Morgunblaðið - 09.03.2004, Qupperneq 6

FRÉTTIR
6 ÞRIÐJUDAGUR 9. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Alltaf ód‡rast á netinuÍSLE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
IC
E
22
35
0
10
/2
00
3
Nýr Netsmellur
Ódýrastir til Evrópu
Verð frá 14.490 kr.
ÞRIÐJI hver karlmaður sem fer í
fæðingarorlof nýtir sér ekki allan
sinn þriggja mánaða orlofsrétt og
þurfa lög um fæðingarorlof að draga
hina „svifaseinu“ feður inn í nú-
tímann að mati Sigríðar Lillýjar
Baldursdóttur, fyrrverandi skrif-
stofustjóra í félagsmálaráðneytinu,
sem flutti erindi í gær á fundi undir
yfirskriftinni: Hvernig aukum við
jafnrétti á vinnumarkaði. Tilefni
fundarins var alþjóðlegur baráttu-
dagur kvenna, 8. mars. Að honum
stóðu ASÍ, BHM, BSRB, KÍ, KRFÍ,
SÍB, Jafnréttisnefnd Reykjavíkur-
borgar, Jafnréttisráð, Jafnréttis-
stofa og Rannsóknarstofa í kvenna-
fræðum við HÍ.
Eitthvað þarf að koma
sjóðnum til bjargar
Sigríður Lillý sagði reynsluna af
lögunum um fæðingarorlof hafa ver-
ið betri en nokkurn grunaði. „Þetta
er mjög jákvætt og var í rauninni
óviðbúið. Menn trúðu því ekki að
feður myndu svo fljótt nýta þennan
rétt sinn en alveg frá 2001 hafa ríf-
lega 80% karla tekið fæðingarorlof,“
sagði Sigríður Lillý við Morgunblað-
ið. „En það sem vekur athygli þegar
skoðað er hversu lengi þeir eru í
fæðingarorlofi, er að þriðji hver
maður nýtti ekki allan sinn rétt árið
2003 þegar fæðingarorlofsrétturinn
var orðinn þrír mánuðir. Ég tel að
lögin þurfi að draga þessa svifaseinu
karla inn í nútímann en þó verður
líka að taka mið af því samfélagi
sem þeir búa í. Lögin áttu að vera
samfélagsbreytandi og það er alveg
klárt að það tekur lengri tíma en
þrjú ár að breyta samfélaginu hvað
þetta varðar.“ Hún segir enn fremur
athyglisvert hversu örfáir karl-
menn, eða 12–15%, hafa tekið orlofs-
rétt umfram sinn sjálfstæða rétt frá
2001.
Sigríður sagði einnig að menn
teldu að Fæðingarorlofssjóður
myndi að öllu óbreyttu ganga til
þurrðar í lok þessa árs. Þess má
geta að reiknað er með að út-
greiðslur úr sjóðnum verði um 5,3
milljarðar í ár. Sagði hún augljóst að
eitthvað þyrfti að koma sjóðnum til
bjargar. Til greina kæmi 30% hækk-
un þess hluta tryggingagjalds sem í
sjóðinn rennur. Hlutfallið er nú
0,85% en þyrfti að hækka í 1,1% til
að halda í við sjóðsútstreymið.
Sigríður Lillý telur hins vegar að
þak á útstreymi sjóðsins væri mikið
glapræði enda væri þá búið að
glutra niður upphaflegum tilgangi
fæðingarorlofslaganna.
Mannréttindi brotin
daglega á konum
Atli Gíslason, hæstaréttarlögmað-
ur og varaþingmaður VG, sagði í er-
indi sínu um efnahagsleg völd
kvenna að daglega væru brotin
mannréttindi á konum í formi kyn-
bundins launamunar. „Kynbundinn
launamunur, þ.e. munur á launum
fyrir jafnverðmæt störf, er skýrt
brot á 2. mgr. 65. gr. stjórnarskrár-
innar,“ sagði hann. „Konur og karl-
ar eiga að njóta jafns réttar í hví-
vetna og kynbundinn launamunur er
í mínum augum brot á jafnræðis-
reglu stjórnarskrárinnar.“ Launa-
munurinn sem talinn er vera 7,5–
11% sagði Atli að myndi fara vax-
andi í framtíðinni fremur en hitt.
Byggir hann það á alþjóðlegum
rannsóknum Drífu Snædal um ein-
staklingsbundna launasamninga
sem geti aukið á kynbundinn launa-
mun. „Eins eru menn að finna nýjar
leiðir í aukasporslum sem eru duld-
ar greiðslur sem vísbendingar eru
um að fari fjölgandi,“ sagði Atli. „Þá
virðast konur festast í stöðum og ná
ekki að halda áfram á braut stöðu-
hækkana.“
Hækka þarf lægstu laun
Atli sagði að m.a. þyrfti að hækka
lægstu laun til að jafna launamuninn
og meta kvennastörf að félags- og
fjárhagslegum verðleikum. Þá ligg-
ur nú fyrir Alþingi frumvarp til laga
um breytingu á jafnréttislögum sem
Atli segir eitt tækið í baráttu gegn
launamun kynjanna. Frumvarpið
gerir ráð fyrir nýjum vald- og eft-
irlitsheimildum Jafnréttisstofu með
því að hún getur krafið opinberar
stofnanir, sveitarfélög, atvinnurek-
endur og félagasamtök um allar al-
mennar og sértækar upplýsingar.
Þá geti Jafnréttisstofa krafist þess
að fá afhent gögn og skyldað aðila til
að upplýsa stofuna reglulega um at-
riði sem máli skipta, og fleira.
18% framkvæmdastjóra
fyrirtækja eru konur
Í erindi Stefaníu Óskarsdóttur
stjórnmálafræðings um kynbundið
námsval og kynskiptan vinnumark-
að, sem byggðist annars vegar á
nýrri skýrslu nefndar um efnahags-
leg völd kvenna sem skipuð var af
forsætisráðuneytinu, og skýrslu
nefndar frá 2002 um konur og vís-
indi sem skipuð var af menntamála-
ráðherra, kom m.a. fram að 18%
framkvæmdastjóra fyrirtækja væru
konur og 36% stjórnarformanna
væru konur. Hjá fyrirtækjum sem
greiddu meira en 100 milljónir
króna í laun væri hlutfall kvenna í
framkvæmdastjórastöðum 4% og
hlutfall kvenkyns stjórnarformanna
22%.
97% telja kynferði ekki hindr-
un varðandi starfsframa
Hún sagði þá athyglisverðu mót-
sögn koma fram í vinnumarkaðsvið-
horfskönnun þess efnis að 97% að-
spurðra töldu að kynferði væri þeim
ekki hindrun varðandi starfsframa,
á sama tíma og kannanir sýndu
glöggt að ekki ríkti jafnrétti á
vinnumarkaði, auk þess sem svar-
endur í umræddri viðhorfskönnun
sögðu að jafnrétti væri ekki til stað-
ar. „Þess vegna veltir maður því fyr-
ir sér hvernig standi á því að flestir
telji kynferðið ekki hindrun hvað
starfsframann snertir. Ein líkleg
skýring gæti tengst kynjaskiptum
vinnustöðum með því að konur upp-
lifi ekki mismun á kvennavinnustað
og karlar sömuleiðis. Einnig kann
svo að vera að fólk vilji ekki við-
urkenna staðreyndirnar hvað það
sjálft snertir þar sem ójafnrétti á
vinnumarkaði þykir hálfgert feimn-
ismál.“
Rætt um leiðir til að auka jafnrétti á vinnumarkaði á alþjóðlegum baráttudegi kvenna
80% feðra hafa tekið
fæðingarorlof frá 2001
Morgunblaðið/Jim Smart
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráðherra og Una María Óskarsdóttir, aðstoðarmaður ráðherra, voru meðal gesta.
Þörf er á að draga hina „svifa-
seinu“ feður inn í nútímann að mati
Sigríðar Lillýjar Baldursdóttur.
KONUR í starfi yfirmanns veita
sjaldnar launahækkanir en karl-
ar, sagði Ingibjörg R. Guðmunds-
dóttir, formaður LÍV og varafor-
seti ASÍ, í gær á hádegis-
fundinum á Grand hóteli á tilefni
alþjóðlegs baráttudags kvenna.
Þar kom fram að konur fá oftar
launahækkun í kjölfar viðtals við
yfirmann um laun sín og starfs-
kjör.
Ingibjörg sagði að ákvæði í
samningum um rétt starfsmanns
á árlegu launaviðtali hefðu
breytt miklu fyrir baráttuna
gegn launamun kynjanna. Konur
væru ennfremur hvattar til að
fara í viðtölin, t.a.m. með nám-
skeiðum þar sem farið er í
hvernig best væri að koma fram
í slíku viðtali. Til að mynda væru
leiðbeiningar um undirbúning og
ýmis góð ráð gefin á vef VR.
Ingibjörg sagði árlegar launa-
kannanir VR einnig hjálpa. Þá
gæti kona t.d. farið til yfirmanns
síns og spurt hvers vegna hún
væri í hópi með þeim lægst laun-
uðu í stéttarfélaginu. Launa-
könnunin 2003 leiddi í ljós að ríf-
lega 50% höfðu fengið
launahækkun í kjölfar launa-
viðtals og hækkunin nam að
meðaltali 11%.
Þá greindi Ingibjörg frá því að
launakönnunin hefði einnig leitt í
ljós að karlar gerðu 20% meiri
launakröfur en konur og að
munurinn á óskalaununum væri
jafnfram 20% milli kynjanna.
Konur veita sjaldnar
launahækkanir en karlar
ALLS bárust 122 umsóknir um sam-
starfsverkefni í markaðsverkefnum
erlendis til Ferðamálaráðs Íslands.
Samgönguráðherra fól skrifstofu
ráðsins framkvæmd verkefnanna í
framhaldi af ákvörðun um opinber
framlög til markaðsverkefna. Veitt-
ar verða rúmlega 400 milljónir króna
til landkynningar, um 179 milljónir
frá ríki en rúmlega 230 milljónir frá
samstarfsaðilum sem greiða mót-
framlag.
Af þeim 122 umsóknum sem bár-
ust voru 13 vegna samstarfs á Norð-
urlöndum, 18 vegna N-Ameríku, 36
vegna meginlands Evrópu og 13
vegna Bretlands. Þá bárust 42 um-
sóknir vegna þess flokks sem var
óháður markaðssvæðum.
30 milljónir til kynningar á
meginlandi Evrópu
Icelandair fékk 30 milljónir til
markaðssetningar í Norður-Amer-
íku á Íslandi sem áfangastað fyrir
orlofsmenn allt árið. Sömu upphæð
fékk fyrirtækið til að kynna Ísland á
Norðurlöndunum og einnig 30 millj-
ónir til kynningar á meginlandi Evr-
ópu sem og lægri upphæðir til kynn-
ingar í einstökum löndum. Þá fengu
Icelandair og Iceland Express 15
milljónir króna í styrk hvort til al-
mennar kynningar á Íslandi í ýmsum
miðlum á Bretlandseyjum. Iceland
Express fékk að auki sex milljóna
króna styrk til kynningar á Íslandi í
Danmörku og Svíþjóð í ýmsum miðl-
um. Einnig fékk fyrirtækið 2 millj-
óna króna styrk til kynningar á
heilsutengdri ferðaþjónustu óháð
ákveðnu markaðssvæði.
Önnur fyrirtæki fengu lægri
styrki, t.d. fékk Landsmót hesta-
manna 2 milljónir til markaðssetn-
ingar á landsmótinu á erlendum
mörkuðum. Markaðsskrifstofa
Norðurlands fékk 2 milljónir til að
kynna vetrarferðir og Flugleiðahótel
fékk 2 millj. til kynningar á ráð-
stefnu- og hvataferðamarkaði.
Styrkjum úthlutað til markaðsverkefna erlendis
400 milljónir veittar
til landkynningar