétur Einarsson og Þór
Tulinius. Miðvikudagur 18. febrúar.
DRAUGALEST
FLAUTUTÓNLEIKAR verða
haldnir í Listasafni Einars Jónsson-
ar kl. 16 í dag, laugardag. Fjórir
flautuleikarar, þær Arna Kristín
Einarsdóttir, Áshildur Haraldsdótt-
ir, Berglind María Tómasdóttir og
Kristjana Helgadóttir, flytja tónlist
frá ýmsum tímum.
Á efnisskrá eru meðal annars
Konsert fyrir fjórar flautur eftir G.
Ph. Telemann, Þríhyrna eftir Atla
Ingólfsson fyrir tvær flautur, Dia-
logo angelico fyrir tvær flautur eftir
G. Petrassi, Jour d́été à la montagne
fyrir fjórar flautur eftir E. Bozza,
Átta músíkmínútur eftir Atla Heimi
Sveinsson og eftir Sofia Gubaidulina
Kvartett.
Allir hafa flautuleikararnir komið
víða við í íslensku tónlistarlífi auk
starfa erlendis og tóku m.a. allir þátt
í fyrstu tónleikum Íslenska flautu-
kórsins sem fram fóru á Myrkum
músíkdögum í febrúar í fyrra.
Tónleikarnir eru framlag safnsins
til Vetrarhátíðar í Reykjavík 2004.
Morgunblaðið/Þorkell
Flautuleikararnir Áshildur Haraldsdóttir, Berglind María Tómasdóttir,
Arna Kristín Einarsdóttir og Kristjana Helgadóttir á æfingu.
Flautukvartett í Lista-
safni Einars Jónssonar
SÝNING þriggja
kunnra myndlist-
armanna verður
opnuð í Nýlista-
safninu við Vatns-
stíg kl. 17 í dag,
laugardag. Þeir eru
Daníel Þorkell
Magnússon, Har-
aldur Jónsson og
Hrafnkell Sigurðs-
son. Þetta er í
fyrsta skipti sem
listamennirnir sýna
saman hér á landi
og eru viðfangsefni
þeirra ólík en tengj-
ast þó. Í verkunum
kemur fram ákveð-
in þróunarkenning
tilfinninganna, sum þeirra eru út-
hverf meðan önnur eru innhverf.
„Þetta eru birtingarmyndir
sjálfsins í húsum og híbýlum,
hvernig við búum okkur til skjól í
umhverfinu og verðum fyrir vikið
enn sýnilegri þeim sem lifa og þríf-
ast í kringum okkur,“ segir í frétta-
tilkynningu. „Sýningin er í senn óð-
ur til ástarinnar og æðruleysisins á
okkar dögum. Tímum sem einkenn-
ast öðru fremur af leit að samhengi
hlutanna og aðferðum og brögðum
sem við beitum til að horfast í augu
við svokallaðan raunveruleika.
Í rauninni má segja að listamenn-
irnir séu boðflennur hver hjá öðr-
um þar sem þetta eru þrjár einka-
sýningar sem mynda eina
samsýningu.“ Sýningin er opin mið-
vikudag til sunnudags kl. 14–18 til
14. mars.
Listamenn í boði
hver hjá öðrum
Ljósmyndaverk eftir Harald Jónsson.
ÞORGRÍMUR Gestsson blaðamaður
heldur fyrirlestur í Snorrastofu á
þriðjudag kl. 20.30 sem nefnist ,,Ferð
um fornar slóðir.“ Sumarið 2001 ferð-
aðist Þorgrímur til Noregs í þeim til-
gangi að feta fornar slóðir sem segir
frá í íslenskum fornsögum, aðallega
Heimskringlu Snorra Sturlusonar. Í
fyrirlestrinum mun Þorgrímur segja
ferðasögu sína en í henni fléttar hann
saman ferðalýsingum úr fornsögun-
um við eigin upplifun og segir jafn-
framt frá samskiptum við þá Norð-
menn sem urðu á vegi hans, en
fjölmargar munnmælasögur lifa enn
meðal íbúa á söguslóðum í Noregi.
Þorgrímur nálgast viðfangsefni
sitt sem blaðamaður í leit að heim-
ildum með fornsögurnar sem nokk-
urs konar vegvísi líkt og tíðkaðist
meðal margra erlendra ferðamanna
sem sóttu Ísland heim á 19. öldinni.
Fyrirlestur sinn byggir Þorgrímur
á nýútkominni bók sinni, Ferð um
fornar sögur. Noregsferð í fótspor
Snorra Sturlusonar, sem kom fyrir
jól. Þorgrímur hefur einnig ritað
bækurnar Mannlíf við Sund. Saga
Laugarness í Reykjavík frá landnámi
til 1930, sem gefin var út 1998, Stein-
snar. Um ævi og list Gests Þorgríms-
sonar myndhöggvara og Hraustir
menn. Saga Karlakórs Reykjavíkur í
75 ár.
„Ferð um
fornar slóðir“
FÉLAG íslenskra fornleifa-
fræðinga stendur fyrir ráð-
stefnu um fornleifarannsóknir
sumarið 2003 í Norræna húsinu
kl. 11 í dag. Fjallað verður um
allar helstu rannsóknir sl. sum-
ars í stuttu máli. Erindi flytja:
Mjöll Snæsdóttir og Gavin Lu-
cas, Skálholt; Ragnheiður
Traustadóttir, Hólarannsókn-
in; Adolf Friðriksson og Hildur
Gestsdóttir, Þingstaðir; Ragn-
ar Edvardsson, Adolf Friðriks-
son, Garðar Guðmundsson,
Vestfjarðarannsóknir, (Vatns-
fjörður, Eyri, Hóll, Tröð); Hild-
ur Gestsdóttir, Kirkjur (Reyk-
holt, Hofsstaðir,); Adolf Frið-
riksson, Kumlarannsóknir
2003, Orri Vésteinsson, Saltvík;
Fornleifavernd ríkisins, Sóma-
staðagerði; Howell M. Roberts,
Gásir; Orri Vésteinsson, Oscar
Aldred og Ragnar Edvardsson,
Höfðagerði, Sveigakot, Hrís-
heimar og Rauðuskriða; How-
ell M. Roberts og Mjöll Snæs-
dóttir, Aðalstræti Reykjavík;
Guðmundur Ólafsson, Þingnes,
Guðný Zoëga, Keldudalur.
Ráðstefna
um forn-
leifar